Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál - 01.03.1938, Síða 20

VAKA 1. árgangur . 1. ársfjórdungur
þangað, sem bær Ingjalds hafði
staðið, þá eru þar aðeins eftir
tóttir vallgrónar, og Berurjóðrið
allt i auðn. Var þar hvarvetna
blásin jörð, er þá var blómguð vel
er Oddur var þar fyrr. Snýr nú
Oddur aftur til strandar, en þá
varð fyrir honum hrosshaus einn
ákaflega skininn og fornlegur og
allur grár utan.
„Hvort mun nú þar liggja haus.
inn Faxa,“ segir Oddur og stingur
til hans með spjótskafti sínu. En
þá brá svo við, að undan hross-
höfðinu hrökktist naðra, og högg-
ur 1 fót Oddi, svo þegar lýstur í
eitri, og blés upp allur fóturinn,
og lézt Oddur af því meini.
Þegar ég hugsa um sögu og ör-
lög Örvar-Odds, sem ungur yfir-
gaf Berurjóður æskustöðva sinna
og lét það blása upp og fara í
auðn, og hlaut bana af þeirri
vanrækslu, þá virðist mér, að sú
frásögn geymi í raun og veru sí-
gildan sannleika og holla áminn-
ing og hvatning til allra tíma. Hin
forna spá völunnar geymir í raun
réttri eitt af þeim lögmálumí, sem
ætíð gildir bæði í lífi einstaklinga
og þjóða. í hverri Paradís er fal-
inn höggormur, og í hverju Beru-
rjóðri er hulin eitruð naðra, naðra,
sem kemur í ljós, bítur og veitir
skaðvæn sár, ef Berurjóðrin eru
vanrækt, ef hætt er að unna þeim
og hirða um þau, ef þau, sem áður
gáfu gróður og skjól, eru látin
blása upp og fara í auðn. Þá gæg_
14
ist Faxahöfuðið örlögþrungið,
skinið og grátt upp úr hinum van-
hirta og yfirgefna reit.
Oft hefir mér fundizt, að hinni
íslenzku þjóð svipi einkennilega
mikið til Örvar-Odds. Hún er
kynstór, eins og hann. Hún á af-
burða hæfileika eins og hann. Og
hún hefir á horfnum öldum, ekki
síður en hann, barizt við finn-
gálkn og tröll, barizt við ógnir
elds og ísa, drepsótta og harðæris,
og gengið með sigur af hólminum.
Og eins og Örvar-Oddur þótti
hvarvetna mestur, er þá kom
hann, þannig er þess og einnig
gott að minnast, að íslendingar
hafa löngum og yfirleitt getið
sér sóma og frægð, þar sem þeir
hafa komið með öðrum þjóðum.
Og íslenzk þjóð hefir unnið sín
afrek ekki síður en Örvar-Oddur,
þó á öðrum sviðum sé, og getið
sér fyrir þau frægð og viðurkenn-
ing, sem farið hefir of heim allan.
Á ég þar sérstaklega við forn-
bókmenntir vorar og varðveizlu
tungunnar, sem hvort tveggja
hefir varpað ljóma yfir land og
þjóð í áugum hins melnntaða
heims.
En á þá ekki þjóðin líka veilur
Örvar-Odds? Hefir henni ekki
löngum hætt til að vilja fremur
lifa af ránsfeng en ræktun síns
heimalands? Og hefir henni ekki
oftar en skyldi orðið það á að van-
meta og vanrækja sín Berurjóður
í fleirum en einum skilningi, og