Tímarit lögfræðinga - 01.08.1986, Page 62

hærri refsing en fyrir hlutdeildarbrot. 1 hrd. 1983, bls. 1847, var saksótt
m.a. fyrir brot á 244. gr. hgl. (þjófnaður). Hæstiréttur tók þá kröfu
ekki til greina en sakfelldi þess í stað fyrir brot á 254. gr. hgl. þótt ekki
væri saksótt fyrir brot á þeirri grein í ákæruskjali. Niðurstaðan var
m.a. rökstudd þannig: „Háttsemi ákærða varðar hann því refsingu
samkvæmt 254. gr. almennra hegningarlaga, sem gerlegt þykir að
beita, enda g'eymir sú grein refsiákvæði er felur í sér eftirfarandi hlut-
deild í þjófnaðarbroti og með lægri refsiviðurlögum en greinir í 244.
gr. þeirra laga.“ Hér má einnig benda á hrd. 1978, bls. 766 (771) og
fleiri dóma sem hníga í sömu átt.
7. I ljósi þess sem nú hefur verið rakið verður að telja þær niður-
stöður sakadóms Vestmannaeyja sem raktar eru í 2 hér að ofan um-
deilanlegar. Þær sýnast ganga gégn meginreglu sem studd er veiga-
miklum lagarökum svo sem vikið hefur verið að. Dómurinn styður
niðurstöðu sína augljóslega við undantekningarregluna í 3. mgr. 118.
gr. oml. Niðurstaða dómsins sýnist hins vegar fara gégn orðum grein-
arinnar og íslenskri dómaframkvæmd. Líkur eru á að hún feli einnig
í sér brot á 6. gr. mannréttindasáttmála Evrópuráðsins. Að því er
heimfærslu brots undir 247. gr. hgl. varðar er dómurinn m.a. rökstudd-
ur með því að það geti samrýmst verknaðarlýsingu í ákæru og hafi
verið reifað í málflutningi á grundvelli þess að varðað 'gæti við nefnda
lagagrein. Þessi röksemdafærsla stenst að sjálfsögðu ekki. Rannsókn
fyrir dómi og önnur málsmeðferð beinist fyrst og fremst að þeim at-
riðum sem ákært er fyrir. Því eru ávallt verulegar líkur fyrir því að
rannsókn hefði beinst í annan farveg ef ákært hefði verið á annan veg.
Þessar líkur verða að koma sakborningi til góða. Sömu athugasemdir
gilda um heimfærslu brota til 249. gr. hgl. Röksemdafærsla dómsins
getur aðeins átt við í þeim undantekningartilvikum sem 3. mgr. 118.
gr. oml. nefnir en ekki eins og atvik voru hér.
Ummæli þau í dóminum í öðrum lið ákærunnar sem rakin eru í 3
voru til að þyngja refsingu ákærða. Sú háttsemi var þó ekki átalin sér-
staklega í ákæruskjali og ekki verður séð af dómskjölum að verjandi
hafi átt þess kost að taka til varna um þau með fullnægjandi hætti.
Þessi málsmeðferð styðst ekki við nægjanleg lagarök.
1 heild verður því að halda því fram að ákærði hafi hvorki notið rétt-
látrar dómsmeðferðar né dómsniðurstöðu í sakadómi Vestmannaeyja
umrætt sinn.
140