Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2010, Qupperneq 71

Fornbyggð í Norðfirði
Bryndis Zoega, landfræðingur, við uppmœlingu meintrar kirkjutóftar innan gerðis sem áfast er túngarðinum. Eins
og sjá má eru leifar kirkjugarðsins að hverfa í kjarrgróður en enn má greina friðlýsingarstaur sem stendur fyrir
miðri kirkjutóftinni. I baksýn er Kirkjubólsbœrinn. Ljósmyndari og eigandi myndar: Guðný Zoega.
Eftir þessa viðburði á kirkjan að hafa verið
flutt til Skorrastaðar. Ekki skal hér fullyrt
um hugsanlegan sannleikskjarna sögunnar
en elstu heimildir um kirkju á Skorrastað er
að finna í elstu kirknaskrá landsins frá um
1200,14 en þar er kirkju á Asmundarstöðum
hvergi getið. Ætla má að kirkja hafi verið á
Skorrastað allt frá upphafí kristni en alls ekki
er óhugsandi að fleiri kirkjugarða frá elstu tíð
sé að finna innan fjarðar. Vísbendingar eru
um mikinn fjölda smærri heimiliskirkna og
kirkjugarða á 11. öld en þeim virðist fara mjög
fækkandi í byrjun 12. aldar15 sem gæti komið
heim við þann tíma sem Asmundarstaðir eru
taldir fara í eyði.
Ásmundarstaða er einnig getið í eyðibýla-
skrá Ólafs Olaviusar frá 1776 en þar eru þeir
kallaðir „hjáleiga frá Hóli.“16 Þar hlýtur að
vera um einhver misskilning að ræða þar sem
minjarnar eru nú sem fýrr í landi Kirkjubóls.
Aðrar heimildir er ekki að fínna um staðinn
en við fornleifarannsóknina 1999 kom í ljós
að þar hefur verið byggð líklega allt frá 10.
öld en túngarður hefur verið farinn að láta
á sjá þegar Heklugjóska frá 1158 féll yfir
svæðið. Ekki komu fram órækar heimildir
um endurbyggingu garðsins en hann virðist
fara snemma úr notkun. I bæjarhólnum kom
fram torf og mögulegt gólflag í íveruhúsi sem
hefúr verið aflagt löngu fyrir 1362. Líklega er
þetta bærinn sem túngarðurinn hefur tilheyrt.
Efst í hólnum voru leifar bygginga sem hafa
verið endurbyggðar a.m.k. einu sinni. Fyrst
hefúr verið byggt þar eftir 1362 og síðan aftur
eftir 1477. Gjóska frá 1875 lá yfir tóftunum
og hafa þær líklega verið komnar úr notkun
fyrir 1800.
14 Dipl. isl. (íslenskt fornbréfasafn) XII bindi. Gefið út af hinu
íslenzka bókmenntafélagi, Reykjavík 1909-1913, bls. 4.
15 Guðný Zoéga, Skagfirska kirkjurannsóknin. Framvinduskýrsla,
Byggðasafn Skagfirðinga 2009.
16 Ólafúr Olavius, FerðabókII, Reykjavík 1965, bls. 143.
69