Orð og tunga - 2023, Qupperneq 120

Rósa Elín og Þórdís: Íslensk­frönsk orðabók 111
Eins og sést á Mynd 11 hefur ritstjórn franska markmálsins bætt
breyti liðum innan oddklofa við þýðingarnar og jafnheitin á frönsku
(inn an sviga) til að sýna setningargerð frönsku.
4 Leit í orðabókinni
Leitin í Lexíu er sveigjanleg. Leit að íslensku orði sækir efni sem fengið
er úr gagnagrunni BÍN þannig að ekki þarf að slá inn grunnmynd
leitarorðsins til að það finnist. Ef til dæmis slegið er inn erni velur
notandi á milli nafnorðsins örn og lýsingarorðsins ern þar sem erni
er beygingarmynd beggja orðanna. Þetta er mikilvægur þáttur sem
nýtist m.a. nemendum sem læra íslensku sem annað mál og þeim
sem ekki eru öruggir í íslenskum beygingum eða vita ekki hvernig
grunnmynd orðsins lítur út.
Leitin nær einnig til franskra jafnheita og texta orðabókarinnar
en með texta er átt við dæmi og orðasambönd ásamt frönskum þýð­
ingum þeirra. Einnig nær textaleitin yfir franskar orðskýringar (not­
aðar í þeim tilfellum þegar ekki eru til jafnheiti á frönsku). Þá er hakað
við möguleikann „leita í texta“ og sleginn inn textastrengur (t.d. hluti
af orðasambandi) og getur hann verið hvort heldur sem er á íslensku
eða frönsku.
Það er þó ekki alltaf árangursríkt að leita að frönsku orði eða texta
þar sem viðfangsmál orðabókarinnar er íslenska, þ.e. uppflettiorðin
eru íslensk og orðabókarlýsingin á við íslensku. Orðabókin er því ekki
sam hverf eins og bent var á í inngangi. Þetta leiðir til þess (eðli málsins
sam kvæmt) að franski markmálsorðaforðinn er miklu gisnari en ís­
lensku uppflettiorðin (sbr. kafla 3). Orðabókin er því langt frá því að
vera fullgild tvístefnuorðabók. Christopher Sanders (2005) hefur fjallað
um tvístefnu (e. bifunctionality) á almennan hátt í tvímála orðabókum og
tekur sérstaklega sem dæmi Íslensk­enska orðabók (1989) sem var gefin út á
prenti. Hann fer yfir hlutverk tvímála orðabóka við málbeitingu og mál­
skilning notenda og í framsýni sinni bendir hann á að ef orðabók væri
birt á vefnum myndu sum vandamálin við þessa tvöföldu notkun leys­
ast (Christopher Sanders 2005:54). En jafnframt má segja að vefbirtingin
hafi í för með sér eins konar aukaverkun (sem ekki var fyrirséð þegar
veforðabækur héldu innreið sína upp úr aldamótunum), þ.e. að mörkin
milli við fangsmáls og markmáls eru ekki lengur skýr í augum sumra not­
enda og endurspeglast það í því að notendur orða bókanna hafa stundum
séð ástæðu til að benda á að tiltekið orð vanti á ákveðnu markmáli.
tunga25.indb 111 08.06.2023 15:47:16