Rit Mógilsár - 2014, Blaðsíða 59

Rit Mógilsár 31/2014 59
Í öðrum tilvikum laga innlendu tegundirnar
sig að nýjum nágrönnum, ýmist með breyttri
hegðun, með náttúruvali eða hvoru tveggja.
Sama á auðvitað jafnt við um aðlögun fram-
andi tegunda að nýjum vaxtarstöðum og
að þeim innlendu tegundum sem fyrir eru.
Erfðafræðilegt náttúruval er samt sjaldan
tekið til umræðu í umfjöllun um sam-
neyti innlendra og innfluttra tegunda (Frid-
ley & Sax 2014, Schlaepfer m.fl. 2011, 2012,
Vellend m.fl. 2007), sem hlýtur að teljast
alvar leg yfirsjón þar sem hin almenna regla
– að þrýstingur umhverfis sé sá þáttur sem
umfram annað leiðir til aðlögunar og mynd-
unar nýrra tegunda – er alkunna í líffræði.
Með því að skapa nýjan valþrýsting, jafnt á
innlendar sem framandi tegundir, fá hinar
nýlega aðfluttu tegundir tækifæri til þess að
auka líffjölbreytni, ekki aðeins stað bundið,
heldur líka á stærri landslagsheildum og
jafnvel á hnattrænum skala. Þrátt fyrir að fáir
vísindamenn hafi til þessa fundið hjá sér hvöt
til þess að rannsaka þetta afl til eflingar líffjöl-
breytni, fer stöðugt fjölgandi vísbendingum
um að slíkt sé raunveruleiki sem taka þurfi
með í reikninginn þegar könnuð eru áhrif
framandi lífvera á vistkerfi einstakra staða
eða jarðarinnar í heild (Davis 2009, Vellend
m.fl. 2007).
Eru búsvæði og vistkerfi innlendra
tegunda orðin framandi?
Það sem grefur enn frekar undan full-
yrðingum um að framandi tegundir spilli
almennt líffjölbreytni, er sú staðreynd að
mörg búsvæði lífvera eru þegar orðin svo
manngerð og (eða) eru að ganga í gegnum
svo róttækar og stórfelldar breytingar, að
„gamlar innlendar tegundir“ – sem aldrei
þróuðust í umhverfi sem þær finna sig nú í
– hafa orðið jafn „framandi“ á heimaslóðum
sínum og þær lífverur sem komnar eru þangað
nýlega um langan veg (Bartomeus m.fl.
2012). Það þarf því ekki að koma á óvart, þótt
„frumbyggjar“ eigi í vök að verjast á landi sem
nú er að miklum hluta þakið mannvirkjum
og öðrum afleiðingum inngripa manna;
borgum, bæjum, vegakerfi, bifreiðastæðum,
landi með þéttbærum landbúnaði og flestu
öðru því sem einkennir nútímalegt búsetu-
landslag.
Jafnvel þau búsvæði lífvera sem hafa til þessa
verið talin tiltölulega ósnortin af áhrifum
manna hafa að undanförnu verið að breytast
með hraða sem á sér fá fordæmi í jarð sögunni
(Chapin m.fl. 2002). Þessar umhverfis-
breytingar leiða til þess að heimalendur
margra innlendra tegunda verða stöðugt
óvistlegri fyrir gömlu, innlendu tegundirnar
og af sömu orsökum verða landamærin milli
innlendra og framandi lífvera æ þokukenndari.
Við þessar kringumstæður er auðveldlega
hægt, en þó óverjandi, að draga þá ályktun
að framandi lífverur hafi eingöngu flust
til nýrra heimkynna með hjálp manns-
handarinnar. Slík ályktun er hæpin, þar sem
tegundir hefðu allt eins getað fært sig um set
vegna t.d. loftslagsbreytinga. Auk þess þurfa
að vera fyrir hendi vísindalega hlutlægari rök
fyrir þeirri staðhæfingu, að landnám nýrrar
tegundar með aðstoð manna sé með ein-
hverjum hætti óæskilegri en ef sama land-
nám hefði gerst með því að tegundin hefði
flogið þangað sjálf, fræ hennar borist með
fuglum, vindi eða hafstraumum og þar fram
eftir götunum (Brown & Sax 2005).
Að sjálfsögðu hljóta að vera til dæmi um að
framandi tegund geti gert líf innlendrar teg-