Orð og tunga - 2023, Síða 145

136 Orð og tunga
Kynhlutlaus nöfn eru ekki bundin við einstaklinga með kynhlut lausa
skráningu í Þjóðskrá heldur geta allir tekið þau upp. Nöfnin í Töflu
2 hafa verið skráð á mannanafnaskrá sem kynhlutlaus og eru þau öll
hvorugkyns nafnorð.
4 Lokaorð
Í greininni er skýrt frá tilurð íslenskrar mannanafnaskrár og hvernig
hún hefur þróast. Fyrsta mannanafnaskráin var gefin út samhliða
nýjum mannanafnalögum árið 1991 og í henni áttu að vera eiginnöfn
sem töldust heimil. Í formálsorðum mannanafnaskrárinnar er tekið
fram að skráin skuli vera til viðmiðunar og á engan hátt tæmandi. Eitt
helsta álitamálið við samningu skrárinnar tengdist túlkun á ákvæði í
lögunum frá 1991 um að eiginnöfn skyldu vera íslensk. Árið 1993 setti
mannanafnanefnd vinnulagsreglur með það að markmiði að fram­
kvæmd laganna yrði skýr og jafnræðis gætt.
Í inngangi er spurt hvort og hvernig lagabreytingar hafa haft
áhrif á mannanafnaskrána eða hvort breytingar á nafnavali hafi leitt
til lagabreytinga. Þarna á milli er samband. Mikil óánægja var með
mannanafnalögin frá 1991 og samfélagið kallaði eftir breytingum.
Eftir að ný mannanafnalög tóku gildi árið 1996 og ekki var lengur
til skilið að eiginnafn skyldi vera íslenskt hafa fjölmörg nöfn af er­
lend um uppruna bæst við mannanafnaskrána. Sú þróun er í takt við
fjölgun erlendra ríkisborgara hérlendis en einnig vilja margir íslenskir
foreldrar gefa börnum sínum alþjóðleg nöfn. Þá hefur einnig fjöldi
gælunafna verið samþykktur og færður á mannanafnaskrá. Mörg
nöfn, sem bæst hafa á mannanafnaskrá, eru í raun gömul nöfn og er
skýringin sú að mjög óalgeng nöfn voru ekki tekin með á skrána 1991.
Ef áhugi var á því að viðhalda slíkum nöfnum þurfti að sækja um
það til mannanafnanefndar. Vinnulagsreglurnar sem manna nafna­
nefnd samþykkti 1993 voru festar í sessi í greinargerð með nýjum
mannanafnalögum árið 1996 að frátalinni fyrstu greininni um hvað
væri íslenskt nafn og fjórðu greininni um gælunöfn.
Veigamikil breyting varð með gildistöku laga um kynrænt sjálfræði
árið 2019 en þá var ákvæðið í 2. mgr. 5. gr. laga nr. 45/1996 um að
stúlkum skuli gefin kvenmannsnöfn og drengjum karlmannsnöfn
fellt brott. Málefni transfólks höfðu verið í deiglunni um hríð. Til að
mynda tók umboðsmaður Alþingis árið 2007 til athugunar reglur um
möguleika einstaklinga til að óska eftir breytingu á skráningu nafns
tunga25.indb 136 08.06.2023 15:47:17