Skógræktarritið - 15.10.2003, Blaðsíða 60

8. mynd. Skógræktargirðing við Fiská í Krappa við Árgilsstaði. Séð niður með ánni að Velli og tii
Hvolsfjalls (2. nóvember 2003).
1994, Sigurður H. Magnússon
1997). Ekki er laust við að menn
hafi greint nokkuð á um leiðir.
Innfluttar plöntutegundir eru
sumum mikill þyrnir í augum á
meðan aðrir sjá ekkert athugavert
við að nota þær sem víðast til
landgræðslu og skógræktar.
Menn verða seint á einu máli f
þessu efni en mikið hefur verið
um það fjallað á undanförnum
árum. Hvað sem því líður þá eru
sennilega flestir þeir sem áhuga
hafa á landgræðslu, skógrækt og
náttúruvernd sammála um að
stuðla beri að verndun og aukinni
útbreiðslu birkiskóga í landinu.
Birkiskógar og kjarr er eftirsótt
til útivistar og mikil ásókn hefur
verið í sumarbústaðalönd í birki-
vöxnu landi. Mikið land hefur far-
ið undir slíkar byggðir á undan-
förnum áratugum, einkum á Suð-
urlandi og Vesturlandi. Því má
segja að áfram hafi gengið á birki-
skóga þótt hvorki séu þeir höggn-
ir né beittir eins og áður var. Þeg-
ar kemur að verndun birkiskóga er
eðlilegt að menn líti einkum til
stærri skógarsvæða þar sem líf-
vænleg skógarvistkerfi með ein-
kennandi gróðri og dýralífi er enn
að finna. Slíkar heildir hafa ótví-
rætt mikið gildi. Birkileifar á borð
við þær sem er að finna við Fiská
hafa einnig mikla þýðingu og ætti
að líta meira til slíkra staða við
skógrækt og landgræðslu. Þeir
hafa mikið upplýsinga- og
fræðslugildi vegna þess að þar er
yfirleitt að finna einu augljósu
merkin um að land hafi fyrrum
verið skógi vaxið. Þeir gefa því
vísbendingu um þá gffurlegu
breytingu sem varð á gróðurfari
landsins við eyðingu skóganna og
geta opnað augu manna fyrir þvf
hvert stefna beri við endurheimt
fyrra vistkerfis. Þar má enn finna
gamla stofna, eða arfgerðir, af
birki sem eru vel aðlagaðir stað-
bundnu veðurfari og ættu því að
vera vel fallnir til nota í skógrækt
og landgræðslu. Ennfremur getur
þar verið að finna einangraða
stofna af öðrum plöntutegundum
og dýrum sem voru hluti af skóg-
arvistkerfi fyrri tfma. Þessir stofn-
ar eru mikilvægir þegar kemur að
endurheimt skóganna og kunna
að þarfnast sérstakrar
verndar.
Það væri verðugt
rannsóknaverkefni, t.d.
fyrir framhaldsnema í lff-
fræði eða skógfræði, að
kortleggja skógarleifar
þar sem lítið er um
birkiskóg og rannsaka
birkið, annan gróður og
dýralíf. Jafnframt að
leggja á ráðin um hvern-
ig vernda megi slíka
staði og stuðla að auk-
inni útbreiðslu birkis og
fylgitegunda út frá þeim.
Slfk rannsókn gæti orðið
góð viðbót við aðrar
rannsóknir á vistfræði
birkis og birkiskóga hér
á landi sem fram hafa
farið á undanförnum
árum (Sigurður H. Magn-
ússon og Borgþór Magn-
ússon 1990, 2001, Ása L. Aradótt-
ir 1991, Ása L. Aradóttir, Ingvi
Þorsteinsson og Snorri Sigurðs-
son 2001, Ása L. Aradóttir og
Ólafur Arnalds 2001, Ásrún El-
marsdóttir o.fl. 2003).
Auknum fjármunum frá ríkinu
hefur á sfðustu árum verið varið
til að styðja við bakið á landeig-
endum til að fara út í skógrækt og
landgræðslu á jörðum sínum.
Verndun birkileifa og endurheimt
birkiskóga er verðugt viðfangsefni
sem ætti að rýmast innan þeirra
áætlana og verkefna sem f gangi
eru og njóta stuðnings frá hinu
opinbera.
Þakkarorð
Sigurður H. Magnússon las yfir
handrit og færði margt til betri
vegar, Karólfna R. Guðjónsdóttir
teiknaði kort. Starfsmenn Skóg-
ræktar ríkisins veittu aðgang að
gögnum um útbreiðslu skóga í
Rangárvallasýslu. Jónína Haf-
steinsdóttir á Örnefnastofnun gaf
upplýsingar um örnefnaskrár frá
Reynifelli og Vatnsdal.
58
SKÓGRÆKTARRITIÐ 2003