Rit Mógilsár - 2014, Blaðsíða 58

58 Rit Mógilsár 31/2014
farnar tvær aldir. Þetta munstur bendir til
þess að mun fleiri tegundir eigi enn eftir að
setjast að á eyjunum í framtíðinni og að fjöldi
plöntutegunda hafi hvergi nokkurs staðar
náð „mettunarstigi“.
Í stuttu máli: þrátt fyrir alhæfingar margra,
lærðra sem leikra, og fáar en marg-
endurteknar atvikssögur sem óspart er vitnað
til (Mooney & Hobbs 2000, Lodge m.fl. 2006,
Wilcove m.fl. 1998), heyrir til undan tekninga
að framandi tegundir (aðrar en rándýr,
sjúkdómar, maðurinn sjálfur og nánustu
fylgi fiskar hans úr dýraríkinu – húsdýrin)
hafi valdið fækkun tegunda – og þar með
hnignun líffjölbreytni – á landslagsskala (Da-
vis 2009, Sax & Gaines 2008, Schlaepfer m.fl.
2011, 2012).
Geta nýbúar bætt hag frumbyggja?
Án tillits til hvort lífvera telst innlend eða
útlend, hefur margsinnis komið í ljós að tilvist
framandi lífveru í vistkerfinu getur stuðlað
að bættum hag innlendra tegunda og þar
með eflt „innlenda“ líffjölbreytni (sjá yfirlit í
Schlaepfer m.fl. 2011, 2012). Til dæmis hefur
Lugo (1997) sýnt fram á hvernig flýta og
hjálpa megi endurreisn tegundafjölbreyttra
skóga innlendra trjátegunda á illa förnu
landbúnaðarlandi á eyjunni Púertó Ríkó í
Karíbahafi með skóggræðslu þar sem ein
eða fáar tegundir innfluttra trjáa hafa verið
gróðursettar (e. tree monocultures). Innfluttu
„plantekrutrjátegundirnar“ hafa skapað
skilyrði sem heppileg eru til þess að inn-
lendu trjátegundirnar geti numið land, vaxið
og dafnað. Í annarri rannsókn lýsir Lugo
(2004) því hvernig „ágengar framandi trjá-
tegundir“ á Púertó Ríkó sá sér út og mynda
gjarnan samfellda teiga eða trjálundi einnar
tegundar á landi þar sem skógi hafði áður
verið eytt til þess að þaulnýta landið til land-
búnaðar. Innlendar frumherjategundir á
Púertó Ríkó virðast ófærar um að nema slíkt
land fyrr en eftir að hinar seigari, úthalds betri
innfluttu trjátegundir hafa búið í haginn og
undirbúið jarðveginn. Með öðrum orðum
gegna innfluttu trjátegundirnar því hlutverki
að fóstra og næra innlendu flóruna.
Lítil útbreiðsla náttúrlegs skóglendis á Íslandi
hefur í för með sér að ræktaðir skógar, þar
með talið skógar sem ræktaðir eru að hluta
eða öllu leyti með innfluttum trjátegundum,
fá aukið vægi við verndun mikilvægra bú-
svæða þeirra tegunda plantna, sveppa og
dýra sem háðar eru skógi. Væru ræktaðir
skógar ekki fyrir hendi, væru tilvistarmögu-
leikar tegunda sem eru sérhæfðar skóg-
lendi enn takmarkaðri en ella. Jákvæð áhrif
ræktaðra skóga innfluttra trjátegunda á
margar innlendar lífverur hafa verið staðfest
með rannsóknum í gróðursettum skógum
innfluttra trjátegunda, jafnt hérlendis sem
í nágrannalöndum okkar við norðanvert
Atlantshaf (Ásrún Elmarsdóttir m.fl. 2008;
Bremer & Farley 2010; Brockerhoff m.fl.
2008).
3. mynd. Á einangruðum úthafseyjum hefur
tegundafjölbreytni plantna tvöfaldast eftir komu
Evrópumanna fyrir tveimur öldum. Fáum plöntu­
tegundum hefur verið útrýmt og ekki er vitað til
að nokkurri plöntutegund sem fyrir var hafi verið
útrýmt vegna samkeppni við nýbúa í flórunni
(Sax & Gaines, 2008).