Rauðka : úrval úr Speglinum - 01.06.1936, Side 29

Þjóðkrossar.
„Enginn má fyrir utan kross
öðlast á himnum dýrðar hnoss“.
Það er gömul og algild regla, að mestu og bestu menn hverrar þjóðar eru oft hvað minst gefnir
fyrir að trana sjer fram eða láta á sjer bera. Vor fámenna og blásnauða þjóð getur verið stolt af því að
eiga nú í einu þrjá slíka menn. Menn munu álíta, og það ekki að ástæðulausu, að margur hafi stært sig
af minna en því, að vera festur undir stórriddarakross sjálfrar dannebrogsorðunnar, með stjörnu. Það
er að allra dómi sá langstærsti heiður, sem sönnum íslendingi getur hlotnast, og sannarlega stendur ís-
lenska þjóðin í mikilli þakklætisskuld við dani fyrir það, að þeir hafa auðsýnt henni slíka miskunn, væri
það síst ofgoldið, þótt vjer ljetum þessa þrjá krossa af hendi við dani 1930, ásamt mönnunum, sem festir
eru undir þá, fyrir þá miklu vegsemd, sem danir hafa veitt oss með þessum þremur krossfestingum.
Nú er heilt ár liðið síðan þetta skeði, og er það fyrst nú, og það fyrir ítrekaðar áskoranir þjóðar-
innar, að þessir menn hafa fengist til þess að gera sinn mikla heiður opinberan fyrir almenningi. Sýnir
þetta ljóst, hversu fjarri það er skapi þessara manna að halda á lofti sínum riddaralegu yfirburðum.
Að vísu hefir þjóðin ekki gengið þess dulin, að Jón Þorláksson er einn af vorum mestu mönnum,
andlega sjeð, þótt það hafi ekki áður komið svona greinilega fram.
Annar krossberinn, frelsishetja vor, Sigurður Eggerz, sem helgað hefir líf sitt þessari þjóð, hefir
líka barist drengilega undir hinu dýrðlega merki konunganna við Eyrarsund, hinu sigursæla merki, sem
sent var frá himni, sama merkinu, sem blaktað hefir yfir íslandi í mörg hundruð ár. Undir því merki,
sem er þar af leiðandi þjóðlegast allra merkja; merkinu, sem íslandsbanki starfar fyrir enn þann dag í
dag; merkinu „dannebrog". Hví skyldi hann ekki vera vel að því kominn að vera festur aftan á danne-
brogskross? En eigi að síður er það þessari þjóð hin mesta sæmd.
Þá er þriðji krossberinn, Magnús Guðmundsson, sem með óþreytandi elju hefir barist fyrir því,
að vernda rjett annara þjóða gegn hóflausum yfirgangi íslendinga. Raunar hefir nafn þess manns
heyrst áður , sambandi við Kross, en þetta er víst í fyrsta sinn, sem hann fær dannebrogskross. Hann
hefir með frábæru drenglyndi altaf reynt að vera stoð og stytta þess, sem erfitt átti uppdráttar, eins og
t. d. Titan. Hann hefir með framúrskarandi snild komið í veg fyrir, að erlendir síldarmála-braskarar
væru dregnir fyrir lög og dóm, ef svo hefir staðið á, að þeim hefir stafað hætta af því. Ennfremur hefir
hann af einskærri mannúð farið á bak við hin óguðlega rangsleitnu hlutafjelagalög Islendinga, sem bein-
línis eru samin með það fyrir augum, að skerða rjett og hagsmuni útlendinga hjer á landi; eða hvar
hefði Shellfjelagið verið statt, hefði ekki slíkur mannvinur verið í ráðherrasæti, og það hefði neyðst til
þess að leggja umsókn sína fyrir þingið? Hann hefir, af óviðjafnanlegri risnu og höfðingsskap, skenkt
hinu bláfátæka Oddfellowf jelagi, sem hjer er statt í framandi landi, sjóð einn, sem ætlaður var til ment-
unar fátækum börnum (Thorchilliisjóðinn), að upphæð geisimikið fje, og með því aukið að miklum mun
hróður íslands meðal erlendra höfðingja. Af sömu hvötum hefir þessi ágæti íslendingur gefið áður-
nefndu fjelagi dánargjafir þær, sem Vífilsstaðahæli hafa verið gefnar um nokkur undanfarin ár. — All-
ar þessar ráðstafanir hefir hinn mikli föðurlandsvinur gert til þess að íslands verði minst af hlýjum
hug í öðrum löndum, og þó víðar væri leitað, en á því ríður oss einmitt mest, og á hann miklar þakkir
skilið fyrir þetta alt og æskjum vjer þess af hjarta, að starf hans fyrir heill fósturjarðarinnar verði laun-
að að verðleikum.
Að svo mæltu óskum vjer öllum þessum fögru krossum innilega til hamingju með þessa þrjá
landa vora. * * *
Skrímslin í Pverá. m.»
Þegar frá er talin „mælaleigan“, sem Vísir kollega hefir borið gæfu til að gera að heimspóli-
tísku spursmáli, hefir fátt vakið jafn almenna og óskifta athygli og skrímslin í Þverá. — Skyldi mað-
ur þó halda, að hægari væru heimatökin, að athuga skrímslin í þinginu og leggja þau undir vísinda-
lega rannsókn, sjerstaklega sálfræðilega. En þar eð vjer vitum fyrir víst, að vjer mundum engan frið
25