Mímir - 01.06.1996, Side 77

4 Ásgeir Blöndal Magnússon. íslensk orðsifjabók.
Reykjavík 1989, 1067.
5 Jón Árnason. íslenskar þjóðsögur og ævintýri, I
(=ÞJÁ I). 2. útg., Árni Böðvarsson og Bjarni Vil-
hjálmsson önnuðust útgáfu. Reykjavík 1955, 136.
6 Simek, Rudolf. Hugtök og heiti í norrænni goða-
fræði. Heimir Pálsson ritstýrði, Ingunn Ásdísardótt-
ir þýddi, Reykjavík 1993, 232, 285.
7 Matthías Viðar Sæmundsson gerir nánari grein fyrir
þessu atriði í ritinu: Galdrar á íslandi. íslensk
Galdrabók. Reykjavík 1992, 381-382. Þar segir
hann að það erindi Skírnismála sem Simek vitnar í
eigi við eldgamla frjósemisathöfn. Með því að rista
Gerði þursrún reynir Skírnir að „endurnýja sam-
band guðs og náttúru svo að veröldin falli ekki í
stafi.“
8 Simek, Rudolf. Hugtök og heiti ..., 285.
9 Einar Ólafur Sveinsson. Um íslenskar þjóðsögur.
Reykjavík 1940, 143.
10 Hjálmþéssaga og Ölvis. Fornaldarsögur Norður-
landa III. Guðni Jónsson og Bjarni Vilhjálmsson sáu
um útgáfu, Reykjavík 1944.
11 Eftir glímu við blámann nokkurn segir Finnbogi
hinn rammi um andstæðing sinn: „Þat ætla ek,
herra, at fleiri kalli þetta tröll en mann.“ Finnboga
saga ramma. íslendingasögur 9, Þingeyingasögur.
Reykjavík 1953, 310.
12 Einar Ólafur Sveinsson. Um íslenskar þjóðsögur,
145.
13 Páll Vídalín. Glóserum yfir fornyrði Lögbókar ís-
lendinga. Stutt ágrip samandregið og inngefið til
þess Islenzka lærdómsfélags. Kaupmannahöfn 1782,
16.
14 Sama rit, 16.
15 Ásgeir Blöndal Magnússon. íslcnsk orðsifjabók,
1067.
16 De Vries, Jan. Altnordisches ctymologisches
Wörterbuch, 598-599.
17 ÞJÁ I, 136.
18 Um þetta fjallar Eggert Ólafsson í Ferðabók Eggerts
Ólafssonar og Bjarna Pálssonar. Um ferðir þeirra á
íslandi árin 1752-1757. II, Steindór Steindórsson frá
Hlöðum íslenskaði, Reykjavík 1975, 276: „.. . það
að vekja upp tröll, sem er sama og að vekja upp
drauga, enda þótt orðið tröll merki eiginlega jötna.
En fornmenn viðhöfðu það einnig um illa anda, sem
ífærðir voru stórgerðan líkama, og hér merkir það
sérstaklega vofu eða afturgöngu, sem annars heitir
draugur.“
19 Bárðarsaga Snæfellsáss. íslendingasögur III. Snæ-
fellingasögur. Guðni Jónsson bjó til prentunar.
Reykjavík 1953, 305.
20 Grágás. Lagasafn íslenska þjóðveldisins. Gunnar
Karlsson, Kristján Sveinsson og Mörður Árnason
sáu um útgáfu. Reykjavík 1992, 19-21.
21 Sama rit, 19.
22 ÞJÁ I, 174.
23 Árni Böðvarsson. íslensk orðabók, handa skólum og
almenningi. 2. útg. aukin og bætt af Árna Böðvars-
syni og Ásgeiri Blöndal Magnússyni. Reykjavík
1983, 19.
24 Wilbur, T.H. „Troll, An Etymological Note“, Wil-
bur bendir einnig á að enska orðið trill sé fengið að
láni úr ítölsku af þessu ákveðna orði og standi þar
samhliða í málinu við ensku sögnina trill sem merkir
snúningur, þ.e. að snúa hlutum á hvolf. En þessa
merkingu telur hann vera kjarna orðsins tröll, þ.e.
vera sem blekkir andstæðing sinn með því að snúa
hlutum á hvolf.
25 De Vries, Jan. Altnordisches etymologischcs
Wörterbuch, 598-599.
26 Schade, Oskar. Altdeutsches Wörterbuch, 503.
27 Gísli Oddsson. íslensk annálabrot ..., 124.
28 Þessi fullyrðing er þó sett fram með þvf að hunsa orð
Ara fróða um hið skógi vaxna ísland frá fjalli til
fjöru. í mínum huga eru orð Ara sprottin af hug-
myndum um horfna gullöld. Sú hugmynd virðist lifa
með manninum, og skjóta upp kolli við og við, að
allt hafi verið betra áður. Lái mér hver sem vill.
29 Matthías ViðarSæmundsson. Galdraráíslandi. .. .,
363. Um íslenskan átrúnað bendir Matthías á skrif
Gísla Oddssonar.
30 Þannig var Askur Yggdrasils birtingarmynd fyrir líf
heillar heimsmyndar og hrörnun þess gaf vísbend-
ingu um endalok, ragnarök.
31 Ásgeir Blöndal Magnússon. íslensk orðsifjabók,
1056.
32 *truðla er ættað frá Sievers á meðan *truzla er komið
frá Falk og Torp.
33 Wilbur, T.H. „Troll, An Etymological Note“, 139.
34 Sama rit, 139.
35 Ásgeir Blöndal Magnússon. íslensk orðsifjabók,
1056.
36 De Vries, Jan. Altnordisches etymologisches
Wörterbuch, 598-599.
37 Lévi-Strauss, Claude. ,Formgerð goðsagna“, 53-80.
38 Þetta kemur fram í riti Edmund Leach, Claude Lévi-
Strauss.
39 Lévi-Strauss, Claude. „Formgerð goðsagna“, 64-
65.
40 Edda Snorra Sturlusonar. Magnús Finnbogason bjó
til prentunar. Reykjavík 1952, 15.
41 Helsta heimild okkar um norrænu goðafræðina eru
skrif Snorra Sturlusonar gerð á kristnum tíma og það
sem lesa má úr kenningum í kvæðum. Eg hef ekkert
fundið um göngulag Ymis en óneitanlega mundi
slíkt styrkja kenninguna.
42 Eyrbyggja saga. íslendingasögur III. Snæfellinga-
sögur. Guðni Jónsson bjó til prentunar. Reykjavík
1953, 76.
43 Sama rit, 93.
44 ÞJÁ HI, 245.
75