Rit Mógilsár - 2014, Blaðsíða 13

Rit Mógilsár 31/2014 13
Skógrækt í skipulagi sveitarfélaga
Inngangur
Uppbygging skógarauðlindar til framleiðslu
á timbri á Íslandi hefur verið yfirlýst stefna
Skógræktar ríkisins frá því að heildarlöggjöf
um skógrækt var sett árið 1940. Stefnan hefur
verið staðfest með lagabreytingum og
nýjum lögum, síðast með lögum um Lands-
hlutaverkefni í skógrækt (LHV) árið 2006.
Þegar framkvæmdir hófust við lands-
hlutabundin skógræktarverkefni í samræmi
við lög (nr. 56, 1999) og skógræktin var orðin
ríkisstyrktur landbúnaður á bújörðum, komu
fram skoðanir um að skógræktin væri ógn við
hefðbundna landnýtingu. Því var haldið fram
að skógrækt gæti verið varasöm með tilliti
til ásýndar lands. Fyrirsagnir eins og „Skipu-
lagslaus skógrækt“, „Vistkerfi mófugla ógnað
með skógrækt“ og „Verndum ræktunar-
landið fyrir skógrækt“, birtust í fjölmiðlum og
lesenda dálkum dagblaða (Þröstur Eysteins-
son, 2011).
Skógræktarframkvæmdir höfðu fram að
þessum tíma þróast með þeim hætti að sá
sem átti land og vildi planta gat gert það svo
framarlega sem framkvæmdin gengi ekki á
svig við gildandi skipulagsáætlanir.
Ný viðhorf til skipulagsmála
skógræktar
Í kjölfar umræðu um skipulagsstöðu
skógræktar og þeirrar staðreyndar að fjöldi
sveitarfélaga hafði ekki lokið gerð aðalskipu-
lags, kallaði ráðherra skipulagsmála eftir
skipulagi fyrir landshlutabundu skógræktar-
verkefnin. Lagðar skyldu fram ræktunar-
áætlanir til 40 ára þar sem markmiðið væri
að gróðursetja í 5% af landi neðan 400
m.h.y.s. Framkvæmdasvæði hvers LSV náði til
margra sveitarfélaga og í samræmi við það
var ákveðið að nýta svigrúm sérstaks svæðis-
skipulags við áætlanagerð.
Megintilgangur tillögu að sérstöku svæðis-
skipulagi fyrir LHV var að sýna í einstökum
atriðum stefnumörkun um landnotkun til
skógræktar og kynna vinnureglur. Með tilliti
til aukinna framkvæmda við skógrækt átti
skipulagið líka að auðvelda sveitarfélögum að
taka afstöðu til skógræktar í skipulagsvinn-
unni. Almenningi skyldi einnig gefinn kostur
á að segja álit sitt á ýmsum efnisatriðum
verkefnanna eins og kveðið er á um varðandi
aðkomu almennings að skipulagsmálum
almennt.
Fullmótuð tillaga að sérstöku svæðisskipu-
lagi Norðurlandsskóga var lögð fram árið
2005 (Sérstakt svæðisskipulag fyrir Norður-
landsskóga 2005) og tæpum tveim árum
síðar var tillögunni hafnað af þáverandi
umhverfis ráðherra. Tillagan þótti ekki upp-
fylla kröfur um svæðisskipulag vegna þess
að ekki var hægt að setja inn á skipulags-
uppdráttinn öll framtíðar skógræktarsvæði.
Það var þá eins og núna, ófyrirséð hvaða
land yrði valið eða í boði til skógræktar LHV
í framtíðinni.
Ekki mátti við svo búið standa. Í kjölfar þeirrar
niðurstöðu að ekki var hægt að rúma
skógræktaráætlanir LHV og annarra aðila
í sérstöku svæðisskipulagi hófu Skógrækt
ríkisins og Skipulagsstofnun vinnu við gerð
leiðbeininga um skógrækt í skipulags-
áætlunum sveitarfélaga.
Markmið með leiðbeiningunum var að veita
svör við spurningum sem upp kynnu að
Hallgrímur Indriðason
skipulagsráðunautur, Skógrækt ríkisins
hallgrimur@skogur.is