Rit Mógilsár - 2014, Blaðsíða 88

88 Rit Mógilsár 31/2014
2. mynd. Hæð (m) og heildarlífmassi ofanjarðar (þurrefni í kg) bestu trjáa valinna klóna í safninu.
vegna þess að valið var úr sömu afkvæma-
hópum á nokkrum stöðum. Vorið 2014
verða nokkrir efnilegir klónar valdir í tilraun
þar sem þeir verða bornir saman við þekkta
klóna. Endanlega verður valið úr öllu safninu
á grundvelli eftirtalinna atriða:
1. Lífmassa (vaxtargetu)
2. Vaxtaröryggis (ekkert kal)
3. Ryðmótstöðu
4. Vaxtarlags (mismunandi vaxtarforms)
Valdir klónar fara svo í samanburðartilraunir
á nokkrum stöðum á landinu. Fjöldi klóna
gæti orðið 30-40, en sjálfsagt er að byrja að
velja efnilega klóna strax til nánari skoðunar.
Asparryð er mesti skaðvaldurinn
Þegar núverandi asparkynbótaverkefni var
sett á laggirnar var asparryð nýlega komið
til landsins (Guðmundur Halldórsson o.fl.,
2001). Einn megintilgangur verkefnisins
var að fá fram ryðþolna klóna. Í framtíðinni
verður mikilvægt að hafa til taks slíkan
efnivið, sér í lagi fyrir asparskógrækt á Suður-
landi, en reynslan sýnir að ryðfaraldrar í ösp
eru tíðir sunnanlands. Allir klónar sem fara í
fjölgun og framleiðslu verða að hafa þokka-
lega mótstöðu gegn ryði. Sumarið 2014
verða allir klónar, sem plantað var í safnið
sumarið 2009 prófaðir með sérstöku ryðprófi
sem framkvæmt verður á Mógilsá. Á næstu
árum verður afgangurinn af efniviðnum próf-
aður á sama hátt. Einn óvissuþáttur við þessa
ryðprófun er að einungis er unnt að prófa
mótstöðu gegn þeim afbrigðum aspar ryðs
(smitrösum) sem nú þegar hafa borist til
landsins. Nýlegar rannsóknir benda til þess að
líkur séu á að nýtt smitefni geti borist hingað
hvenær sem er (Elefsen et al., 2014).
Vaxtarmestu tré eftir fimm sumur
2. mynd sýnir vöxt nokkurra klóna sem
plantað var 2009. Valið var besta tréð af