Þjóðmál - 01.09.2018, Qupperneq 83

ÞJÓÐMÁL Haust 2018 81
Þegar Forman mætti var hann einstaklega
viðkunnanlegur og við kynntum okkur og
ég tók töskurnar hans. Á leiðinni í bæinn var
hann ekki ánægður með landslagið, þetta var
ekki eins og vinur hans Milan Kundera hafði
lýst því. Við vorum sammála um að þetta
væri ekki fínt, þetta væri eins og á tunglinu.
Ég sagði honum að ég væri vanalega ekki
að skammast mín fyrir landslag Íslands, þar
sem ég væri bara ánægður ef einhver yrði
fyrir vonbrigðum en núna þar sem hann væri
á staðnum væri ég óánægður með hvernig
eldfjöllin hefðu staðið sig í því að dæla út
úr sér eldi. Þau hefðu átt að gera þetta með
meiri fagurfræði.
„Kannski ekki svo slæmt hjá þeim“, sagði hann.
Þegar við komum á hótelið sagði hann hvað
honum þætti vænt um að ég kynni tékk nesku.
„Það eru fáir í heiminum sem nenna að læra
annað en ensku,“ sagði hann.
Ég sótti hann næsta morgun bljúgur og eftir
orð hans tilbúinn að reima skóreimar hans
hvenær sem hann þurfti. Þegar ég vakti
hann sagði hann: „Já, ekki koma fyrr en þetta.
Þegar maður er orðinn gamall þarf maður
tólf tíma til að ná góðum svefn. Maður liggur
og getur ekki sofnað, svo liggur maður,
sofnar og vaknar svo aftur og liggur og
sofnar síðan aftur.“
Það er merkilegt hvað virkilega góðu lista­
menn heimsins eru alltaf næs. Ef þú hittir
miðlungs listamenn geta þeir verið nastí og
leiðinlegir en ef þú hittir meistara eru þeir
eiginlega undantekningarlaust kurt eisir og
vinsamlegir. Ég man eftir viðtali sem ég tók
við Jim Jarmusch. Þegar því var lokið leiddu
samræður okkar til þess að ég sagði; „já, ég
skil, ég fann fyrir því sama þegar ég gerði
mína fyrstu kvikmynd“. Hann sagði strax, „Ha?
Ertu kvikmyndaleikstjóri líka? Hva? Afhverju
komstu ekki með mynd ina með þér? Ég hefði
viljað sjá hana“.
Ég starði á hann í forundran. Það má vel vera
að hann hafi bara verið að segja þetta upp á
kurteisi en samt svo næs að segja svona. Ég
hef talað við fjölda stjarna í leikara­ og leik­
stjórabransanum og þeir sem eru á toppnum
eru eiginlega alltaf vinsamlegir. Það þarf ansi
margt í fari manna að ná saman til að komast
á toppinn en einn faktorinn er án vafa að
vera mannvinur.
Á öðrum degi fylgdar minnar rétti ég Milos
Forman myndina mína og hann tók við henni
og rétti mér hana til baka og sagði: „Silný
kafe?“
„Já,“ sagði ég. „Þetta er fyrsta bíómyndin mín,“
og tók við DVD­disknum aftur.
„Ég er fyrir löngu búinn að sjá hana. Mjög
góð bíómynd. Einn af leikurunum þínum,
hann Jirí Lábus, er vinur minn og hann var
ánægður með leikstjórn þína. Þú átt að halda
áfram. Það sem mér fannst best við myndina
þína er að ég trúði öllum leikurunum. Það er
sjaldan þannig þegar ég horfi á bíómyndir.
Þú vinnur mjög vel með leikurum.“
Milos Forman kynntist helstu helstefnum
heimsins. Hann var strákur þegar nasistar
réðust inn í Tékkland. Foreldrar hans voru
mótmælendatrúar og fóru í andspyrnuna.
Nasistarnir pyntuðu og myrtu þá báða. Síðan
tóku kommúnistar við völdum í landinu
og hann upplifði harðræði þeirra. Eftir að
Krúsjeff hélt ræðuna frægu um Stalín þar sem
hann lýsti fyrirlitningu sinni á harðstjórn þess
Elskaður af Hollywood og þeim sem vildu virðast gáfaðir í
Evrópu. Milos Forman var elskaður af öllum.