Læknaneminn


Læknaneminn - 01.04.1996, Síða 66

Læknaneminn - 01.04.1996, Síða 66
Jens A. Guðmundsson Á árunum upp úr 1950 og alveg fram yfir 1970 fór notkun estrógenhormóna vaxandi þó að alltaf hafi staðið yfir deilur meðal lækna um gagnsemi og áhættur hormónameðferðar. Þá kom í ljós að mikl- ir skammtar af estrógenhormónum gátu valdið hækkun á blóðþrýstingi, hættu á blóðtappa og hættu á ofvexti í slímhúð legsins, sem síðar meir gat leitt til frumubreytinga og aukinnar hættu á krabbameini. Af því leiddi að menn yfirfærðu ýmsar hugsanlegar áhættur á hormónameðferð s.s. aukna hættu á öðrum æðasjúkdómum, öðrum krabbameinstegundum o.fl. og af því fékk horm- ónameðferðin á sig illt orð og margir læknar gerð- ust fráhverfir henni á árunum um og upp úr 1970. Á síðari árum hefur þó orðið breyting á viðhorfum lækna. Með vaxandi þekkingu og meiri varkárni í skömmtun hormóna hefur aftur orðið veruleg aukning á notkun hormóna við tíðahvarfseinkenn- um. Það er nú almennt viðurkennt að hormónaupp- bótarmeðferð (hormone replacement therapy) hjá konum er, auk þess að vera áhrifarík gegn skamm- tímaóþægindum, fyrirbyggjandi gegn þynningu slímhúðar kynfæra, hjarta- og æðasjúkdómum og beinþynningu. Á síðustu tveimur áratugum hafa fleiri og fleiri rannsóknaniðurstöður bent til að kostirnir yfirgnæfi gallana, þ.e. að konur sem taka hormón á breytingaskeiði fái ekki aðeins tíma- bundna bót óþæginda sinna, heldur geti einnig Jens er dósent við Lœknadeild og sérfrœðingur í kvensjúkdómum og fæðingarhjálp og innkirtlakvensjúkdómum. Hann starfar á Kvennadeild Landspítalans. Breytingaskeið og hormómameðferð Seinni grein vænst betri heilsu vegna jákvæðra langtíma- áhrifa.(l,2) GESTAGEN EINGÖNGU Þegar fjallað er um hormónameðferð á breytinga- skeiði er fyrst og fremst átt við gjöf estrógens til uppbótar vegna einkenna sem tengjast minnkaðri framleiðslu þess. Fyrstu einkenni breytingaskeiðs eru þó oft blæðingatruflanir sem orsakast af egglos- truflunum og má bæta úr því með gjöf hormóna með prógesterónáhrif (s.k. gestagen). Hormónið er þá gefið í a.mk. 10 daga, fráhvarfsblæðing verður þegar töku hormónsins lýkur og þetta má síðan endurtaka svo oft sem þurfa þykir. Dæmi um þetta er t.d. T.Primolut (noretísterón) 5-10 mg daglega frá 16. degi til 25. dags eftir fyrsta dag blæðinga eða Perlutex (medroxyprógesterónasetat) 10-20 mg daglega á sama hátt. Gestagengjöf í öllum tegund- um hormónameðferðar þarf að standa yfir nógu lengi (venjulega 10-14 daga) í einu til að valda nægilegri driftarbreytingu (secretory formation) legslímhúðar, til að hún nái að hreinsast út og byggjast upp að nýju. Stundum er estrógen einnig gefið með, til að tryggja næga uppbyggingu slím- húðar og tryggja betur árangur af gestagengjöf. Annars er gestagen sjaldan notað eitt sér við hormónameðferð á breytingaskeiði nema þar sem estrógen þolist ekki, því þótt gestagen geti dregið úr svitakófum og hitasteypum hefur það lítil áhrif til að bæta ástand slímhúðar í leggöngum. (3) ESTRÓGENMEÐFERÐ Hormónauppbótarmeðferð felst í að gefa konum LÆKNANEMINN 58 1. tbl. 1996, 49. árg.
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116

x

Læknaneminn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Læknaneminn
https://timarit.is/publication/1885

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.