Orð og tunga - 2023, Side 38

Ásta Svavarsdóttir: Að blóta á íslensku 29
h. Sýnist þér ég vera að koma af brúðarsvítunni á [Hótel
fokking Sögu]
hk-et-þgf
?!
i. Ég verð næsti [doktor fucking phil]
kk-et-nf
...
Höfuðorðið í nafnliðunum er með ýmsu móti en kjarninn í (12g) er
samsettur nafnliður með fjórum niðrandi orðum sem öll eru algeng
þegar einhverjum er blótað og höfuðorðið í (12e) er sjálft blótsyrði. Í
tveimur dæmum eru ákvæðisorðin tvö, hliðskipuð og ótengd lýsing­
arorð, einungis annað þeirra blótsyrði í (12f) en bæði í (12g). Svo
fremi að blótsyrðin séu beygjanleg laga þau sig að höfuðorðinu í kyni,
tölu og falli og haga sér að öllu leyti eins og hvert annað lýsingarorð.
Orðaröðin í síðustu dæmunum er þó athyglisverð því þar klýfur
blóts yrðið tvíyrt nafn eða heiti. Í gögnunum eru nokkur sambærileg
dæmi, öll með tökublótsyrðinu fokking, og ætla má að þetta séu áhrif
frá ensku blóti þótt það sé reyndar ekki dæmalaust í íslensku að lýs­
ingarorð eða nafnorð geti klofið tvíyrt heiti, t.d. Jón heitinn
lo
/fíflið
no

Jónsson.
Blótsyrði sem eru nafnorð og standa sem ákvæðisorð með öðrum
nafnorðum eru forvitnilegri. Að formi eru þau oftast í eignarfalli en
haga sér að ýmsu leyti öðru vísi en venjulegar eignarfallseinkunnir
eins og hér verður rakið og sýnd dæmi um. Í fyrsta lagi standa þau
á undan höfuðorðinu öfugt við það sem eignarfallseinkunnir gera
almennt, sbr. (11b‒c). Þessi munur er sýndur í (13) þar sem sömu
nafnorð eru í báðum, höfuðorðið bústaður ásamt eignarfallsmyndinni
djöfulsins, en röð þeirra er mismunandi.
(13) a. Bústaður
no-nf
djöfulsins
no-ef

b. Djöfulsins
no-ef bústaður
no-nf
Eðlilegt er að túlka (13a) þannig að þar vísi eignarfallseinkunnin
bókstaflega til hins vonda sjálfs og bústaðurinn væri þá helvíti.
Þótt ekki sé útilokað að venjuleg eignarfallseinkunn fari á undan
höfuðorðinu, einkum ef sérstök áhersla er á henni (sbr. Höskuld
Þráinsson 2005:42), liggur aftur á móti beinast við að líta á djöfulsins
í (13b) sem blótsyrði því þau standa yfirleitt á undan höfuðorðinu.
Nafnliðurinn myndi þá vísa til ótilgreinds (sumar)bústaðar sem mæl­
andi er af einhverjum ástæðum ósáttur við og tjáir óánægju sína með
því að bölva honum. Í (14) eru dæmi um blótsyrðaliði af þessu tagi úr
MÍM (blótsyrðið feitletrað og höfuðorðið skáletrað).
(14) a. „Þetta er nú [meiri fjandans no-ef
vitleysan no-nf
]“, hugsaði
konan.
tunga25.indb 29 08.06.2023 15:47:15