Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1929, Blaðsíða 67

Aður fyrr fékkst veðurfræðin mikið við að leita
dularfullra lögmála fyrir áhrifum tungls og stjarna á
veðurfarið. Á miðöldunum var hún lítið annað orðin
en vesalt hjátrúarkukl. Menn póttust geta breytt
veðri sér í hag með særingum, kukli og bænahaldi,
eða sent óveður á óvini sína, þeim til tjóns og hrell-
ingar. Menn trúðu pví líka almennt, og trúa jafnvel
enn, að almáttugur guð ákveði veðrið á degi hverj-
um og á hverjum stað. Hann umbuni peim, sem vel
breyta með hagstæðu veðri, en láti illviðri koma í
koll syndaranum. — Nú á tímum trúa vísindamenn
pvi einu, að veðrið hlýði almennum og órjúfandi
náttúrulögmálum. Hvort pau lögmál séu í upphafi
sett af guðlegum krafti eða til orðin á annan bátt,
kemur ekki málinu við. Um pað er hverjum frjálst
að trúa sem hann vill.
Stjörnufræðin hefir sem sagt skilizt frá veðurfræð-
inni á síðari öldum. Pað hefir tekizt að finna lög-
málið, sem ræður hreyfingum himintunglanna, og er
pað svo hár-nákvæmt, að undrun sætir.
Lengi hefir pað verið von manna, að hægt mundi
að finna svipað lögmál fyrir gangi veðráttunnar og
veðrabrigðum. Pað hefir ekki tekizt enn, nema að
hálfu leyti. í veðurfræði eiga vísindin enn pá mikið
land ónumið. — Hve langt verði komizt, skal eigi
spáð, en framfarir siðustu áratuga gefa margar góð-
ar vonir.
Aðalviðfangsefni veðurfræðinnar nú á dögum er
að geta sagt fyrir um veðrabreytingar um ókominn
tíma, líkt og stjörnufræðin segir fyrir afstöðu himin-
tungla, jafnvel mörg púsund ár fram undan. En til
pess að nálgast pað takmark, parf að rannsaka allt,
sem lítur að lopthjúpi jarðarinnar og vita sem glögg-
ust deili á öflum peim, sem par starfa í sameiningu
að pví, að stjórna veðrinu. Veðurtræðin er oft nefnd
eðlisfræði loptsins. Loptslagsfræðin er hins vegar
lýsing á veðurfari hvarvetna á yfirborði jarðar og
(63)