Úrval - 01.09.1973, Page 78

76
ÚRVAL
En það kostaði mikil átök og
mikla baráttu að bæla niður frið-
leysið í sínum eigin barmi. Öll sú.
barátta varð að koma frá honum
sjálfum, því að hann fékk lítinn
stuðning frá umhverfi sínu og sam-
ferðarfólki.
En ekki er þeirri fullyrðingu
beint til neins sérstaks tímabils eða
þjóðar."
List og trú voru alltaf tvíburar í
allri listsköpun Van Goghs.
Hann fæddist 1853, elzti sonur
prests í Hollandi.
Hann sagði síðar:
„Það er eitthvað af Rembranti í
guðspjöllunum, og eitthvað af guð-
spjöllunum í Rembrant."
Aðeins 16 ára að aldri hóf hann
starf sem forstjóri sölufirma fyrir
íhaldssama listaverkasala, fyrst i
Haag, þá í London og París.
Þegar þessi sölustofnun leystist
upp, en þá var hann 25 ára gamall,
gerðist hann leikpredikari í námu-
héraði í suðurhluta Belgíu.
Fátæktin þar gagntók hann svo,
að hann fór að gefa af sér fötin og
sitt daglega viðurværi og gerði þar
engan greinarmun og óttaslegnir
yfirmenn hans afskráðu hann sök-
um „ógegndar og vandlætingar.“
Aðeins þá 27 ára að aldri helgaði
Van Gogh sig listinni — lærði í
Belgíu og Hollandi.
Hann bjó þá með Theo bróður
sínum um tíma í París, þar sem hann
kynnti sér ýmsar hugmyndir lista-
manna. Síðan lagði hann leið
sína til Arles í Suður-Frakklandi.
En þar málaði hann einmitt nokkr-
ar af sínum dáðustu myndum.
En því miður fór þannig, að eftir
þetta glæsilega upphaf á sköpunar-
krafti, leið hann sitt fyrsta skip-
brot. Hann varð niðurbrotinn að
nokkru leyti vegna fátæktar og of-
reynslu, en að nokkru vegna deilu
við félaga sinn í listinni, Paul
Gauguin, sem hafði heimsótt hann.
Rétt áður en Van Gogh var flutt-
ur á sjúkrahús skar hann bita úr
hægra eyra sínu, og sendi vændis-
konu nokkurri, sem féll í yfirlið,
þegar hún sá blóðugan bitann í
pakkanum.
Og 27. júlí sama árið skaut hann
sig í brjóstið og lézt tveim dögum
síðar.
Litlu síðar lézt Theo líka. Og nú
liggja þessir bræður saman hlið við
á hæð einni í Auvers.
Ef til vill hefur enginn listamað-
ur nokkurntíma leitast við að túlka
jafn lifandi þær hugmyndir, sem
hann vildi leitast við að túlka í
verkum sínum, eins og Vincent hef-
ur gert í óteljandi bréfum til Theo
og ýmissa annarra.
Einu sinni skrifaði hann:
„Eg hef reikað um þessa jörð í
30 ár og í þakklætisskyni viljað
skilja eftir eitthvað til minja.“
Heimurinn viðurkennir nú með
heitri þökk, að þetta hefur honum
tekizt.