Úrval - 01.09.1973, Blaðsíða 121

MÖNNUÐ GEIMFERÐ TIL MARS?
119
um frá Jörð til Mars og Venusar,
sannprófað gerð og smíði geim-
skipa til langflugs og fjarskipti um
slíkar órafjarlægðir. Mest er þó um
vert, að sjálfvirku geimstöðvarnar
hafa gefið glögga hugmynd um þau
skilyrði, sem á þessum plánetum
ríkja. Sjálfstýrð tæki bæði sovézk
og bandarísk hafa rannsakað með
beinum mælingum loftslagið á Mars,
efnagreint lofthjúp hans og Ijós-
myndað yfirborðið.
Skilyrðin á Mars reyndust heldur
óblíð. Andrúmsloftið er einkar
þunnt og kalt, súrefni og vatn vant-
ar nær alveg. Yfirborð reikisstjörn-
unnar er alsett gígum, sem minna
á tunglgíga, og þakið rauðbrúnum
sandi. Á Marshimnum skín Sólin,
sem sýnist smá og vermir lítið.
En þetta eru ekki alvarlegar hindr
anir fyrir leiðangri. Sérstakir geim-
búningar tryggja líf og starfshæfni
manna við enn erfiðari aðstæður,
svo sem út í opnum geimi eða á
tunglinu.
Á umliðnum árum hefur mönn-
um safnazt mikil reynsla varðandi
geimskipaflug, sem gert hefur þeim
kleift að skipuleggja lendingu á
plánetu, þar sem nær enginn loft-
hjúpur er fyrir hendi, þar sem fall-
hlífum verður ekki við komið og
beita verður þar af leiðandi eld-
flaugahemlum. Ljóst er, að þessum
aðferðum verður að beita, þegar
áhafnarstýrt geimskip ætlar að
lenda á Mars.
Þau hjálpartæki, sem gera mönn-
um kleift að dveljast úti í hinu
opna geimrúmi og á yfirborði
tunglsins eru: hlífðarbúningur, ým-
is verkfæri og samgöngu- og fjar-
skiptatæki, Þá hefur tekizt að leysa
mikinn vanda, þar sem er heim-
koma geimfars, sem nálgast Jörð
á öðrum geimhraða. í Marsferðun-
um verður hraðinn, er farið nálg-
ast aftur Jörð, svipaður og við
heimkomu frá tunglinu.
En það er eins með geimvísindi
og aðrar vísindagreinar, að þegar
eitt vandamál hefur verið leyst,
spretta samstundis upp mörg ný,
engu auðveldari viðfangs.
Könnunarferð til Mars yrði til
að auðga vísindin að miklum fróð-
leik, og kannske til að menn færu
að líta veröldina umhverfis öðrum
augum. Og svo við gefum nú hug-
arfluginu lausan tauminn, þá get-
um við spurt: „Hefur Mars alla tíð
verið jafn dauð pláneta og hún
virðist vera samkvæmt tækjum
geimstöðvanna Mars og Mariners?
Finnum við þar ekki ný lífsform
eða verksummerki þeirra frá fyrri
tíð? Ætli það sé langt síðan, að
Mars rann þróunarskeið sitt? Eða
ólguðu þar höf, runnu þar fossandi
ár, voru þar kannske fjöll og dalir
vaxin kynjaskógum eða gnæfðu þar
hátimbruð hús og turnar fyrir
nokkrum tugum eða hundruðum
milljóna ára?
Hvaða vanda er við að etja í
sambandi við Marsför?
Flest eru vandamálin tengd því,
hve flugið tekur langan tíma. Við
höfum sérstakar flugbrautir frá
Jörð til Mars og heim aftur. Báðar
pláneturnar ganga í kring um sól-
ina eftir nær hringlaga brautum,
sem segja má að liggi í sama fleti.
En umferðartími beggja reikistjarn-
anna er ekki hinn sami og ekki