Orð og tunga - 2023, Side 69

60 Orð og tunga
textum sem skoðaðir voru en nákvæmfokkinglega (Einar Lövdahl Gunn­
laugsson 2016:31) og orðmyndir á borð við þokkafokkinglega, sannar­
fokkinglega og klárfokkinglega koma fram þegar leitað er að strengnum
„fokkinglega“ á netinu. Orðatiltækið fokking fokk (53 dæmi), oftast
styrkt með blótsyrðinu helvítis, er sérstaklega algengt í textunum.
Það varð gríðarlega vinsælt eftir að það var notað á mótmælaspjaldi
árið 2008 og var síendurtekið í blöðum og öðrum fjölmiðlum næstu
árin. Dálítið á óvart kemur atviksmyndin fokkings með s sem líkist
venjulegri eignarfallsendingu (nokkur dæmi eru í Íslensku textasafni
og fjölmörg í Risamálheildinni; sbr. Einar Lövdahl Gunnlaugsson
2016:29–30, um fokkings og fokkans). Gera má ráð fyrir að þar sé reynt
að láta orðið líta út eins og íslensk blótsyrði í eignarfalli, eins og
djöfulsins, andskotans og helvítis, en hugsanlegt er einnig að um sé að
ræða virka eignarfallsmyndun.
Ýmis dæmi komu í ljós í textunum um íslenska gerð enskra
orða og orðasambanda og skulu hér rakin þau helstu: fokkari (2005,
2006), fokkfeis (2005), fokkfingur (2005), fokkjúmerki (2008), fokkjúputti
(2009), fokkmerki (33 dæmi, 1986–2010), fokkorð (1996), hólýfokk (2009),
moðerfokker (sjö dæmi, 1994–2005). Jafnvel lengri frasar eins og enska
what the fuck koma fyrir í íslenskri gerð, vottðe fokk (2008), og orða­
sambandið hvað/hvernig/af hverju í fokkanum/fokkinu, sem nokkur
dæmi eru um á Tímarit.is (1997–2021) og fjölmörg í Risamálheildinni,
endurspeglar augljóslega what the fuck. Má hér benda á umfjöllun
Einars Lövdahl Gunnlaugssonar (2016:32) í BA­ritgerð sem hér hefur
nokkrum sinnum verið nefnd og ber einmitt heitið „Hvað í fokkanum
geri ég þegar ég útskrifast?“ (auk undirtitils).
Hér verður látið staðar numið og duga þau dæmi sem rakin hafa
verið vonandi til að sýna hvernig nýju tökuorðin hafa fest sig í sessi í
málinu og að notkun þeirra sé talsvert fyrirsjáanleg.19
4 Umræða og lokaorð
Sögnin fokka mun að líkindum hafa borist inn í íslensku í lok 16.
aldar eða snemma á 17. öld, sennilega úr dönsku eða miðlágþýsku. Í
upphafi virðist merkingin hafa verið svipuð og sama eða sambærilegt
orð hefur eða hafði í skyldum tungumálum, það er ‘hreyfa sig (hratt)’.
19 Gríðarlega mikið er til skrifað um fuck í ensku. Þeim sem vilja kynna sér notkun
orðsins skal bent á áhugaverða og vandaða félagsmálfræðilega rannsókn Beers
Fägersten (2012). Einnig má nefna McEnery og Xiao (2004) og Wajnryb (2004).
tunga25.indb 60 08.06.2023 15:47:15