Læknaneminn - 01.04.2018, Blaðsíða 132

R
an
ns
ók
na
rv
er
ke
fn
i 3
. á
rs
n
em
a
20
17
13
2
Forspárgildi anti-dsDNA
hækkunar fyrir versnunarkast í
rauðum úlfum-Safngreining.
Margrét Arna Viktorsdóttir1, Gunnar
Tómasson1, Þórunn Jónsdóttir2,
Sæmundur Rögnvaldsson1.
1Læknadeild Háskóla Íslands,
2Landspítali Háskólasjúkrahús.
Inngangur: Rauðir úlfar (systemic lupus erythematosus
(SLE)) eru fjölkerfa sjálfsofnæmissjúkdómur með
breytilega sjúkdómsvirkni, þar sem að á skiptast
versnunarköst og tímabil með lítilli sjúkdómsvirkni.
Mótefni gegn tvístranda DNA (anti­dsDNA) hafa
ótvírætt gildi til að staðfesta greiningu á SLE og hafa
tengsl við sjúkdómsvirkni. Samkvæmt klínískum
leiðbeiningum er gagnlegt að fylgjast með anti­dsDNA
gildum hjá sjúklingum með SLE, en vafi er uppi um
hve vel slíkum mælingum tekst að finna sjúklinga sem
fá versnunarkast sjúkdóms. Markmið þessa verkefnis
eru að finna forspárgildi hækkunar anti­dsDNA
mótefna á versnunarkast í SLE með safngreiningu á
birtum rannsóknum auk þess að leggja mat á misleitni
og bera kennsl á mögulegar orsakir hennar.
Efniviður og aðferðir: Gerð var leit í MEDLINE
gagnagrunninum og greinar sem ekki var unnt
að útiloka með yfirferð á titlum og/eða útdrætti
voru lesnar ítarlega (full­text review). Megin
inntökuskilmerki voru að hægt væri að draga út
upplýsingar um næmi og sértæki hækkunar á anti­
dsDNA fyrir versnunarkast SLE. Fyrir hverja grein
var reiknað jákvætt­ og neikvætt líkindahlutfall og
dregnar út upplýsingar um birtingarmynd sjúkdóms
og mæliaðferðir á anti­dsDNA. Niðurstöður eru
settar fram með forest myndum og samantektargildi
fyrir jákvæð­ og neikvæð líkindahlutföll (likelihood
ratios), reiknuð með módeli er tekur tillit til slembinna
þátta (random effects model) og sett fram með
95% öryggismörkum. Til að meta breytileika milli
rannsókna (misleitni (e. heterogeneity)) var reiknuð
I2­stærð sem tekur gildi milli 0 og 1 og vísar til þess hve
stór hluti heildarbreytileika safngreiningar er tilkomin
vegna misleitni. Safn­aðhvarfsgreining var notuð til að
meta áhrif i)tíma birtingar, ii)kynjahlutfalla, iii)hve
hátt hlutfall sjúklinga hafði nýrnasjúkdóm, iv)mæli­
aðferða og v)tíðni anti­dsDNA mælinga á niðurstöður
og misleitni. Egger’s próf var notað til að meta hvort
niðurstöður safngreiningarinnar væru undir áhrifum
birtingarskekkju (publication bias). Niðurstöður
þess prófs eru sett fram sem p­gildi og p<0.05 talið
samrýmast því að birtingarskekkja sé til staðar.
Niðurstöður: Leit skilaði 1690 greinum og voru
58 teknar til ítarlegrar yfirferðar. Átta rannsóknir,
með samtals 850 sjúklingum, sem birtar voru árin
1982­2014 uppfylltu inntökuskilmerki. Hækkun
á anti­dsDNA varð hjá 227 sjúklingum og 226
fengu sjúkdómsversnun. Samantektargildi fyrir
jákvætt líkindahlutfall fyrir hækkun á anti­dsDNA
fyrir sjúkdómsversnun var 5.46 (95% CI 2.23­
13.41) og 0.47 (95% CI 0.30­0.72) fyrir neikvætt
líkindahlutfall. Það var veruleg misleitni á milli
greinanna (I2=0,88). Safnaðhvarfsgreining leiddi í ljós
að tími birtingar hafði áhrif á niðurstöðu með þeim
hætti að eldri rannsóknir benda til sterkari tengsla
hækkunar á anti­dsDNA við versnun heldur en nýrri
rannsóknir. I2 minnkaði úr 0,88 í 0,85 þegar tekið
var tillit til tíma birtingar. Sjúkdómsþættir SLE eða
mæliaðferðir anti­dsDNA höfðu hvorki tengsl við
niðurstöður né skýrðu misleitni. Niðurstöður Egger’s
prófs fyrir birtingarskekkju voru 0.03 og því ljóst að
birtingarskekkja er til staðar.
Ályktanir: Hækkkun á anti­dsDNA hefur nokkurt
forspárgildi á sjúkdómsversnun í SLE. Misleitni er
veruleg milli rannsókna um efnið. Egger’s próf sýndi
að nokkur birtingarskekkja er til staðar þar sem minni
rannsóknir sýndu forspárgildi anti­dsDNA hækkunar
fyrir versnunarkast meira en það raunverulega er.
Stenotrophomonas maltophilia
blóðsýkingar ásamt öðrum
sýkingum af hennar völdum á
Íslandi
Ólafur Orri Sturluson1, Helga
Erlendsdóttir1,2, Sigurður
Guðmundsson1,3, Kristján Orri Helgason2
og Magnús Gottfreðsson1,3
1Læknadeild Háskóla Íslands,
2Sýklafræðideild Landspítala,
3Smitsjúkdómadeild Landspítala
Inngangur: Stenotrophomonas maltophilia er loftháð
Gram neikvæð staflaga baktería og vex í röku umhverfi.
S. maltophilia myndar örverufilmur (e. biofilm) fyrst
og fremst á innra yfirborði æðaleggja. Almennt er S.
maltophilia talin vera baktería með litla meinvirkni en
sýkingar af hennar völdum geta þó verið alvarlegar.
Áhættuþættir fyrir S. maltophilia sýkingar eru m.a.
ónæmisbæling, inniliggjandi æðaleggir, útsetning fyrir
breiðvirkum sýklalyfjum og löng dvöl á sjúkrahúsi.
Algengustu sýkingar sem S. maltophilia veldur
eru lungnasýkingar, blóðsýkingar (e. bacteremia),
sýklasótt (e. sepsis) og húð­ og þvagfærasýkingar. Erfitt
getur verið að meðhöndla S. maltophilia sýkingar
vegna ónæmis fyrir nær öllum aminoglycosíðum og
β­lactam sýklalyfjum, þar á meðal carbapenemlyfjum.
Þá hefur komið upp ónæmi fyrir fluoroquinolonum,
tetracyclinum og trimethoprim/sulfamethoxazole
(TMP/SMX) en þó ekki fyrir öllum lyfjunum í einu.
TMP/SMX er besta meðferðin við sýkingum vegna S.
maltophilia.
Tilgangur rannsóknarinnar var að finna hvaða
sjúklingahópar fengu þessar sýkingar af völdum S.
maltophilia. Jafnframt finna hvað væri sameiginlegt
með þessum sjúklingum og kanna afdrif þeirra.
Efniviður og aðferðir: Allar jákvæðar S. maltophilia
blóðræktanir frá 1. janúar 2006 til og með 31. desember
2016 voru fundnar í gögnum Sýklafræðideildar
Landspítalans. Klínískum upplýsingum var síðan
safnað úr sjúkraskrám sjúklinganna. Þá var klínískum
upplýsingum einnig safnað úr sjúkraskrám þeirra
einstaklinga sem lágu á LSH eða HSS og höfðu
ræktast með S. maltophilia í hvaða ræktun sem er frá
1. október 2016 til og með 3. mars 2017.
Niðurstöður: Alls voru 41 sjúklingur með
blóðsýkingu af völdum S. maltophilia á tímabilinu en
engar á árunum 2014 og 2015. Sjúklingahópurinn
var helst skipaður krabbameinssjúklingum (36.5%)
og sprautufíklum (19.5%). Þá voru 24.5% sjúklinga
með hvítkornafæð við sýkingu. Algengast var að
sýkingin væri rakinn til æðaleggja (24.5%). Þá var 30
daga dánartíðni fullorðina 23% en 40% sjúklinga með
hvítkornafæð við sýkingu létust og voru þeir marktækt
líklegri til að deyja úr sýkingunni en hinir sjúklingarnir
(P = 0.038). Aðeins 40% allra sjúklinganna voru settir á
TMP/SMX en þó sást að fleiri voru settir á TMP/SMX
á seinni árum tímabilsins. Þá fundust 36 sjúklingar
sem höfðu ræktast jákvæðir fyrir S. maltophilia í
öðrum ræktunum heldur en blóðræktunum á seinna
tímabilinu. Þar var sjúklingahópurinn helst skipaður
krabbameinssjúklingum (31.5%) og sjúklingum með
langvinna lungnateppu (29%). Flest sýnin komu frá
lungum (50%) og var algengast að þær væru túlkaðar
sem klínískar sýkingar (68.5%). Þá voru 69.5%
sjúklinganna með klíníska sýkingu settir á TMP/SMX.
Ályktanir: Rekja mátti 19.5% allra blóðsýkinga á
Íslandi síðat liðinn áratug til fíkniefna sprautunotkunar.
Þessum áhættuhópi hefur ekki verið áður lýst. Þá sást
að hvítkornafæð jók líkurnar á því að sjúklingur myndi
deyja vegna S. maltophilia blóðsýkingar (P=0.036).
Flestir sjúklinganna höfðu áhættuþætti sem auka
líkurnar á sýkingu t.d. æðaleggi og ónæmisbælingu.
Þessi rannsókn sýnir að S. maltophilia skal höfð í huga
þegar sprautufíklar eru til meðhöndlunar. Jafnframt
sýnir hún að aðeins 40% sjúklinga með S. maltophilia
blóðsýkingu fengu bestu sýklalyfjameðferð en þó
höfðu fleiri sjúklingar fengið TMP/SMX á seinni
hluta tímabilsins heldur en fyrri hluta þess sem bendir
til jákvæðrar þróunar þegar það kemur að gjöf TMP/
SMX við S. maltophilia blóðsýkingum á Íslandi.
Tethered Cord Release in
Myelomeningocele:
An Investigation on the Effect of
Tethered Cord Release on Tethered
Cord Syndrome Related Procedures
Ragna Sigurðardóttir1, Joel
Haakon Borgstedt­Bakke2, Guðrún
Guðmundsdóttir2, Mikkel Mylius
Rasmussen2
1University of Iceland, Reykjavík,
Iceland; 2Aarhus Univeristy Hospital,
Department of Neurosurgery, Aarhus,
Denmark
Introduction: Tethered cord syndrome (TCS) is a
functional disorder caused by anchoring of the spinal
cord at its caudal end by an inelastic structure. Such
anchoring of the spinal cord induces stretching,
disrupting the normal physiology of the spinal
cord, which can lead to symptoms such as back
and leg pain, progressive motor and sensory deficits
in the lower limbs, neurogenic bladder and bowel
dysfunction, and scoliosis. Many of these symptoms
require surgical treatment. The primary treatment for
TCS is surgical tethered cord release (TCR). Surgical
results vary, however, between groups of patients
with TCS. The group with the worst outcome
in improvement of symptoms are patients with
myelomeningocele (MMC). The aim of this study
was to investigate the effect of TCR surgery on the
frequency of TCS related surgeries in patients with
MMC.
Methods: A study population from a previous
study in our research group was adopted. The study
group included patients in the Western Denmark
Myelomeningocele Database, which contains all
patients born with MMC in western Denmark from
January 1st, 1970 to the present. A cross­reference had
previously been performed on June 19th, 2015 with
the study population and the Central Denmark Region
database at Aarhus University Hospital. Information
on procedures on MMC patients that were alive at
any point in time between January 1st, 1996 and
June 19th, 2015 was extracted. Data was collected on
orthopedic surgery, occipito­cervical decompression,
neurogenic bladder and bowel dysfunction surgery,
dermal ulcer surgery, spondylodesis, and shunt
surgery. Data on shunt surgery was used as a control
as it was not expected to be affected by TCR. Data
on each surgery category was compared between two
groups of patients, TCR and non­TCR. Data was also
compared within the TCR group, before and after
TCR. Age at surgery, years at risk, and incidence rates
of each surgery per year of age and per year at risk
were calculated.
Results: A total of 166 patients were included in
the study. 45 patients (27%) had undergone TCR,
seven of which were reoperated (16%). A total of 52
TCR operations were performed over the study time
period, yielding an incidence of 18,1 operations per
1.000 years at risk. The average age at TCR was 12,33
years [1,3­29,4 years]. No significant difference was
found between the number of TCS related operations
between groups (TCR vs. non­TCR) in any surgery
category, or within the TCR group (before and after
TCR).
Conclusion: TCR does not seem to have an effect
on the number of TCS related surgeries in patients
with MMC. This supports the hypothesis that TCR
in patients with MMC does not improve symptoms
of TCS.