Rit Mógilsár - 2014, Blaðsíða 93

Rit Mógilsár 31/2014 93
yrkjanna á lifun, tíðni kals eða hæð þeirra.
Varðandi mun á þrifum eftir legu vaxtarstaða,
þá var fylgni hæðar trjánna og norðlægrar
legu þeirra marktæk, en trén lækkuðu eftir
því sem norðar dró (r= 0,71; P<0,001; n=25).
Trén hækkuðu hins vegar með aukinni hæð
yfir sjó (r=0,41: P=0,04: n=25).
Breytileiki milli tegunda
Marktækur breytileiki var á hæð trjáa eftir
teg undum (P=0,004; ft=3). Eplatrén og
plómu trén voru marktækt hærri en perutrén.

Breytileiki eftir landshlutum
Marktækur munur var á hæð plantna eftir
landshlutum (P<0,001; ft=3). Plöntur voru
hærri á Suður- og Suðvesturlandi en á
Vestur- og Norðurlandi. Marktækur munur
var í lifun tegunda eftir landsvæðum
(P=0,007; ft=3). Lifun var betri á Suðurlandi
og á Norðurlandi en á Vesturlandi.
Umræður
Þegar skoðaðar eru fréttir af ávaxtatrjám og
veðurfari á síðustu öld er greinilegt að hitafar
hefur mikil áhrif á ræktun ávaxtatrjáa. Ávaxta-
tré gera vissar hitakröfur sem eru sjaldan til
staðar hér á landi. Samkvæmt mælingum
Veðurstofu Íslands nær hitasumma hér á
landi aldrei yfir 1.000 daggráður, sem er lág-
marks hitakrafa ávaxtatrjáa. Reyndar eru þær
mælingar gerðar í tveggja metra hæð en
ekki í skjólgóðum görðum þar sem megnið
af ávaxtaræktun fer fram (Ólafur S. Njálsson,
2011).
Nokkuð góð lifun var í flestum yrkjum ávaxta-
trjánna í tilraunaverkefni Garðyrkjufélagsins.
Mikið var um kal hjá öllum yrkjum en ekki
mældist munur á milli tegunda. Eplatrén
og plómutrén voru hærri en perutrén. Það
skýrist sennilega af þörf perutrjáa fyrir hærra
hitastig (Blomqvist, 2010)
Að álykta hver af þessum yrkjum henti best til
ræktunar hér á landi er ekki auðvelt, þar sem
mjög takmarkaðar upplýsingar voru í gagna-
grunninum. Einnig þarf lengri tíma en tvö
sumur og einn vetur til að skera úr um lifun,
vöxt og þrif yrkjanna hérlendis. Ávaxtatré
byrja að blómstra þriggja til fimm ára gömul
og því er ekki komin reynsla á aldinmyndun
þessara trjáa þegar úttektin fór fram.
Eitt eplayrki kemur oft við sögu í ræktun
ávaxtatrjáa hérlendis, en það heitir ´Sävsta-
holm‘. Sæmundur Guðmundsson hefur
ræktað það á Hellu frá 1994. Það var einnig
gróðursett 1951 í Múlakoti og á Akureyri
1956 hjá Gesti Ólafssyni. Valgerður Jóns-
dóttir, framkvæmdastjóri Norðurlandsskóga,
framleiddi ávaxtatré upp úr 1998 á Akureyri
og var með yrkið ´Sävstaholm‘ til sölu. Ólafur
Njálsson í Nátthaga mælir einnig með því
(Ólafur S. Njálsson, 2011).