Rit Mógilsár - 2014, Blaðsíða 66

66 Rit Mógilsár 31/2014
Arðskógrækt:
Skógrækt sem fjárfestingarmöguleiki
Inngangur
Getur skógrækt á Íslandi verið arðsamur fjár-
festingarkostur fyrir einstaklinga og félög?
Síðla árs 2013 var lögð fyrir Alþingi tillaga til
þingsályktunar um eflingu skógræktar sem
atvinnuvegar og sameiningu stjórnsýslu-
eininga á sviði skógræktar og landgræðslu
(þingskjal 273 – 211. mál). Í greinargerð með
tillögunni segir: „Nauðsynlegt er að kanna
og laða að fjárfestingar m.a. sjóða, einstak-
linga og félaga fyrir eigin reikning í arðsamri
skógrækt á Íslandi, en slík fjárfesting er vel
þekkt erlendis.“
Eru til peningar í fjárfestingar
á Íslandi?
Árlega þurfa lífeyrissjóðir að fjárfesta fyrir
að minnsta kosti 110 til 130 milljarða króna.
Þessi fjárfestingarþörf gæti numið 145 til 190
milljörðum á ári ef einnig þarf að endur-
fjárfesta arð af núverandi fjárfestingum. Þar
að auki eru í skuldabréfasjóðum um 232
milljarðar og innlán nærri 1.833 milljarðar
(Marinó Örn Tryggvason, 2010). Allt þetta fé
þarf að ávaxta á innlendum markaði.
Vegna gjaldeyrishafta geta lífeyrissjóðir ekki
fjárfest erlendis. Þótt gjaldeyrisviðskipti væru
frjáls yrðu sjóðirnir samt sem áður að ávaxta
verulegan hluta eigna sinna innanlands því
að gjaldeyristekjur landsins duga ekki fyrir
vöruinnflutningi, afborgunum af erlendum
lánum og verulegu útstreymi fjármagns
til fjárfestinga. Falli gengi krónunnar vegna
kaupa lífeyrissjóða á gjaldeyri til erlendra
fjárfestinga þá tapa þeir fé sem gengis fallinu
nemur. Það er því til verulega mikið fé á
Íslandi sem hugsanlega mætti verja í skógar-
fjárfestingar. Árleg fjárfestingarþörf lífeyris-
sjóðanna einna er það mikil að væri það fé
allt lagt í nýskógrækt tæki það sjóðina aðeins
5 - 10 ár að klæða allt láglendi á Íslandi skógi.
Telji fjárfestar að skógrækt sé freistandi
kostur þá er til meira en nægt fé til að
klæða landið skógi! En er skógrækt á Íslandi
freistandi fjárfestingarkostur?
Kostir skógræktar
Skógrækt getur verið freistandi kostur til
að dreifa áhættu í eignasafni. Helsti kostur
hennar sem fjárfestingar er að afkoma í
skógrækt fylgir lítið sveiflum á markaði með
hlutabréf og skuldabréf. Það dregur því veru-
lega úr áhættu í eignasafni að hafa hluta
fjárfestingar í vel reknum arðskógi. Virðisauki
fjárfestingarinnar stafar mest af viðar- og
stærðarvexti trjánna. Hægt er að fresta höggi
ef timburverð er lágt. Trén vaxa áfram og
arðinn má innleysa þegar verð hækkar á ný.
Þegar til langs tíma er litið hækkar timbur-
verð að mestu í takt við almennar breytingar
verðlags og kostnaðar. Tekjur af skóginum
eru því verðtryggðar og fjárfestar sækja í
skógrækt á verðbólgu- og krepputímum.
Meginkostur skógar umfram margar aðrar
fjárfestingarleiðir er því tiltölulega örugg
langtímaávöxtun.
Gallar skógræktar
Digra sjóði þarf til að kaupa land og rækta
skóg. Fjárfesting í skógrækt er því helst á færi
auðmanna eða sjóða þar sem margir minni
fjárfestar leggja saman. Ekki er nægilegt að
leggja út fyrir skóginum, heldur fylgir árlegur
rekstrarkostnaður við girðingar, umsjón og
tryggingar. Í skógrækt er töluverð lausa-
fjáráhætta, því þurfi að losa fé er seinlegt að
selja skóginn. Þessu til viðbótar er ræktunar-
áhætta. Hún felst í afföllum við gróður-
setningu, óvissu um vöxt trjánna og áföll
Þorbergur Hjalti Jónsson
Rannsóknastöð skógræktar, Mógilsá
thorbergur@skogur.is