Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2010, Qupperneq 51

Byggðin sem hvarf
Ég hef áður minnst á að Þorsteinn og Sig-
urður stunduðu trilluútgerð frá Götu. Sigurður
sá um landverkin, en Þorsteinn var drifkraft-
urinn á sjónum, enda dugandi sjómaður alla
tíð á hvaða fleytu sem var. Fannst mér alltaf
meiri fyrirferð á Þorsteini en öðru heim-
ilisfólki í Götu, Sigurður var dagfarsprúður,
Jón sýslaði við búskapinn og Kristjana hélt
sig við sitt, en þótti skapmikil undir niðri og
þoldi illa áreiti og átroðning. Hún var almennt
ómannblendin og fálát.
Þorsteinn var ekkert af þessu. Hann var
mannblendinn og félagslyndur og sagður póli-
tískur, vinstrisinnaður að sjálfsögðu. En fyrst
og fremst var hann framtakssamur eljumaður
og góður liðsmaður að hvaða verki sem hann
gekk. Hann eignaðist mikið góða konu, hana
Siggu Elíasar, sem alltaf var létt í skapi og
féll aldrei verk úr hendi. Þau komu sér upp
húsi í Götulandi og nefndu Móakot, húskríli
reyndar, sem hafði verið sumarbústaður inni
í sveit. Hef ég minnst á þetta áður.
Ég fór svo snemma frá Norðfirði að ég
þekki ekki alla sögu Steina og Siggu nema af
afspum. Þorsteinn réðst á norðfirsku togarana,
þegar þeir komu til sögu upp úr stríði. Ævi
hans lauk svo að hann fórst í vinnuslysi um
borð í togaranum Agli rauða í febrúar 1952.
Hann var þá 48 ára og skildi eftir sig konu
og fimm böm.
Gúanó og Nesströnd að Skuld
Ekki veit ég hvort húsheitið Gúanó er enn
þekkt á Norðfirði, trúlega er það framandi
yngstu kynslóðinni.
Árið 1927 reisti þýskur maður með ein-
hver tengsl við Noreg fóðurmjölsverksmiðju
á Norðfirði, „á Nesströnd“ eins og þar segir.
Athafnamaður þessi var nefndur dr. Paul og
hafði áður staðið í framkvæmdum á Islandi
og var kunnugur hér á landi. En aldrei mun
hann hafa komið til Norðíjarðar sjálfur.
Forstöðumaður byggingarframkvæmdanna
var norskur maður, Joachim Jentoft Indbjör
frá Molde, ævinlega nefndur Indbjör. Allar
byggingar þessarar verksmiðju vom innflutt
einingahús. Verksmiðjan var byggð af járni,
vélahúsið mikla og mjölgeymslan, hvort-
tveggja húsið með braggasniði. Lýsistankar
risu vestan við þessi hús og gerð mikil og
traust stórskipabryggja með brautarteinum.
Þetta vom allt fallega hönnuð mannvirki og
blöstu vel við bamsaugum mínum heiman frá
Bjargi. Gúanónafnið dró verksmiðjan af því
að Norðmenn kölluðu hana Guano-fabrikk.
Frammerking orðsins er raunar „fugladrit“
og komið úr suður-amerísku indíánamáli.
En í Evrópumálum merkir orðið „fóðurmjöl
úr físki“.
Þorsteinn Norðjjörð Jónsson og Sigríður Elíasdóttii:
Móakoti. Ljósmyndari ókunnur. Eigandi myndar: Sigrún
Kristín Þorsteinsdóttir.
49