Fróðskaparrit - 01.01.1959, Qupperneq 67

Strandarrætturin í Føroyum
73
galdandi í fleiri europeiskum rættarskipanum, t. d. fronskum
rætti.1) Háflóð setir í Danmark markið millum sjóøkið og
tær føstu ognirnar, har flóð og fjøra hava nakað at siga,
meðan hetta mark annars í donskum rætti verður hildið at
vera »havstokken«, t. v. s. har hav og land møtast á hálv*
fløddum sjógvi.2) Hesin miðalvatnsmálin setir eisini markið
í svenskum rætti.3)
1 vestnorrønum rætti hevur hetta markið aloftast verið
sett longur úti. í Hetlandi hevur tað verið sett í fjøru*
málanum,4) meðan siður hevur verið í Noregi og íslandi
!) Sbr. Code Civil art. 538: ». . . les rivages, lais et relais de la
mer . . . et generalement toutes les portions du territoire francais qui
ne sont pas susceptibles d’une propriete privee, sont consideres comme
des dependances du domaine public.«
2) Ein eldri hægstarættardómur í U. f. R. 1884 s. 433 setti markið
til hægstu tlóð, tí tað í dóminum varð hildið, at tann parturin av
fjøruni, »der ikke blot i Tilfælde af usædvanligt Højvande, men ogsaa
ellers i Almindelighed eller dog jævnligt overskylles af Vandet«, ikki
var undirgivin einstaklingsins ognarrætti. í einum seinri hægstarættars
dómi í U. f. R. 1941 s. 504 er tó markið sett »efter den Linje hvortil
Vandet til enhver Tid naar ved højeste daglige normale Vandstand,«
men tilskilað verður í dóminum, at hetta mark bert verður at nýta,
har flóð og fjøra eru. (Dómurin viðvíkti viðurskiftum við Vesturhavið,
har stórur munur er á flóð og fjøru).
Annars kann verða víst til lllum I, s. 10, Vinding Kruse I. s. 332—33
og Torp s. 23.
3) Sbr. Illum I, s. 10, viðmk. 61. Her verður tó at viðmerkja, at
fjøruánararnir hava viss rættindi, helst viðvíkjandi fiskiskapi út til 300 m
frá strondini ella frá oyggjum, ið eru í minnsta lagi 100 m langar, og
so eisini út á 3 metra dýpi, um hetta dýpi er longur úti. Tað eru tó
vissar økisavmarkaðar serreglur, sum minka ella vaxa um henda sos
nevnda »strandáganderátt«. Hesin rættur er nú ásettur við lóg frá 1.
december 1950, sum víðkaði rættarøkið í mun til fiskilógina frammans
undan frá 27. juni 1896, har markið sum aðalregla varð sett til 180 m
frá strondini, ávikavist 2 metra dýpi.
4) í teirri elstu tingbókini 1602—04 í Hetlandi (prentað útg., s. 35)
verður umrødd ein søk millum tveir menn; søkin stóðst av, at annar
uttan at hava nakran rætt til tess, hevði tikið agn (helst krækling) á
»ebb«, hjá hinum. Hetta orðið merkir sambært Hetlandsorðabókina
ikki bert fjøra sum á enskum, men eisini fjøran, ið liggur turr, tá ið fjarar.