Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1929, Blaðsíða 76

atriðum og reynt að skýra orsakir peirra. Efnið er í
sjálfu sér ótæmandi, en varla mögulegt að gera frá-
sögnina ljósa og læsilega, án pess aö bafa gnægð af
skýringarmyndum.
III.
Um 70 ár eru nú liðin, síðan fyrst voru gerðar til-
raunir til pess að segja fyrir veður á vísindalegum
grundvelli. Er sagt, að sérstakur viðburður hafl valdið
fyrsta sporinu í pá átt. í nóvember 1854 skall á of-
viðri mikið í Svartahaflnu og gerði stórtjón á her-
skipaflota peim, sem Frakkar og Englendingar höfðu
sent pangað gegn Rússum. Nú vissu menn, að næstu
daga á undan hafði verið stormasamt víða um Norð-
urálfuna, og franskur stjörnufræðingur tók sér pá
fyrir hendur að rannsaka, hvort hægt væri að rekja
feril Svartahafs-stormsins og finna upptök hans. Safn-
aði hann nú veðurskýrslum víðs vegar að yfir storm-
daga pessa. Pegar pær voru bornar saman, kom pað
brátt í ljós, að stormurinn hafði fyrst gert vart við
sig í vesturlöndum álfunnar og síðan færzt austur á
bóginn allt til Svartahafsins. Með pessu var pað sýnt
og sannað, að veðrin flytjast úr einum stað á annan.
Um pessar mundir var talsíminn sem óðast að
ryðja sér til rúms, og lá pví sú hugmynd nærri að
nota sér hann til að safna veðurfregnum frá fjarlæg-
um stöðum, bera pær saman og senda aftur aðvar-
anir til peirra staða, sem gæti verið háski búinn af
slæmu veðri. Var pessi siður nú upp tekinn í Frakk-
landi og á Englandi. Gekk að vísu misjafnlega í
fyrstu, en pó jókst stöðugt sannfæring manna um
nytsemi veðurspánna, og á árunum 1860—70 var
komið á fót veðurfræðilegum stofnunum í pví nær
öllum menningarlöndum álfunnar og einnig í Banda-
rikjunum í N.-Ameríku.
Áður höfðu að ejns einstöku áhugamenn og vísinda-
félög haldið uppi veðurathugunum á stöku stað.
(72)