Þjóðmál - 01.09.2018, Side 67

ÞJÓÐMÁL Haust 2018 65
Gallinn við það að byggja stofn veiðigjalds á
tveggja ára gömlum gögnum verður mjög
skýr þegar rekstrarskilyrði í sjávarútvegi
breytast hratt milli ára til hins verra, t.d. vegna
styrkingar á krónunni og launahækkana, en
á fiskveiðiárinu 2017/2018 er það einmitt
raunin. Árið 2015 var veiðigjaldið tiltölulega
lágt og önnur skilyrði í greininni góð, sem
leiddi til mikils hagnaðar í greininni. Það
lagði svo grundvöllinn að háu veiðigjaldi árið
2017/2018, þegar rekstrarskilyrði í greininni
höfðu orðið umtalsvert verri vegna hækkandi
launakostnaðar og styrkingar á krónunni.
Samkvæmt Samtökum fyrirtækja í sjávar­
útvegi munu tekjuskattur og veiðigjald nema
tæplega 60% af hagnaði fiskveiðifyrirtækja á
árinu 2018, sem er aukning um helming frá
síðasta ári, á sama tíma og rekstrar skilyrði
í greininni hafa versnað. Ljóst er að hjá
sumum fyrirtækjum er hlutfall tekjuskatts
og veiðigjalds minna en 58%, en hjá öðrum
er það meira. Allt veltur það á því hversu
hagkvæm hlutaðeigandi fyrirtæki eru, en því
hagkvæmari sem þau eru í rekstri, þeim mun
minna er hlutfall tekjuskatts og veiðigjalds af
hagnaði þeirra. Svo kann í sumum tilfellum
hlutfall tekjuskatts og veiðigjalds að vera
meira en hagnaður, því greiða þarf veiðigjald
án tillits til þess hvort hagnaður er til staðar.
Ljóst er að slík skattlagning fellur illa að
markmiðum veiðigjalds um að taka mið af
afkomu fyrirtækja í sjávarútvegi.
Notkun skýrslu Hagstofu Íslands sem
grundvallar skattlagningar
Upplýsingar sem koma fram í skýrslu
Hagstofu Íslands, Hagur veiða og vinnslu, um
hagnað fiskveiði­ og fiskvinnslufyrirtækja eru
grundvöllur að útreikningi á stofni veiði gjalds.
Skýrslan er að ýmsu leyti ófull nægjandi grund­
völlur fyrir útreikning á stofni veiðigjalds.
Hagstofa Íslands byggir upplýsingar
sínar í skýrslunni um hagnað fiskveiði­ og
fiskvinnslufyrirtækja á úrtaki en ekki öllum
fyrirtækjum sem stunda veiðar og vinnslu.
Gæti því reikniúrvinnslan orðið til þess að
hagnaður fyrirtækjanna reiknist meiri eða
minni en hann er í raun og veru, þar sem
hagnaður er áætlaður svipaður fyrir þau fyrir­
tæki sem eru ekki í úrtakinu og eru meðtalin
í heildarniðurstöðum. Úrtakið nær til um það
bil 88% af veltu greinar innar og telur Hagstofa
Íslands heildaráhrifin af því „líklega ekki mikil“.
Í framkvæmd fyllir Hagstofan upp í þau
12% sem eftir eru með hagnaði meðaltals­
fyrirtækis, sem fundið er út með því að
reikna út meðaltal af veltu 88% greinarinnar.
Þó má ætla að þau fyrirtæki sem hafa ekki
opinberað upplýsingar um rekstur sinn séu
yfirleitt lítil að stærð og þar af leiðandi líkast
til óhagkvæmari í rekstri en stærri fyrirtæki,
sem hafa meira bolmagn til fjárfestinga og
eru því með aukna rekstrarhagkvæmni. Þá
ályktun má draga því þau fyrirtæki sem eru
ekki í úrtaki Hagstofu Íslands eru oft smærri
fyrirtæki eða fyrirtæki sem ganga illa og skila
ekki ársreikningi. Það eru því fyrirtæki sem
hafa minni hagnað en stærri fyrirtækin sem
eru líklega hluti af þeim 12% af veltu sem
ekki eru hluti af úrtaki skýrslunnar. Það kann
því að benda til þess að hagnaður í greininni
sé ofreiknaður þótt óljóst sé hversu mikil
skekkjan er.
Í öllu falli er ljóst að sá útreikn ingur á hagnaði
sem lagður er til grundvallar stofns veiði­
gjalds er ekki fyllilega nákvæmur og endur­
speglar ekki fullkomlega stöðu greinarinnar.
Í framangreindu kemur fram helsti galli þess
að nota skýrslu Hagstofunnar, Hagur veiða og
vinnslu, sem grundvöll skattlagningar.
Í öllu falli er ljóst að sá útreikn ingur á hagnaði sem lagður er til grundvallar stofns veiði­
gjalds er ekki fyllilega nákvæmur og endurspeglar ekki fullkomlega stöðu greinarinnar.