Rauðka : úrval úr Speglinum - 01.06.1936, Side 39

tAenn og mentir.
Eitt hátíðlegasta augnablik í mínu svarta lífi upplifði jeg í gær, er Þóroddur barði að dyrum
mínum og afhenti mjer langt, gult umslag, sem var þannig útlits, að það hlaut að koma frá hærri, að
jeg ekki segi hæstu, stöðum. Jeg tók við því með skjálfandi hendi og skoðaði í krók og kring. Jú, hjer
var ekki um að villast: það var frá Dóms- og kirkj umálaráðuneytinu. Jeg reif það upp með lifur og
lungu og önnur heldri líffæri í hálsinum, og las textann, sem hljóðaði upp á það, að mjer væri ætluð sú
sæmd að vera prófdómari við íhundfarandi stúdentspróf hjá sambandsþjóð vorri á Akureyri. Af hyggju-
viti mínu, en aðallega af reynslu kunnugra manna, vissi jeg, að þegar mönnum hlotnast sæmd, eins og
t. d. riddarakross af dannebrog fyrir að jeta, hetjulaun Carnegies stálsvindlara fyrir að bjarga manni,
sem annar maður bjargar, eða Fálkakross fyrir að gera ilt eða ekki neitt, þá er það siður allra velupp-
trektra og kurteisra manna að þakka fyrir sig, annaðhvort munnlega eða skriflega. Pappír átti jeg ekki
nógu fínan fyrir Stjórnarráðið, en hinsvegar átti jeg erindi upp í bæ, og hugsaði því, að eins einfalt
væri að reka við í Stjórnarráðinu og þakka munnlega fyrir sæmdina, enda lætur mjer alt eins vel að
segja mín velvöldu orð, sem að skrifa þau, og miklu hægra að taka aftur það, sem sagt er innan
korkveggja, heldur en það, sem maður skrifar og setur nafn sitt undir. Jeg þurkaði því mesta rykið af
spariskónum, sneri við flibbanum, rjetti hattinn úr brenglum, stal göngustaf húsbónda míns, sem
stóð í ganginum (stafurinn, vel að merkja) og lagði af stað með spánnýju göngulagi, sem jeg brúka
annars ekki nema 1930. Eitthvað þrír eða fjórir bitlingabusar voru í biðstofunni, er jeg kom í Ráðið,
en þar eð jeg hafði þá grunaða um íhaldsmensku, ljet jeg eins og þeir væru ekki til, og smaug inn,
þegar sá næsti kom út frá ráðherranum. Jónas gengur um gólf og er í þungu skapi, að því er virtist.
— Góðan daginn, segi jeg. — Sæll, segir Jónas (við erum dús, síðan jeg bjargaði fyrir hann skitugemsa
á búskaparári hans), — jeg sje, að þú munir hafa fengið orðsendingu frá okkur hjerna, eða er það
ekki? — Jú, og jeg er hingað kominn til þess að þakka þjer allra þegnsamlegast fyrir sæmdina, sem
jeg veit, að jeg á alls ekki skilið, en söm er auðvitað þín gerðin, og ef þú á annað borð álítur mig fær-
an um þetta, þá vil jeg ekki segja nei við sæmdinni og aurunum. — Skárra væri það, ef þú með allan
þinn lærdóm yrðir í vandræðum með annað eins smáræði. Þetta er nú, okkar á milli sagt, ekki svo
andskoti merkilegt, sem þú átt að hlusta á og gefa fyrir. Þið eruð fjórir, sem eigið að dæma um ungl-
ingana, og jeg hafði hugsað mjer, að þú skyldir verða í t. d. latínu og samvinnufræði. 1 latínunni læra
þeir ekki annað en þrjár bækur í Bellum Gallicum eftir Horats, auk fáeinna kvæða eftir Cicero — og
í þeim verður ekki tekið upp — .... en það er dálítið umfangsmeira í samvinnufræðinni, því að þar
eiga þeir að læra þá árganga Samvinnutímaritsins, sem hafa komið út undir minni ritstjórn, auk þess
það, sem Þórólfur hefir skrifað í Rjett, og svo „Kritik der reinen Vernunft“ eftir Karl Marx. — Já, en ....
það tekur altaf talsverðan tíma að kúrera þetta alt á sig, segi jeg óttasleginn. — Heimskur ertu nú,
lítill kall, segir Jónas, — þú heldur þó ekki, að þú þurfir að vita stakt orð í þessu. Nei, kall minn,
bara að setja upp nógan þekkingar- og lærdómssvip og passa svo að láta hinn gefa á undan, þá kemstu
nokk einhversstaðar nær því sanna. Og ef svo illa færi, að þú sofnaðir, þá er til patent ráð, þegar þú
ert spurður um einkunnina, sem sje að gefa þeim fyrsta sex og lækka þig svo um einn þriðja fyrir
hvern, sem við bætist. — Já, en ef sá seinasti er duglegastur og fær mínus fyrir frammistöðuna? — Ró-
legur, kall minn, mennirnir eru ekki nema fimm, svo þeir fá allir fyrstu einkunn með þessu lagi, og þá
er okkar tilgangi náð, að sýna Sunnlendingum, að við Norðanmennirnir erum ekki einungis búmenn,
heldur getum við líka verið námsmenn, ef í það fer .... (hringing) .... Já, það er hann .... Guð-
brandur? .... Já, alt í lagi .... (rjettir mjer vinstri höndina). Bless, Bergur, og láttu mig sjá, að þú
verðir flokknum til sóma .... Jeg út. Þórbergur Spegilsins.
Fjósið skal rífa og setja glerhús í staðinn. Mun á sannast, að því meira gagn verður að ljósfræðis-
kenslu því meira sem kemst inn af dagsljósinu.
Sexhundruð þvottaföt, 80 spegla og 900 kg. af reykelsi skal panta til salernisnotkunar.
Þetta ofantalda er aðeins lítið brot af því, sem gera á, en hjer er ekki rúm til frekari frásagnar.
Skal að endingu aðeins bent á, að hjer sannast best þetta, spakmæli Hagalíns: „Ef allt væri gott, sýndist
engum það gott“. Ef íhaldið hefði gert skyldu sína við skólann, mundi minna bera á því hve vel hann verð-
ur úr garði gerður það mikla ár 1930. Skólaskoðari Spegilsins.
35