Rit Mógilsár - 2014, Blaðsíða 40

40 Rit Mógilsár 31/2014
vaxa, tréð stendur í stað eða fer að hrörna,
stöðugleiki trjánna verður ónógur og þau
velta í óveðrum. Þar sem takmarkað rými er
fyrir stór rótarbeð er mikilvægt að útbúa beð
með rótarvænu burðarlagi.
Danir hafa gert rannsókn á að gróðursetja
götutré í fjórar mismunandi gerðir rótarbeða:
1) hefðbundin beð, 2) stór sérbyggð beð (d:
super plantekummer), 3) grjótbeð/rótarböggli
(d: gartnermacadam) og 4) rótarmöl (d:
rodgrus). Í rannsókninni kom í ljós að hægt
er að ná viðunandi árangri með rótarvænu
burðarlagi (grjótbeð og rótarmöl) en best
reyndist að nota stór sérbyggð beð og mæla
þeir því með þeirri aðferð þar sem rými leyfir
(Bühler o.fl., 2006). Leita þarf leiða með
hliðsjón af reynslu erlendis við að þróa
rótarvænt burðarlag úr íslenskum efnivið
sem hentar við aðstæður hérlendis.
Uppeldi á götutrjám þarf að skoða sérstak-
lega og er æskilegt að garðplöntustöðvar
leitist við að framleiða plöntur sem standa
undir kröfum sem gerðar eru til slíkra trjáa.
Þetta er hins vegar vinna sem skilar ekki
arði til skamms tíma litið, en er ómetanlega
verðmæt ef vel tekst til, því að góð götutré
geta lifað í hundrað ár eða meira og haft
afgerandi og jákvæð áhrif á umhverfi sitt.
Þarna þyrfti því að koma til samvinna
sveitar félaga og garðplöntustöðva. Í sumum
tilfellum getur þó borgað sig að flytja inn stór
tré.
Við gróðursetningu er að mörgu að hyggja,
en það sem oftast bregst er að trén fái nægt
vatn. Hægt er að bregðast við þessu að hluta
með því að nota sérframleidda vökvunar-
poka, t.d. Treegator.
Viðmið við val á trjátegundum
í borgarumhverfi
Í skýrslunni er sett upp viðmið við val á trjá-
tegundum (Tafla 1), sem byggt er á verklagi
alþjóðlegs starfshóps um borgarskógrækt
og ræktun græna netsins (Sæbo o.fl., 2003;
Konijnedijk o.fl., 2005).
Hér eru einungis tvö dæmi um mat á
nokkrum tegundum samkvæmt viðmiðum
Töflu 1, en í skýrslunni er fjallað nánar um
hverja tegund í kaflanum „Viðmið við val á
trjátegundum í borgarumhverfi“ og er því
vísað í þann kafla. Athugið að niður stöðurnar
eru ekki fengnar með vísindalegum rann-
sóknum heldur byggt á almennri hérlendri
reynslu og innlendum og erlendum heimild-
um.
Reyniviður hefur ágæta aðlögun að loftslagi
hérlendis, þó síður að sjávarlofti. Mótstaða
gegn sjúkdómum er lítil, sérstaklega reyni -
átu. Hann hefur meðalgóða aðlögunarhæfni
að borgarumhverfi en þolir illa skugga.
Reyniviður hefur mikla fagurfræðilega
eiginleika, og jákvæða ímynd. Gæði og
eiginleikar rótarkerfis eru meðalgóðir, en
hann þolir ekki blautan eða súrefnissnauðan
jarðveg. Ef um klónaræktað yrki er að ræða
þá er vaxtarlag og form meðalgott en annars
er það lélegt eða breytilegt. Meðalvindþol
og -þurrkþol, nema lítið ef salt er í jarðvegi
og rótarrými lítið. Lítil hætta á greinabroti.
Hefur meðalmengunarþol en lítið gagnvart
salti í jarðvegi. Mikilvægt er að vefjarækta
valda klóna til að fá jafnari og áreiðanlegri
einstaklinga.
Reyniviður er nothæfur sem borgartré í