Rit Mógilsár - 2014, Blaðsíða 37

Rit Mógilsár 31/2014 37
Stefnumótun um ræktun götutrjáa
og val á tegundum
Útdráttur
Hér verður tæpt á helstu atriðum úr
skýrslunni „Tillaga að stefnumótun um
ræktun götu trjáa í þéttbýli og val á
tegundum“. Fyrst verður litið á þær aðstæður
sem einkenna borgarumhverfið og þá
sérstaklega hvað varðar ræktun götutrjáa.
Fjallað verður um hvað þarf að hafa í huga
við val á tegundum, hvaða tegundir mætti
helst nota og í lokin eru reifuð nokkur
grundvallaratriði sem skipta máli til að
vel takist til við ræktun götutrjáa í erfiðu
götuumhverfi, svo sem plöntugerðir og
gæði, um rótarvænt burðarlag og vökvun. Í
skýrslunni var stutt yfirlit um sögu ræktunar
götutrjáa í Reykjavík en því er sleppt
hér. Skýrsluna má nálgast á heimasíðu
Yndisgróðurs http://yndisgrodur.lbhi.is/.
Inngangur
„Hrörnar þöll sú er stendur þorpi á“ segir í
Hávamálum. Líf trjáa í borgum er hættuspil.
Borgartré lifa oft við erfiðar aðstæður,
mengun, salt af götum, lítið rótarrými og
þeim stendur stöðug hætta af skemmdar-
vörgum, bílum, byggingarframkvæmdum
og misviturlegum stjórnsýsluákvörðunum.
Veturinn 2010-2011 tók greinarhöfundur
saman skýrslu fyrir Reykjavíkurborg í kjölfar
ákvörðunar borgarstjórnar að fella skyldi
alaskaaspir í miðbæ Reykjavíkur og planta
öðru í staðinn. Skýrslan var síðar birt á
vegum Yndisgróðurs undir heitinu „Tillaga að
stefnumótun um ræktun götutrjáa í
þéttbýli og val á tegundum“ (Samson
Bjarnar Harðarson, 2012).
Fyrrverandi borgarstjóri Reykvíkinga, Jón
Gnarr, hefur mikinn áhuga á trjárækt og
hefur sýnt það í verki, m.a staðið fyrir
gróðursetningu aldintrjáa í borginni. Í pistli
sem borgarstjóri skrifaði 22. apríl 2010
segir hann: „Besti flokkurinn vill fækka
öspunum í miðbænum og planta í staðinn
fallegum trjám sem eiga sér lengri hefð í
Reykjavík og henta líka betur inní borg en
ösp. Það er til svo mikið af fallegum trjám sem
dafna vel á Íslandi. Garðahlynur er eitt
fallegasta tré á Íslandi. Hlynurinn á horni
Vonarstrætis og Suðurgötu er eitt þekktasta
tré landsins. Hann er miklu fallegri en ösp.
Hann væri til dæmis mjög flottur eftir
endilangri Sóleyjargötunni þar sem búið
er að plompa niður helling af forljótum
öspum. Og svo er það íslenska birkið. Besti
flokkurinn vill sjá meira birki í miðbænum.
Allir í Besta flokknum elska birki af því að það
er svo íslenskt og fallegt og svo er svo góð
lykt af því. Það er svo margt skemmtilegt
hægt að gera í trjárækt í Reykjavík.
Möguleikarnir eru óendanlegir. Það er til
fjöldi fallegra trjátegunda sem hægt væri að
skreyta borgina með.“ (Jón Gnarr, 2010).
Þarna er sérstaklega nefndur á nafn
garðahlynur og líka birki. Í greinargerð með
tillögu borgarstjórnar var jafnframt minnst
á aðrar tegundir eins og reynivið, gráreyni,
silfurreyni, lerki og blæösp (Reykjavíkurborg,
2011) .
Nú er spurningin, hvaða tegundir henta sem
götutré og eru tegundirnar sem borgarstjóri
nefnir vænlegar?
Um umhverfi borgartrjáa og
markmið með ræktun þeirra
Vaxtarskilyrði trjáa innan borga eru marg-
breytileg, bæði með tilliti til jarðvegs,
Samson Bjarnar Harðarson
Landbúnaðarháskóla Íslands
samson@lbhi.is