Gátt - 2014, Side 80

80
F R Æ Ð S L U M I Ð S T Ö Ð A T V I N N U L Í F S I N S
g á t t – á r s r i t – 2 0 1 4
F U L L o R Ð I N S F R Æ Ð S L A o G F U L L -
o R Ð N I R N Á M S M e N N
Hlutverk leiðbeinanda í fullorðinsfræðslu er að styðja og
hvetja til gagnrýninnar hugsunar og svipar þannig til hlut-
verks markþjálfa sem felst í virkri hlustun, endurgjöf og
hvatningu. Leiðbeinandi hjálpar einstaklingnum að setja sér
raunhæf markmið og vekja hann til umhugsunar um leiðir
sem henta til að ná þeim markmiðum. Með aukinni sjálfsvit-
und á því ferli sem á sér stað í námi aukast líkur á að einstak-
lingurinn taki ábyrgð á eigin námi. Þannig verður kennslan í
raun sameiginlegt verkefni leiðbeinanda og námsmanns.
Einkenni fullorðinna námsmanna er að þeir búa að
ákveðnum reynslubanka sem þeir taka með sér í námið.
Reynslan hefur áhrif á aðferðir þeirra og viðhorf til náms og
því er mikilvægt að leiðbeinandi geri sér grein fyrir þessu.
Munurinn á barni og fullorðnum felst í því að börn eru háð
öðrum en fullorðnir leitast við að vera sjálfstæðir og stýra sér
sjálfir. Reynsla fullorðinna úr skóla er hins vegar oft sú að í
skóla var það kennarinn sem stýrði og börnin hlýddu enda
háð kennaranum. Þannig er lærða hegðunin sú að aðrir stýri
náminu og því getur skapast visst óöryggi hjá hinum full-
orðna námsmanni við að eiga að taka ábyrgð á eigin námi
og þar með taka stjórnina. Lærð hegðun, að kennarinn stýri
náminu, er þannig í andstöðu við þörf hins fullorðna um að
stjórna námi sínu sjálfur.
H V e R N I G M Á N ý T A A Ð F e R Ð A -
F R Æ Ð I M A R K þ j Á L F U N A R Í F U L L -
o R Ð I N S F R Æ Ð S L U ?
Hlutverk leiðbeinanda í fullorðinsfræðslu er að styðja og
hvetja til gagnrýninnar hugsunar og svipar þannig til hlut-
verks markþjálfa sem felst í virkri hlustun, endurgjöf og því
að stuðla að lærdómi og að efla færni. Leiðbeinandi hjálpar
einstaklingnum að setja sér raunhæf markmið og að finna
hentugar leiðir til að ná þeim. Markþjálfun felst í virkri
hlustun, þ.e. að hlusta í þeim tilgangi að skilja viðmið og til-
finningar viðkomandi. Skilningur skapast með því að fylgjast
með einstaklingnum sem heild, ekki eingöngu með því sem
hann segir heldur líka með því hvernig hann tjáir sig. Það er
algengt að fólk sé fljótt að taka afstöðu og ráðleggja í stað
Mynd 2 – yfirlit yfir nokkrar aðferðir.
CCG - yfirlit yfir
coaching models
(aðferðir)
Magic shop
Hluti af geðleik ( psychodrama) og gengur
út á að finna þau gildi sem eru manni
mikils virði. Þetta er leikur sem krefst
mikils trausts milli manna - ekki heppileg
aðferð til að nota með brotnum
einstaklingum því viðbrögð
hópsins/einstaklinga í hópnum geta
stuðað og stuðlað að enn frekara
niðurbroti.
Conflict management
Áherslan liggur á að greina ágreining sem
einstaklingar eiga í og hvaða ástæður
liggja að baki slíkum ágreiningi. Ástæður
geta verið hagsmunir, tilfinningar,
vandamál, gildi, misskilningur,
upplýsingaflæði o.fl. Markmiðið er að
greina ástæðurnar og ná fram skilningi á
því hverjar þær eru og þar með leysa
ágreininginn, a.m.k. að skýra hann.
Systematical coaching
Öll erum við hluti af einhverju kerfi og ef
einstaklingur breytir hegðun sinni þá má
allt eins búast við viðbrögðum frá
"kerfinu", umhverfinu eins og
fjölskyldunni, vinahópnum o.fl. Kerfið er
ekki alltaf sátt við breytingarnar og gæti
jafnvel sýnt af sér fjandsamlegt viðmót.
Appreciative coaching
Miðast að því að byggja á jákvæðri reynslu og
styrkleikum einstaklings, hvaða sólarsögur getur
einstaklingur sagt af sjálfum sér og hvaða
eiginleikar hans höfðu þau áhrif að um jákvæða
reynslu var að ræða (styrkleikarnir). Þessa aðferð
má líka nota með hóp, greina hvað hefur gengið
vel í starfi hópsins og hvaða eiginleikar hafa haft
áhrif á þá velgengni. Markmiðið er að fólk geri sér
grein fyrir því hvaða eiginleikar þess hafa áhrif á
velgengni og halda áfram að nýta þessa
eiginleika til frekari velgengni.
Belbin test
Gengur út á að greina hóphlutverk og hvaða
hlutverk einstaklingar sækjast helst eftir að taka að
sér í samstarfi við aðra. Með því að allir geri sér
grein fyrir hóphlutverki sínu, aukast líkur á að þeir
sýni öðrum meðlimum hópsins umburðarlyndi og
skilning.
Philsophical coaching
Heimspekileg samræða, ekkert rétt og
rangt svar. Hver og einn hefur sína
heimssýn og túlkar heiminn út frá sinni
heimssýn. Reyna að fá einstaklinginn til
að opna augu sín fyrir þessari heimssýn
sinni og sjá heiminn út frá fleiri
sjónarhornum - Hver er tilgangur lífsins?
Er mín skoðun á tilgangi lífsins sú eina
rétta?
Motivation palette
Hvað er það sem hvetur fólk áfram?
Gengur út á að finna helstu drifkraftana,
þ.e. hvað það er sem hvetur fólk til að
gera breytingu á lífi sínu og viðhalda
tiltekinni hegðun. Tilvísun í litaspjaldið er
til að vekja athygli á því hvað hvatarnir eru
margvíslegir og algjörlega bundnir
einstaklingum - það sem er hvatning fyrir
einn er ekki endilega hvatning fyrir annan.
Value based coaching
Gengur út á að byggja upp skilning á
sjálfum sér sem manneskju, hver er
lífssýn einstakling, gildi hans og viðhorf.
Nauðsynlegt fyrir markþjálfann að þekkja
einnig sín eigin gildi og viðhorf.
Coaching modules_yfirlit og smá lýsing (2)_fyrir Gátt.mmap - 28.5.2014 -
Lærð hegðun Þörf hins fullorðna námsmanns
Stýring
Mötun
Ábyrgðin liggur hjá öðrum í ytra
umhverfi (kennara, skólastjóra, yfir-
völdum)
Sjálfsstýring
Sjálfsvitund
Ábyrgðin liggur hjá námsmanni
sjálfum