Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál - 01.03.1938, Blaðsíða 29

i. árgangur . 1. ársfjórdungur VAKA
áróðurstæki, sem beitt verður þar
i þágu nazismans. Nú eru þeir
milli fimmtíu og sextíu talsins,
auk opinberra þýzkra barnaskóla,
sem eru þrjátíu og tveir.
Mér hefir verið það stöðugt
undrunarefni, hvert sinn, er ég
hefi heimsótt Suður-Jótland, hví-
líkt frjálslyndi — að ég ekki segi
gáleysi — dönsk stjórnarvöld
sýna gagnvart þessum minni-
hluta. Á ég þar einkum við fyrir-
komulag skólamálanna. Mig hefir
stórfurðað, að stjórnarvöldin skuli
leyfa, að börn og unglingar, sem
eru danskir ríkisborgarar, sæki
skóla, er enga skyldu hafa til að
kenna þeim móðurmál þjóðarinn-
ar, sem þeir tilheyra, eða þá hitt,
að leggja ríflegar fjárhæðir til
fræðslustofnana, er innræta nem-
endur sínum þann hugsunarhátt,
sem liggur til grundvallar orðun-
um: „Þegar við verðum stór, tök-
um við Suður-JótlancL með valdi."
Við þessum athugasemdum
mínum hafa jafnan verið goldin
þau svör, að öllum þýzksinnuðum
börnum væri raunar kennd
danska, vegna þess að það væri
óhjákvæmileg nauðsyn. Án þeirr-
ar kunnáttu gætu þau sem sé ekki
keppt um störf og stöður í landinu
til jafns við jafnaldra sína og
meðborgara. Og hvað hina fjöl-
mörgu þýzku einkaskóla snerti,
þá sé þeirrar staðreyndar að gæta,
að þrátt fyrir allan þjóðernisleg-
an áróður, fari þeim nemenda-
fjölda fækkandi, sem sæki nám til
þýzkra skóla. Það var og eitt aðal
umkvörtunarefnið á síðasta aðal-
móti þýzksinnaðs fólks á þessum
svæðum.
Á einum stað í útjaðri Árósa
stendur frábærlega fagur minnis-
varði yfir 4000 Suður-Jóta, sem
féllu í síðustu heimsstyrjöld. Þeir
voru kvaddir í raðir þýzkra her-
sveita til þess m. a. að berjast
fyrir áframhaldandi drottnun
Þýzkalands yfir ættjörð þeirra og
sjálfum þeim. Þeir gegndu her-
kallinu nær undantekningarlaust,
en þeir létu ekki hafa sig til
manndrápa. Með óförum Miðveld-
anna sáu þessir menn aukna
möguleika fyrir uppfyllingu sinna
eigin frelsisvona. Þeir skutu ekki
á „andstæðingana", heldur fram
hjá þeim — af ráðnum huga.
Mér er jafnan í minni — þegar
á þessi mál er drepið — frásaga
danskra miðaldra hjóna, sem ég
heimsótti í Tönder sl. sumar. Þau
höfðu ávallt verið heitir ættjarð-
arvinir, og unnið allt, sem þau
máttu fyrir föðurland sitt, ekki
síður meðan þau bjuggu undir
framandi harðstjórn. Daginn, sem
herútboðið í Suður-Jótlandi var
tilkynnt, árið 1914, ruddist
hópur vopnaðra Þjóðverja inn
á heimili þeirra og handtók þau
bæði. Einkadóttur þeirra, 11 ára
gamalt barn, skildu þeir eina eft-
ir. En um leið og foreldrar hennar
23