Náttúrufræðingurinn - 2020, Blaðsíða 76

Náttúrufræðingurinn
296
Daníel Freyr Jónsson og Guðni Gunnarsson
Í október 2020 var tveimur hraunhellum í Þeistareykjahrauni lokað í verndar-
skyni. Áður höfðu Umhverfisstofnun og umhverfisráðherra gert umferð um alla
hella í hrauninu óheimila, að Togarahelli undanskildum. Félagsmenn Hellarann-
sóknafélags Íslands fundu hellana 2016 og eru þeir einstaklega ríkir af drop-
steinum, hraunstráum og öðru viðkvæmu hellaskrauti. Síðan hellarnir fundust
hefur miklum tíma verið varið til að kanna þá og kortleggja, en vinnan er engu
að síður stutt á veg komin og miklu verki enn ólokið. Þá þarf að kanna Þeista-
reykjahraun ýtarlega í heild sinni, því margt þykir benda til þess að fjöldi hella
sé enn ófundinn í hrauninu. Hellarnir tveir voru fyrstu hellarnir sem Umhverfis-
stofnun lokaði eftir að umhverfis- og auðlindaráðherra fól stofnuninni að vinna
að verndaraðgerðum við viðkvæmustu hella landsins. Áður hefur nokkrum fjölda
hraunhella verið lokað í verndarskyni á sunnanverðu landinu, ýmist með frið-
lýsingu eða framtaki Hellarannsóknafélagsins, landeigenda og sveitarfélaga.
Hraunhellar í
Þeistareykjahrauni
1. mynd. Þeistareykjahraun er að mestu nokkuð slétt helluhraun með uppbrotnum rishólum og niðurföllum á víð og dreif. Við sjóndeildarhringinn
til hægri á myndinni rís ein margra hraunbungna þar sem hraun hefur runnið upp úr hraunrás neðanjarðar. Myndin er tekin um 3 km frá gígnum
Stórahveri. – Overall, the Þeistareykjahraun lava field has a fairly smooth surface, while tumulus are common. To the horizon on the right, the
lava field gently slopes up towards a vent, where a subsurface lava channel drained. Picture was taken approx. 3 km from the Stórihver crater.
Ljósm./Photo: Guðni Gunnarsson.
Náttúrufræðingurinn 90 (4–5) bls. 296–302, 2020