Rit Mógilsár - 2014, Blaðsíða 19

Rit Mógilsár 31/2014 19
Tilgangurinn með verkefninu er að taka
saman fróðleik um skógarafurðir í þeim
löndum sem taka þátt í verkefninu ásamt því
að afla gagna um nýtingu þessara auðlinda,
stjórnun nýtingarinnar og vistfræði
auðlindanna ásamt hagrænum áhrifum fyrir
einstaklinga og samfélagið í heild.
Þessi tvö verkefni tengjast vel í skóginum og
afurðum hans, sem allar falla undir hugtakið
lífhagkerfi. Hér verður gerð lítillega grein
fyrir þeim möguleikum sem íslenskir skógar
búa yfir og hvernig best verður komið til
móts við þá möguleika við skipulagningu
skógarins í upphafi. Einnig verður sagt frá
þeim leiðum sem skógarbændur hafa til
nýtingar á lífauðlindum skóga á Íslandi og
framtíðartækifærum. Stuðst er við flokkun
Cost FP1203 á afurðum skóganna og því
verður ekki fjallað hér um timburframleiðslu
í íslenskum skógum.
Skipulag skóga með tilliti til
skógarafurða
Víða í löndum Evrópu er löng og mikil hefð
fyrir nýtingu skógarafurða þótt sú nýting
hafi minnkað þegar leið á tuttugustu öldina.
Áhugi hefur hins vegar verið að aukast á
síðustu árum á þessum afurðum og hefur
Evrópusambandið staðið fyrir fjölda
rannsóknarverkefna til að auka áhuga og
þekkingu á þessum afurðum skóganna
(COST Action FP1203, 2014). Ljóst er að stór,
en lítið nýttur, markaður er fyrir vörur úr
íslenskum skógum og því eiga skógarafurðir
mikla framtíðarmöguleika hér á landi.
Sveppir úr skógum landsins
Matsveppir hafa lengi verið hluti af fæðu
mannkynsins og þekking á sveppum og
nýtingu þeirra hefur haldist allt fram á
þennan dag. Niðurstöður úr fjölda rannsókna
á þessu sviði hafa verið birtar á síðustu árum
svo sem magn sveppa og nýting þeirra
í Finnlandi (Turtiainen o.fl., 2012), upp-
skeruáætlanir fyrir matsveppi í skógarreitum
á Spáni (Martinez-Pena o.fl., 2012) og áhrif
af verðmæti sveppa á umhirðustjórnun
skógarreita í Katalóníu á Spáni (Palahí o.fl.,
2009). Hér á landi hafa verið gefnar út bækur
um matsveppi svo sem Matsveppir í náttúru
Íslands (Ása Margrét Ásgrímsdóttir, 2009)
og Sveppabókin (Helgi Hallgrímsson, 2010)
sem er alfræðirit um íslenska sveppi. Sveppir
hafa verið hluti af öðrum rannsóknum, svo
sem SKÓGVIST (Guðríður Gyða Eyjólfsdóttir,
2007), en ekki hafa enn farið fram rannsóknir
á hversu mikið er tínt af sveppum árlega hér-
lendis eða hvaða efnahagsleg áhrif tínsla og
sala matsveppa hefur hér á landi.
Við skipulag skógræktar eru möguleikar
landsins til ræktunar nýttir sem best með
því að velja þar tegundir sem vaxa og dafna
vel. Hingað til hefur skipulagning á jörðum
skógarbænda að stærstum hluta miðast
við timbur afurðir skóganna en litlu þarf að
breyta til að hægt sé að fá miklar og góðar
afurðir úr skóginum aðrar en timbrið. Víða
um vestan- og sunnanvert landið vex lerki
ekki vel sé það ætlað til timburnota, en lerki-
sveppir vaxa hins vegar alls staðar vel í skjóli
lerkisins. Lerkið er auk þess ágætis land-
bótatré og því er upplagt að gróðursetja lerki
í rýr holt í skógræktarlandinu til að fá sveppa-
uppskeru þótt trén verði kannski ekki góð
timburtré. Lerkisveppir eru góðir matsveppir
og er greitt töluvert verð fyrir þá bæði ferska
og þurrkaða. Sama gildir um furusveppi,
þeir eru afar góðir matsveppir og því um