Læknaneminn - 01.04.1996, Blaðsíða 87

Eftirvirkni sýklalyfja
mæla eftirvirkni við gjöf fleiri lyfja samtímis. Nið-
urstöðum rannsókna in vitro og in vivo hefur að
mestu leyti borið saman en nokkur frávik eru frá
því. Tii dæmis hefur eftirvirkni pensillíns gegn
S.pneumonie og S.pyogenes in vivo reynst lítil sem
engin hjá Craig et al. (4) (tafla 2)
NOTAGILDI
Ætla má að þegar lyf hefur eftirvirkni að marki
megi skammta það sjaldnar þar sem eftirvirknin
skapar aukatímabil án bakteríuvaxtar og þarf því
ekki að halda iyfþéttninni jafn iengi yfir lágmarks-
heftistyrk (MIC) og nú er gert. Þetta má heimfæra
á amínoglýkosíð sem hafa langa eftirvirkni og mik-
inn drápshraða háðan lyfjastyrk. Þar má búast við
að hámarkslyfþéttni í blóði hafi mikla þýðingu fyr-
ir læknismeðferð. Skammtabil mætti ef til vill
ákvarða með því að reikna tímann yfir MIC á sýk-
ingarstað eftir gjöf eins skammts, mæla eftirvirkni
lyfsins gegn bakteríunni, leggja þetta saman og fæst
þá hámarksskammtabil. Á hinn bóginn á frekar við
stöðug eða því sem næst stöðug gjöf þeirra sýlda-
lyfja sem hafa litla eða enga eftirvirkni gegn sýklin-
um sem um ræðir Flest fl-lalttam lyf hafa stutta eft-
irvirkni gegn streptokokkum og Gram-neikvæðum
stöfum in vivo og dráp þessara baktería er mjög háð
tíma yfir MIC en síður háð lyfþéttni. Því skiptir
miklu máli við skömmtun þessara lyfja að vita tím-
ann yfir MIC og sennilega best að sermiþéttnin sé
sem styst undir MIC (13). In vivo rannsóknir hafa
staðfest þetta (14). Þar hefur gefist best að skamm-
ta fl-laktam lyf gegn Gram-neikvæðum stafbakterí-
um oft og f smáum skömmtum en amínóglykósíð
sjaldnar og í stærri skömmtum (13).
Við samsetta gjöf sumra sýklalyfja verður lenging
á eftirvirkni, ýmist með samlagningu (addition)
eða samverkun (synergisma) (13) og má leiða rök
að því að þau sýklalyf megi skammta sjaldnar þeg-
ar þau eru gefin í samsetningum. Amínóglýkósíð
hafa verið gefin í einum skammti á dag með góð-
um árangri. I rannsókn Prins o.fl. (16) kom fram,
að betri svörun og marktækt færri aukaverkanir á
nýru urðu við skömmtun gentamicins einu sinni á
dag en þrisvar. Hinsvegar voru aukaverkanir á
innra eyra og dánartíðni sambærileg í báðum hóp-
unum. Sambærilegar athuganir á öðrum amínó-
glýkósíðum hafa leitt í ljós að meðferð einu sinni á
dag er jafngild meðferð með fleiri skömmtum dag-
lega (17,18). Ef hægt verður að gefa sýklalyfin
sjaldnar má búast við bættri meðferðarheldni sjúk-
linga (7) og markvissari sýklalyfjameðferð.
ÞAKKIR
Sérstakar þal-dcir fá Helga Erlendsdóttir og Sigurður Guð-
mundsson fyrir góðar ábendingar og leiðsögn við samningu og
yfirlestur handrits.
HEIMILDIR
1. Bigger JW. The bactericidal action of penicillin on Staphy-
lococcus pyogenes. Irish J. Med. Sci.1944; 227:533-568.
2. Eagle H og Musselman AD. The slow recovery of bacteria
from the toxic effects of penicillin. J. Bacteriol. 1949; 58:
475-490.
3. Erlendsdóttir H, Guðmundsson S, Gottfreðsson M. Eftir-
virkni sýklalyfja. Blað meinatækna 1991; 13-18.
4. Craig WA og Guðmundsson S. The postantibiotic effect.
I: Lorian , Antibiotics in Laboratory medicine, 3. útgáfa.
Williams & Wilkins 1991:403-431.
5. Guðmundsson A, Erlendsdóttir H, Gottfreðsson M et al.
Impact of pH and Cationic Supplementation on In Vitro
Postantibiotic Effect. Antimicrobial Agents and Chemo-
therapy 1991; 2617 - 2624.
6. Magnússon V, Jónsdóttir Þ, Erlendsdóttir H, et al. The in-
vitro effect of temperature on MICs, bactericidal rates and
postantibiotic effects in Staphylococcus aureus, Klebsiella
pneumoniae and Pseudomonas aeruginosa. Journal of Anti-
microbial Chemotherapy 1995:339-343.
7. Spivey JM. Clinical frontiers-The postantibiotic effect. Cl-
inical Pharmacy 1992; 865-875.
8. Buntzen RW, Gerber AV, Cohn DL, et al. Postantibiotic
suppression of bacterial growth. Rev. Infect. Dis.
1981;3:28-37.
9. Turnidge JD, Gudmundsson S, Vogelman B, et al. The
postantibiotic effect of antifungal agents against common
pathogenic yeasts. J Antimicrobial Chemotherapy 1994;34:
83-92
10. Gottfreðsson M, Erlendsdóttir H, Guðmundsson S. Qu-
antitition of Postantibiotic EfFect by Measuring C02
Generation of Bacteria with the BACTEC® blood culture
LÆKNANEMINN
77
1. tbl. 1996, 49. árg.