Úrval - 01.02.1956, Side 76

74
ÚRVAL
mundi það laga sig eins vel
og þau að hinu margbrotna sið-
menningarlífi nútímans.
P. B.: Ef ekki er þannig nein
von til þess að það sem for-
eldrar hafa áunnið sér komist
nokkurn tíma inn í erfðastofna
afkvæma þeirra, verðum við að
álykta, að börn hverrar nýrrar
kynslóðar séu ekki betur undir
það búin en foreldrar þeirra, að
mæta hinum síauknu kröfum
siðmenningarinnar. Eftir því
sem heimurinn eldist og mann-
lífið verður margbrotnara, neyð-
ast börnin — sem eru í engu
frábrugðin forfeðrum sínum er
uppi voru fyrir hundruðum ár-
þúsunda — til þess að tileinka
sér á sama tuttugu ára þroska-
og lærdómsskeiði námsefni er
sífellt gerist flóknara og yfir-
gripsmeira. Fyrst þessu er
svona farið, hlýtur þá ekki að
koma að því að þetta verði
mannanna börnum ofvaxið, að
mælirinn fyllist svo að út úr
flóir? Er ekki viðbúið, að af-
leiðing þessa ástands verði sú,
að sífellt fleiri einstaklinga
bresti getu til þess að rísa undir
þessu og geðveiklun fari í vöxt?
J. R.: Það er vel hugsanlegt.
En við skulum vona, að skyn-
sarnleg rannsókn á geðlífi
mannsins geri okkur kleift
að sjá fyrir hve langt samfé-
lagið má ganga í kröfum sínum
án þess að einstaklingurinn bíði
t jón af. Ef til vill auðnast okkur
einnig að losa ögn um böndin,
sem samfélagið leggur á ein-
staklinginn. Stundum eru fram-
farir í því fólgnar að losa um
höft. Gleymum því heldur ekki,
að sérhver heilbrigður maður
býr yfir miklum aðlögunarhæfi-
leika, ef hann hefur ekki verið
klaufalega meðhöndlaður í
bernsku og æsku og heilbrigður
eðlisþroski hans þannig heftur,
en því miður eru uppeldisað-
ferðir okkar næstum alltaf
þannig. Eg held að gera megi
miklar kröfur til mannsins, ef
við byrjum ekki á því að mis-
þyrma honum og draga úr hon-
um kjark meðan hann er barn.
P. B.: Þér hafið skrifað:
„Líkamleg arfleifð vor er stöð-
ugri og fastmótaðri en megin-
land.“ Ef einstaklingarnir eru
alla jafnan grimmilega úr lagi
færðir fyrir áhrif ófullkomins
mannlegs samfélags, sem mótar
okkur frá fæðingu, má þá ekki,
þegar öllu er á botninn hvolft,
telja það mikið lán, að sérhver
okkar skuli byrja frá grunni,
með persónuleika sinn óspillt-
an? Veitir þessi eilífa æska
mannsins honum ekki mögu-
leika til þess að lifa lengi á
jörðinni? Þegar alls er gætt, er
þá ekki heppilegt, að hið líf-
fræðilega í manninum skuli vera
óháð hinu menningarlega ?
J. R.: Það er um óarfgengi
áunninna eiginleika eins og flest
annað, að það hefur bæði kosti
og galla. Ég viðurkenni, að
fljótt á litið virðist ástæða til
að harma það, að menningar-
þróun skuli ekki festa rætur í