Úrval - 01.12.1953, Síða 49

1 tilefni af því, að Indverjar hafa borið
fram á þingi SI> tillögu um breytingu
á almanakinu, eru hér rifjaðir upp
nokkrir þættir úr sögu þess.
Réttir dagar á röngum stað.
Grein úr „Hörde Ni“,
eftir dr. Per Collinder.
Hversvegna eru 365 dagar í árinu? Hvaðan kemur lilaupársdag-
urinn og hvernig stendur á pví, að mánuðirnir eru ekki jafn-
langir? Þessum spurningum og öðrum um almanak vort svarar
Per Collinder með svipmyndum lúr sögu tímatalsins.
Akvöldin, þegar sól var geng-
in til viðar, leitaði frum-
maðurinn til hellisins og elds-
ins. Fyrir utan var nótt og
glórulaust myrkur, með hengi-
flug, óvini og launsátur, sem
enginn gat séð. Stundum kom
það fyrir, að nóttina birti af
skini frá kringlu, sem var dauf-
ari en sólin, kom upp í austri
og skein yfir tré næturinnar og
stígana í skóginum.
Okkar eigin fornaldarsögur
sýna ef til vill spor þeirra tíma
í nokkrum vísuorðum, sem
sungin voru kvöld eitt fyr-
ir 954 árum í Grænlandi, á bæ
Þorkels í Herjólfsnesi.
Ár vas alda
þars Ýmir byggði,
vasa sandur né sær,
né svalar unnir;
sól það né vissi,
hvar hún sali átti;
stjörnur það né vissu
hvar þær staði áttu;
máni það né vissi,
hvað hann megins átti.
Það var máninn, sem varð
fyrsti tímamælirinn. Þegar
maðurinn hafði loks lært að
safna birgðum og hugsa um
hve lengi þær myndu endast, þá
hefur hann farið að telja daga
og nætur á fingrum sér. Og
þegar talið hafði verið á báð-
um höndum þrisvar sinnum þá
kom máninn aftur jafnskær og
áður og nóttin varð björt frá
sólarlagi til morguns.
Elztu tungumál bera ef til
vill merki þeirra tíma. Að
reikna er á herbresku manáh,
sem kemur fram í orðinu alm-
anak. Og menn halda að þau
orð, sem og orðin meta og