Andvari - 01.01.2017, Side 161

160 AUÐUR AÐALSTEINSDÓTTIR ANDVARI
bliver ikke skilt. Ákveðin þemu ganga aftur í verkum hennar; skilnaður,
stríðshrjáð lönd, útlimir sem vantar, foreldralaus börn, rangfeðruð börn, fólk
sem situr óvænt uppi með börn, getnaður, trúarleg tákn og ekki síst karl-
mennska og kvenleiki – en þar setti Afleggjarinn strax tóninn. Auður Ava
hefur sjálf lýst þeirri bók sem „óði til karlmannsins“ og könnun á karlmann-
legri viðkvæmni og markalínunni milli kynjanna.6 Auðvelt er að sjá sömu
áherslur í aðalkarlpersónunum í Ör, Jónasi og nágranna hans Svani, sem
báðir þjást, Jónas vegna skilnaðar og þeirrar vitneskju að Guðrún Vatnalilja
sé ekki hans barn, Svanur vegna ástandsins í heimsmálum. Þetta er meg-
inás sögunnar – þar mætast hin innri þjáning hverrar manneskju og miklar
heimssögulegar hörmungar sem kliða í fjölmiðlum sem ógnandi bakgrunn-
stónlist hversdagsins. Með því að kasta sér út í óvissuna í stríðshrjáðu landi
myndar Jónas tengingu þar á milli; á sama tíma og hann vinnur úr sinni
eigin, persónulegu sorg fylgist hann með eftirlifendum stríðs vinna úr sinni
sorg, gerir hana að sinni og tekur þátt í að byggja upp á rústunum. „[Það] er
engin þjáning banal“, sagði Auður Ava í áðurnefndu viðtali á Rás 1. Ekki sé
hægt að tala um þjáningu landa og þjóða því þjáningin sé alltaf einstaklings-
bundin.7 Fólkið sem Jónas kynnist eftir að út er komið hefur hvert og eitt sín
persónulegu ör, eins og hann sjálfur, og hver og ein manneskja þarf að vinna
úr sínu áfalli. En hvernig kemst maður yfir stríð, misþyrmingar, skilnað,
dauða eiginmanns, dótturmissi?
Tráma, þögn og skriftir
Ein af aðferðum Jónasar er að lesa aftur gamlar dagbækur; þegar veröld hans
hrynur reynir hann að púsla saman frásögn af fortíðinni sem getur varpað
einhverju ljósi á það sem hefur gerst. Honum reynist þó erfitt að tengja við
sitt unga sjálf sem hann les um á síðum dagbókanna. Hann talar lítið sem
ekkert við aðra um það sem hann hefur gengið í gegnum – hefur enda alltaf
verið fáorður maður – en það sama gildir um aðra sem hann kynnist á Hótel
Silence, þar á meðal ungu konuna Maí sem rekur hótelið ásamt bróður sínum
Fífí. „Og yfir öllu ríkir þögnin, þögnin“, vitnar Auður Ava í Stein Steinarr
(79) og leitar þannig, eins og svo margir aðrir, í skrif annarra höfunda um
sorgina.8 Því skrif um sorg og þjáningu virðast hafa það einkenni að teygja
út anga sína, finna þræði sem aðrir hafa spunnið, flétta þá saman við sína,
tengja saman í trosnað og gloppótt sorgarnet.
Eitt af því sem er áberandi í frásögnum fólks af áföllum og sorg er að
tungumálið dugar ekki til að tjá reynsluna. „Intet sprog muligt“ skrifar
danski höfundurinn Naja Marie Aidt í bók um dauða sonar síns: