Úrval - 01.09.1973, Side 24

22
ÚRVAL
bláfátækri fjölskyldu, hafði unnið
í barnaþrælkun í stórri vöru-
skemmu, og faðir hans verið í
skuldafangelsi, þá vissi hann ekk-
ert um veiðar og burtreiðar.
Hann hugsaði sér þá að breyta
efninu í ævintýri háttvirtra herra-
manna, sem flæktust um England
og lentu í einu klandrinu eftir ann-
að.
Fyrstu þrír kaflarnir, sem sýndu
feitan, lítinn fésýslumann, Samuel
Pickwick að nafni voru aumustu
mistök.
Þá datt Dickens í hug að bæta
við persónu, spjátrungslegum ung-
um flækingi, er hann nefndi Sam
Weller. Hann kunni hvorki að lesa
né skrifa og gat varla sagt „W“,
nema geltandi og stamandi. Og frá
þeirri istundu var myndafceríunni
og þar með frama Dickens breytt í
skíragull.
Með Pickwick og Weller hafði
Dickens sennilega skapað skemmti-
legustu persónur eða tvístirni heims
bókmenntanna.
Ekki hafði flækingurinn fyrr tek-
ið að sér þjónsstarf og verndareng-
ilsstöðu hjá hinum saklausa Samuel
Pickwick en ritdómarar störðu opn-
um munni af undrun og kaupendur
stóðu í biðröðum, þar sem blaðið
var til sölu.
Innan fárra mánaða seldist hvert
hefti í 40 þús. eintökum og kaupæð-
ið fór yfir allt England eins og felli-
bylur.
Framleiddir voru Pickwick hattar
og Pickwick vindlar, Pickwick staf-
ir og Wellersbrækur og alls konar
Wellers likingar.
í fátækustu hverfunum sparaði
fólk saman penny til að kaupa ein-
tök og selja þau aftur með hagnaði.
„Það er vafamál, hvort nokkurt
einstakt ritverk hefur fyrr eða síðar
vakið svo mikla hrifningu,“ segir
Edgar Johnson í sinni skemmtilegu
ævisögu um Charles Dickens: Harm
saga og sigurhrós.
Á fáeinum mánuðum varð þessi
lítt þekkti fréttamaður að vinsæl-
asta rithöfundi Englands.
Það sem gerðist var einfaldlega
þetta: Dickens hafði ímyndunarafl,
sem verkaði eins og pípa, sem blæs
út marglitar sápukúlur.
Fólk og umhverfi hvirflaðist upp
í höfði hans. Hann sagðist bókstaf-
lega sjá og heyra persónur sínar,
áður en hann mótaði þær í orð og
myndir.
Framburður og samræðustíll
Sams vakti sem mesta kátínu og
hæstan hlátur. Það var undirstaðan
í meira en þrjú hundruð köflum eða
myndum, sem þutu út úr „sápu-
kúlupípunni" hans Dickens.
Þar birtist maður að nafni Zep-
hyr, sem gat leikið hjólbörur fullar
af köttum.
Þar kom fram hinn óseðjandi
hungraði Fat Boy, sem svaf þegar
hann átti að sendast. Hið bráð-
fyndna samtal Sams Wellers og föð
ur hans yfir ölglasi, er hann segir:
„Ó, Sammy minn, þú hefðir orð-
ið dásamleg ostra, ef þú hefðir orð-
ið til í ölglasi."
Hestafl og hrossaleikur
En hvers konar manngerð stóð
þá að baki þessum einstæða brand-
arastormi sem var of verulegur til
þess að vera kallaður hégómi og of