Félagsrit KRON - 15.12.1947, Page 78

verulegum ágóða og tekjuafgangur
félagsins sé að langmestu leyti bor-
inn uppi af þeirri verzlun og ýrnis-
legum öðrum tekjum. 1 þessu sam-
bandi er vert að minnast þess, að
enda þótt það geti á ýmsan hátt tal-
izt eðlilegt fyrir fyrirtæki eins og
KRON að haga verðlagningu sinni
þannig, að sem minnst sé lagt á
helztu nauðsynjavörurnar, þá hefur
félagið vegna verðlagningarákvæða
hins opinbera ekki verið sjálfrátt
gerða sinna í þessum efnum á seinni
árurn.
Sé afkoma vörusölunnar í öllum
flokkum athuguð, kemur J:>að í ljós,
að kostnaðurinn er yfirleitt mjög
svipaður hundraðshluti af vörusöl-
unni, og engin ákveðin stefna í þró-
un hans, nema þá helzt nokkur
hækkun síðustu tvö árin. Ber þetta
vott urn, hve gífurleg aukning hefur
orðið á dreifingarkostnaðinum að
upphæð til, þar sem hin stórkostlega
aukna vöruvelta hefur ekki getað
orðið til þess að lækka hann hlut-
fallslega. Er þetta að sjálfsögðu fyrst
og fremst afleiðing af kauplags- og
verðlagsþróuninni í landinu. Hins
vegar fer brúttóhagnaðurinn yfir-
leitt lækkandi, sem sennilega stafar
að mestu af verðlagningarákvæðum
Iiins opinbera. Nettóhagnaðurinn
fer því mjög lækkandi. Er hann
4.9% að meðaltali árin 1937—42, en
aðeins 2.4% árin 1943—46. Hin
rnjög lélega afkoma ársins 1945, sem
hvað afkomu snertir er langsam-
lega versta árið í sögu félagsins, hef-
ur áður verið rakin og orsökum
108
hennar lýst. Um nettótekjur fram-
leiðslufyrirtækja er fátt eitt að segja.
Þessar tekjur fara allmjög vaxandi
á seinni árum, sem stafar af því, að
félagið losar sig við þau fyrirtæki,
sem oftast voru rekin með halla og
stundum verulegum halla, pylsu-
gerðina og saumastofuna. Aðrar
nettótekjur nema yfirleitt heldur
lítilfjörlegum upphæðum. Tvö ár
er um allverulegt tap að ræða undir
þessum lið, eru það árin 1939 og
1942. Fyrra árið stafar þetta aðal-
lega af tapi í sambandi við gengis-
breytinguna, en seinna árið af
kostnaði við flutning timburhússins
að Hrísateig 11 og afskriftum á því
húsi. Arður af viðskiptum við SÍS
nemur hins vegar á seinni árum
mjög verulegum upphæðurri. Sé
samanlagður tekjuafgangur athug-
aður, sést, að hann er yfirleitt mjög
svipaður árin 1942—46 eða á milli
500 og 600 þtts. kr., en þó hæstur
1942, og er það ár, livað rekstraraf-
komu snertir bezta ár í sögu félags-
ins, þó að hagur þess væri þá að
öðru leyti allerfiður. Árið 1945 er
tekjuafgangurinn þó miklu minni,
eða aðeins röskar 300.000 kr.
Sé sameiginlegi kostnaðurinn að
lokum athugaður, kemur í Ijós, að
hann er yfirleitt frá 5—7%, að með-
altali 5.6%, en fer greinilega heldur
lækkandi hlutfallslega frá og með
árinu 1942. Undantekning frá þessu
er þó árið 1945, og stafar það af
veltuskattinum.
Eftirfarandi tafla gefur á sinn
hátt allgott yfirlit um það, hversu
Félagsrit KRON