Orð og tunga - 2023, Side 131

122 Orð og tunga
Taldi hún jafnframt vanta nöfn í skrána sem ættu að vera þar en nefnir
þó engin dæmi þar um (Hólmfríður Gísladóttir 1991).
2.4 Ýmis álitamál
Eins og fram hefur komið var samning fyrstu mannanafnaskrárinnar
vandaverk, svo sem hvernig ætti að skilgreina íslenskt nafn og hvernig
ætti að fara með ritmyndir eða tilbrigði af nafni. Ekkert ákvæði var í
lögunum eða í greinargerð með lögunum um hvernig túlka skyldi 2.
gr. laganna frá 1991 sem kvað á um að eiginnafn skyldi vera íslenskt
eða hafa unnið sér hefð í íslensku máli og bryti ekki í bág við íslenskt
málkerfi. Mannanafnanefnd var því vandi á höndum en það kom í
hlut hennar að skera úr um þessi atriði, bæði við samningu fyrstu
mannanafnaskrárinnar og síðar þegar nöfnum var bætt við skrána.
Nafngiftir eru oft mikið tilfinningamál og höfnun á umsóknum um
tiltekin eiginnöfn gat vakið reiði aðstandenda og alloft sættu úrskurðir
nefndarinnar harðri gagnrýni í dagblöðum og nokkur ágreiningsmál
vegna mannanafna komu til kasta embættis umboðsmanns Alþingis.
Sem dæmi má nefna að árið 1992 var leitað álits umboðsmanns vegna
höfnunar á nafninu Borghild (mál 595/1992). Í úrskurði nefndarinnar
kom fram nafnið bryti í bág við íslenskt málkerfi í skilningi 2. gr. laga
nr. 37/1991 um mannanöfn þar sem nafnið hefði ekki endinguna ­ur.
Mannanafnanefnd óskaði eftir að ræða við starfsmenn dómsmála­
ráðuneytis um framkvæmd og nánari útfærslu laganna og fór jafn­
framt fram á betri starfsaðstöðu en nefndin sagði af sér störfum í
mars 1993 þar sem ekki var komið til móts við óskir hennar (Svavar
Sigmundsson 1995:101).
2.4.1 Hvað eru íslensk nöfn?
Ný mannanafnanefnd var skipuð í ágúst 1993. Ákvað nýja nefndin að
nauðsynlegt væri að settar yrðu sem skýrastar vinnulagsreglur svo
að unnt væri að gæta jafnræðis borgaranna gagnvart lögunum við
framkvæmd þeirra. Halldór Ármann Sigurðsson formaður nefnd ar­
innar skrifaði ítarlega grein í tímaritið Íslenskt mál 1993 þar sem hann
fjallar um ákvæðið í lögunum frá 1991 um að eiginnöfn skyldu vera
íslensk og um túlkun hugtaksins hefð sem er meginatriði við fram­
kvæmd laganna. Í lokaorðum greinarinnar er dregin fram eftirfarandi
niðurstaða um hvað er íslenskt nafn í skilningi mannanafnalaganna
(Halldór Ármann Sigurðsson 1993:32):
tunga25.indb 122 08.06.2023 15:47:17