Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál - 01.03.1938, Page 67

t. árgangur . 1. nrsfjórðungur VAKA
sinni: „Lífið getur ekki síöar á
œfinni bœtt okkur það upp, sem
aflaga fór í bernsku.“ Og orð Þor-
steins Erlingssonar gætu einnig
átt hér við, þó að þau séu raunar
upphaflega sögð í öðru sambandi:
„Til þess að skafa það alltsaman
af, er æfin að helmingi gengin.“
Þetta ætti að nægja til að benda
á, hve foreldrum og uppalendum
er bráðnauðsynlegt að beita vel
og skynsamlega hinu beina, vís-
vitandi áhrifavaldi sínu gagnvart
börnunum. Hér skal svo drepið á,
hvað óbein áhrif hinna fullorðnu
hafa mikið að segja. Þar er átt
við allt það, sem barnið heyrir og
sér til fullorðna fólksins daglega.
Það er t. d. alkunna, hvað börn
eru næm fyrir ljótu orðbragði,
gjörn á að apa málkæki, leiðinlegt
látbragð o. s. frv. Margir álíta, að
þegar svona ágallar haldast í
fjölskyldu eða ætt mann fram af
manni, þá sé um erfðir að ræða.
En sálfræðingar skýra þetta á
annan veg. Þeir segja, að þetta
séu venjur, sem orsakast af illu
fordæmi, einskonar smitun. Og
víst er um það, að fullorðna fólk-
ið minnist þess oft ekki nægilega í
orðum og athöfnum í návist barn-
anna, að þau eru hrifnæm með
afbrigðum og hermihvötin er þeim
meðfædd. Það eru raunar fleiri
en foreldrarnir, sem h^fa á þenn-
an hátt óbein uppeldisáhrif á
börnin. Allir, sem umgangast
börn, eru siðferðilega skyldir til
að vanda framkomu sína í návist
barnanna, þótt sú skylda hvíli að
vísu þyngst á foreldrunum. —
W. Stekel segir: „Ef allir foreldrar
vœru sér meðvitandi um ábyrgð-
ina sem á þeim hvílir, vœri senni-
lega betra ástand i þessum spillta
heimi. Heimilið er gróðurreitur
hamingju og óhamingju.“ — Nú
mun margur hugsa, að það sé
hægara að kenna heilræðin en
halda þau, en ókleift ætti mönn-
um þó ekki að vera að hafa t. d.
taumhald á tungu sinni og vanda
mál sitt í viðurvist barna. Þar
væri þó stórt spor stigið í rétta
átt. Og það má öllum almenningi
vera ljóst, að hér er mikið í húfi.
Aðgerðir uppalendanna móta
skapgerð barnanna að svo miklu
leyti, að sé um góð áhrif að ræða,
búa börnin að þeim alla æfi, en
sé hinsvegar um slæm áhrif að
ræða, bíða börnin þeirra aldrei
bœtur. Svo mikið alvörumál er
hér um að ræða.
Nú langar mig til að minnast á
varhugaverðar hugmyndir for-
eldra um börn, og hættur, sem af
þeim hugmyndum leiða. Hér vil ég
fyrst nefna það, er foreldrar líta
á barn sitt sem ánægjulega eign,
eða leikfang. Allt snýst um ung-
barnið. Það er dáð, kysst og kjass-
að, fær varla vögguró og allt er
látið eftir því — af því að foreldr-
unum þykir fyrst í stað gaman að
kenjum barnsins, sem þau sjálf
hafa kveikt með háttalagi sínu.
61