Rit Mógilsár - 2014, Blaðsíða 89

Rit Mógilsár 31/2014 89
fjórum (ekki lifðu alltaf öll fjögur) þegar
mæld hafði verið hæð trjáa og þvermál
stofns í 50 cm hæð og reiknaður lífmassi
ofanjarðar. Spájafna fyrir heildarlífmassa
ofanjarðar hjá ungum öspum, sem byggð er
á þvermálsmælingu stofns í 50 cm hæð, var
notuð til þess að meta lífmassann í þessu
tilfelli (Jón Ágúst Jónsson, 2007).
Rétt er að taka fram að ekki voru allir vaxtar-
mestu klónarnir gallalausir. Til dæmis hafði
toppbrum einhverra trjáa laskast og hafa
þá hliðargreinar náð forskoti á toppinn. En
þó finnast klónar þar sem öll fjögur trén eru
ógölluð að þessu leyti.
Umræður
Þar sem niðurstöðurnar byggjast aðeins á
einum einstaklingi eru þær ekki marktækar
með tilliti til samanburðar á milli klóna,
þótt þær gefi vísbendingu. Athyglisvert er
hlutfallið á milli lífmassa og hæðar sem
endurspeglast í vaxtarlaginu. Á meðan rúmt
er um trén er þessi breytileiki áberandi. Tré
sem hefur mikinn lífmassa í samanburði
við hæð er væntanlega annað hvort mjög
greina mikið eða ekki mjög beinvaxið og
hvort tveggja er eiginleiki sem ekki er eftir-
sóttur ef nýta á viðinn í timbur. Breytileikinn er
í sjálfum sér verðmætur vegna þess að ólíkir
einstaklingar henta til mismunandi notkunar,
en vegna þess að nú er viðarmassi, en
ekki timbur, mikilvægasti markaðurinn fyrir
alaskaösp þá er hröð söfnun viðar í stofninn
mjög verðmætur eiginleiki.
Þótt allir þessir klónar hafi verið gróðursettir
2009 voru Y-klónarnir (Þrándarholt) ári eldri
en hinir númeraklónarnir. Þeim var safnað
vorið 2008 og voru því eins árs gamlir og
með betra rótarkerfi en þær plöntur sem
stungið var sem græðlingum í gróðurhúsi
vorið 2009 og plantað nokkrum vikum síðar.
Óvíst er hve mikið forskot Y-klónanna var
vegna þessa.
Gagnlegt að skoða einstaka klóna í saman-
burði við ´Iðunni´, sem er vel þekktur klónn
og aðaltréð í núverandi asparskógum á
Suðurlandi.
Ályktanir
Að meðaltali inniheldur hvert af þeim trjám
þessara tíu klóna sem best hefur vaxið 3 kg
af þurrefni ofanjarðar. Síðustu tvö árin hafa
þau bætt á sig tæplega 1 kg af þurrefni á
ári. Áberandi betri vöxtur er hjá mörgum af
nýju klónunum en hjá eldri klónum í safn-
inu. Þessi munur er svo sláandi að erfitt er
að reikna með að hann stafi af tilviljun. Þetta
gefur vonir um að kynbæturnar séu að bera
árangur. Úr þessu fæst þó ekki endanlega
skorið nema með tölfræðilega marktækum
samanburðartilraunum. Þær tilraunir verða
staðsettar víða um land og gefa þá bæði
upp lýsingar um bestu klóna fyrir viðkomandi
svæði og um hámarks vaxtargetu alaska-
aspar á þeim svæðum.