Morgunblaðið - 21.11.1987, Síða 67

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 21. NÓVEMBER 1987
67
gegn hinum aldna héraðshöfðingja,
Ama á Geitaskarði. Þótti mörgum
þetta full mikið í fang færst, enda
tapaði afi kosningunni. Fljótlega
varð fleyg hnyttin vísa um atburð-
inn:
„Háum völdum heldur enn
hærugrái kallinn.
Skelli fá oft montnir menn.
Mýra-pái er faliinn."
Höfundurinn, Sveinn Hannesson
frá Elivogum, var ekki alveg viss
um að „páanum" hugnaðist kveð-
skapurinn. En þó fór svo að afa
þótti vísan góð og þakkaði Sveini
hana með virktum. Með þeim tókst
síðan góð vinátta og ævinlega lá
Sveini síðar gott orð til afa í ljóði.
Get ég ekki stillt mig um að nefna
dæmi:
„Þegar harðnar hagurinn
og hæpnar vamir skapið þyngja,
Mýra-Bjama mætan finn,
máttarkjama Enghlíðinga.“
Og í Enghlíðingabrag, sem er
mikið skopkvæði um alla bændur í
hreppnum, segir m.a. um afa:
„Mektugur er Mýra-Bjami
máttarstærsti hreppsins kjami,
deiglega þó að drengur bami
dugir hann við hin smærri próf.“
Kosningavísan hans Sveins lifði
lengi og þar með páa-nafnið. Þórar-
inn Þorleifsson frá Skúfí sendi afa
afmæliskveðju þegar hann varð 75
ára. Þar er líkingunni framhaldið:
„Man ég háan, hreystiknáan,
hlaupafráan ungan mann,
Mátti sjá'ann, minnast á’ann
Mýra-páann nýgiftan.
Grána páa höfuðhárin,
heldur máist íjaðraskraut.
Til að ná í elliárin
ekki smá er glímuþraut."
Engan þarf að undra-þótt hugur
afa væri bundinn Engihlíðarhreppi
og fólkinu þar til hinstu stundar.
Þar fæddist hann og bjó í 77 ár.
Hann tókst á hendur hlutverk land-
námsmannsins er hann keypti
örreitiskot, norðan við Kaldbakið, í
niðumíðslu, braut þar land, ræktaði
og byggði, þar til að kostajörð var
orðið. Hann kvaðst muna hvað hon-
um „fundust mýraslægjumar ansi
snöggar og öðm vísi en flæðiengin
í Hvammi". Honum hefur verið þar
svipað innanbijósts og Önundi tré-
fæti forðum:
„Kröpp em kaup, ef hreppi ek
Kaldbak - en ek læt akra.“
En lengst af varð dvöldin á Efri-
mýmm honum til ánægju. Fjár-
mennska og hrossarækt vom
honum yndi og einkum þó og ekki
síst smalamennska. Fjallskilin vom
honum enda hugleiknust af öllum
embættisstörfum. Hann var gjör-
kunnugur afréttarlöndum Enghlíð-
inga og Vindhælinga, þekkti nær
hverja þúfu allt frá Tröllabotnum
til Ambáttardals að austan og til
Langadalsfjalls að vestan. Mér em
ógleymanleg þau skipti er ég fékk,
sem unglingur, að fara með honum
að reka stóð fram til fjalla. Hann
bókstaflega „las“ landið fyrir mann.
Ömefnin og sagan samtvinnuð og
augu manns opnuð fyrir fegurð og
margbreytileik náttúmnnar. Áð við
hið hrikalega Gálgagil og heim-
fúsum klámnum svo hleypt niður
sléttar gmndirnar í Hvammshlíð-
ardalnum. Oddvitinn sitjandi keikur
á Grána sínum, troðandi sér í pípu
og kveðandi einhverja hnyttna vísu,
ósjaldan:
„eins mig fýsir alltaf þó
aftur að fara í göngur."
Þessi mynd er greipt í huga minn.
Afa var yndi að því að rifja upp
minningar. Honum var mjög ofar-
lega í huga þakklæti til samferða-
manna og samsveitunga. Þeir
sýndu honum oft margvíslegan
sóma á merkisdögum. Vænst þótti
honum þó um kveðjuhófíð sem þeir
héldu honum og ömmu sálugu 15.
júní 1974, er þau kvöddu Norður-
landið og fluttu suður. Þeim vom
færðir þar margir góðir gripir. Eng-
inn þeirra varð afa þó jafn hjart-
fólginn og stafurinn góði, sem á
var letrað: „Frá Enghlíðingum. Með
virðingu og þökk.“ Stafínn skildi
hann aldrei við sig síðan og hékk
hann á höfðagaflinum hjá honum,
er hann andaðist í Landspítalanum
að kvöldi þess 10 sl.
Þótt afi missti ömmu fljótlega
eftir að þau fluttu til Keflavíkur,
átti hann að mörgu leyti góð ár
þar. í skjóli einkadóttur sinnar og
tengdasonar naut hann öiyggis og
umhyggju á ævikvöldi sínu, eins og
best varð á kosið. Fósturbömin,
Bjamhildur, Bára og Trausti, sýndu
honum hlýhug, sem honum þótti
vænt um, úr fjarlægð. Hann eignað-
ist góða vini og marga kunningja.
Gamlir vinir heimsóttu hann oft og
eins fór hann norður á hveiju sumri
framanaf. Meira að segja gáfust
honum þá tækifæri til að sinna
hugðarefni, sem lengst af hafði
orðið útundan. Það vom ferðalög
um landið Trausti fóstursonur hans
og kona hans, Stella, gerðu þennan
langþráða draum að vemleika. Þau
fóm með afa vítt og breitt um
landið í nokkmm ferðum. Þessar
ferðir vom honum mjög mikils virði
og eiga þau hjón miklar þakkir
skildar fyrir ræktarsemi við hann
alla tíð.
Nú er hann afi minn allur, en
eftir standa minningamar. Með
honum er genginn frábær fulltrúi
íslenskrar bændamenningar, í bestu
merkingu þess orðs. Við Sólveig,
kona mín, og Ögmundur sonur okk-
ar kveðjum hann full saknaðar og
biðjum þann sem öllu ræður að
blessa minningu afa míns, og gemm
orð hans sjálfs að okkar eigin:
„Almáttugur góður Guð veiti oss
eilífa umsjá og umbeðna fyrir-
greiðslu."
Bjarni Frímann Karlsson
Afi minn, Bjami Ó. Frímannsson,
frá Efri-Mýmm, verður borinn til
grafar í dag frá Keflavíkurkirkju.
Bjami andaðist í hárri elli fyrir tæp-
um hálfum mánuði á Landspítalan-
um, eftir skamma þrautalegu.
Þótt mér sé málið skylt, þá held
ég að það sé ekki ofsögum sagt að
með brottför afa míns úr hinum jarð-
neska táradal, sé fallinn í valinn
ágætur fulltrúi aldamótakynslóðar-
innar og þess manngildis sem íslensk
bændamenning setti til vegs og virð-
ingar.
Bjami var Húnvetningur að lang-
feðgatali. Hann var fæddur í
Hvammi í Langadal, sonur hjónanna
Valgerðar Guðmundsdóttur frá
Sneis í Laxárdal fremri og Guð-
mundar Frímanns Bjömssonar frá
Mjóadal. Saman varð þessum lang-
foreldrum mínum sjö bama auðið,
en þau voru auk afa dætumar Halld-
óra og Kristín og sonurinn Guð-
mundur, er dóu öll ung að árum,
og Guðmundur Frímann rithöfundur
á Akureyri og Jóhann Frímann fyrr-
verandi skólastjóri og skáld, einnig
á Akureyri, og Hilmar Amgrímur
bóndi á Fremstagili í Langadal, sem
lést fyrir fáum árum.
Afí var enn í foreldrahúsum og
vinnumaður hjá foreldrum sínum,
er hann gekk í hnapphelduna og
setti upp hringana. Hann kjmntist
ömmu, Guðnýju Ragnhildi Þórarins-
dóttur, frá Jórvík í Hjaltastaðaþing-
há á Héraði, í Hvammi, en hún hafði
ráðist í kaupamennsku til þeirra
Hvammshjóna Frímanns og Val-
gerðar eftir skólavist á Kvennaskól-
anum á Blönduósi.
í þann tíð er afí minn hafði fastn-
að sér lífsförunaut, festi hann kaup
á Efri-Mýrum í Engihlíðarhreppi,
kostarýrri jörð á nútímavísu. Húsa-
kostur var fátæklegur og að hruni
kominn og kargaþýfí í stað brotins
lands. Á móti kom að jörðinni fylgdu
úthagar góðir og beitarland víðfemt.
Þetta hefur án efa verið ótvíræður
kostur fyrir áhugasama og dugmikla
ábúendur, sem reiðubúnir voru til
að standa í búsvifum af lífí og sál.
Á Efri-Mýrum bjuggu Ragnhildur
og Bjarni mjmdarbúi í 51 ár eða til
ársins 1974, er þau brugðu búi og
fluttust suður til Keflavíkur, þar sem
þau héldu heimili í nágrenni við for-
eldra mína, einkabarnið Valgerði og
mann hennar, Karl G. Sigurbergs-
son. Samverustundir ömmu og afa
sunnan heiða urðu skammvinnari en
efni stóðu til. Ragnhildur andaðist
27. júlí 1976 og er víst að afí hafi
ekki borið sitt barr fyllilega eftir það.
Bjarni og Ragnhildur voru barn-
góð og hjartahlý. Þessir kostir komu
m.a. fram í því hve samtaka þau
voru um að skjóta skjólshúsi til
skemmri eða lengri tíma yfír þá, sem
voru á einhvem hátt hjálparþurfí.
Þau ólu upp fjögur fósturböm, sem
þau unnu til jafns við dótturina.
Margt það vinnufólk, sumarfólk og
vetrarmenn sem réðst til starfa á
Efri-Mýrum, hélt tiyggð við afa og
ömmu þótt löngu væri gengið úr
vistinni og haldið á vit annars starfa.
Afí var mörgum mannkostum
gæddur. Hann var hvers manns
hugljúfi þegar hann vildi svo við
hafa, greiðvikinn og ósérhlífínn, en
um leið fylginn sér. Þessir mann-
kostir komu ekki síst fram í öllu því
félagsmálastússi sem hann var þátt-
takandi í og sumpart frumkvöðull
að heima í héraði.
Eins og títt var með unga sveina
á fyrstu áratugum aldarinnar, laðað-
ist afí ungur að hugsjónum ung-
menna- og samvinnuhreyfíngarinn-
ar, enda lét hann þær hugsjónir njóta
starfskrafta sinna ríkulega. En síðar
meir á ævinni má segja að hann
hafi fundið samnefnara æskuhug-
sjónanna í Framsóknarflokknum,
sem hann unni af lífi og sál, þótt
aldrei sæktist þar eftir metorðum.
Ég minnist þess síðari árin, meðan
ég var enn í föðurhúsum, baldinn
unglingur á mótþróaskeiði, að oft
gat kastast í kekki við matborðið
hjá foreldrum mínum, þar sem afí
var kostgangari eftir andlát ömmu.
Afa hljóp stundum svo kapp í kinn
í pólitískum umræðum, sem spunn-
ust við borðhaldið vegna óvarkárra
ummæla dóttursonarins, að hann
t
Innilegar þakkir kæru ættingjar og vinir fyrir auðsýnda samúö og
vinarhug við andlát og útför eiginmanns míns, föður,
tengdaföður, afa og bróður,
ÁGÚSTAR OTTÓS JÓNSSONAR
frá Gróf,
Tjarnarbraut 23,
Hafnarfirði.
Sérstakar þakkir færum við Guðmundi Benediktssyni lækni og
starfsfólki á deildum 11 og 13 G Landspítalanum. Einnig karlakórn-
um Þröstum fyrir hans framlag við útförina.
(stað þakkarkorta munum við láta andvirði þeirra renna til Krabba-
meinsfélags fslands.
Þóra Bachmann Stefánsdóttir,
Stefán G. Ágústsson, Sjöfn Jónasdóttir,
Jónfna Agústsdóttir, Ragnar Örn Ásgeirsson,
barnabörn og systkinln frá Gróf.
t
Þökkum auösýnda samúð og vinarhug við andlát og útför móður
okkar, tengdamóður, ömmu og langömmu,
JÓHÖNNU ÁRNADÓTTUR,
Hjaltabakka 10.
Þökkum sérstaklega starfsfólki á Landspítalanum, deild 11-B,
fyrir góða umönnun.
Bryndfs Magnúsdóttir,
Stella Magnúsdóttir,
Elfsabet Magnúsdóttir,
Magnús S. Magnússon,
ingibjörg Magnúsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
Guðmundur Jóhannsson,
Ragnar Svafarsson,
Baldvin Elnarsson,
Jóhanna F. Björnsdóttir,
gekk frá borði. Þar giltu orð og
gerðir Framsóknarflokksins eins og
heilagt testamenti. Þrátt fyrir
pólitískt bráðlyndi okkar langfeðga,
var afi ávallt fyrri til sátta og hafði
þar vit fyrir unglingnum, sem ekki
hafði þann .félagsþroska að taka
sönsum að fyrra bragði.
Fyrstu bemskuminningar mínar
um afa eru tengdar félagsmála-
vafstri hans. Hefði hann verið uppá
sitt besta í dag væri hann kallaður
félagsmálatröll, sem er víst hnjóðs-
yrði nú um stundir, og lítt talið til
kosta í fari manna mitt í öllu sér-
hagsmunastreðinu, sem veður uppi
um þessar mundir.
Meðal þeirra félagsmála- og trún-
aðarstarfa sem afi var valinn af
samsveitungum sínum til að gegna,
má nefna að hann veitti ungmenna-
félaginu Vorboðanum og Héraðs-
sambandi ungmennafélaganna í
A-Hún. formennsku um tíma og var
gerður að heiðursfélaga þess síðar-
nefnda á fímmtugsafmæli sam-
bandsins. í hreppsnefnd Engihlíðar-
hrepps átti afí setu í hart nær hálfa
öld, og þar af gegndi hann oddvita-
embætti í íjóra áratugi. Innan
Kaupfélags A-Hún. naut hann
margra vegtylla. Hann var deildar-
stjóri, í stjóm í 10 ár, endurskoðandi
samvinnufélaganna í ein 20 ár og
fulltrúi á Sambandsfundum. Einnig
sat hann um tíma á Búnaðarþingi
og var stjómskipaður formaður fast-
eignamatsnefndar Austur-Húna-
vatnssýslu og er þá fátt eitt talið.
Flest þessara starfa kröfðust mik-
illa skrifta, en hvers kyns skriftir
og bókhaldsfærslur vom afa mjög
hugleiknar, sem sleitulaus dagbók-
arskrif hans allt fram í andlátið bera
vitni og má segja að hann hafi haft
það fyrir lífsstef að lifa til að skrifa.
Þrátt fyrir góða eiginleika, var sá
ljóður á afa, að hann gat verið full
örgeðja, þegar því var að skipta, og
vildi henda að eigin sannfæring
bæri rökvísina ofurliði. Slettist þá
stundum uppá vinskapinn við þá
samsveitunga sem stóðu honum
næst í félagsmálastappinu. Þá gat
enginn nema Ragnhildur amma ha-
mið hugsjónagleðina í bijósti hans
og borið klæði á vopnin, þegar kapp-
ið hljóp með hann í gönur.
Við bræður, Bjami Frímann og
ég, vomm þess happs aðnjótandi að
fá að kynnast afa og ömmu á töðu-
velli lífs þeirra. Við bræður dvöld-
umst á sumrin á Efri-Mýmm allt
þar til við vomm komnir milli tektar
og tvítugs. Jafnvel þó tilhlökkunin
væri alltaf mikil að komast suður á
malbikið á ný eftir að sumri tók að
halla, var ákefðin ekki minni er sól
tók að hækka á lofti, að komast í
sveitina til ömmu og afa á sumri
komanda.
Eftir að gömlu hjónin vom flutt
suður, var jafn mikils virði að sækja
þau heim og áður. Afi var ræðinn.
og frásagnargóður og gat á stundum
farið mikinn, en amma hógvær og
lítillát, geislaði af móðurlegri um- -
hyggju þegar ættingjar og vinir ráku
inn nefíð.
Fyrir um það bil ári var komið
að þeim tímamótum í lífi afa að
hann gat ekki lengur dvalið einn í
íbúð sinni. Fluttist hann þá á elli-
heimilið Hlévang í Keflavík, sem er
á næstu grösum við gamla heimilið
og heimili dóttur og tengdasonar.
Afí hélt fullri reisn allt fram í andlá-
tið, þótt minni væri nokkuð farið að
förla og elli kerling hefði sett á hann
sitt mark. Hann hafði fótavist fram
í andlátið og fór sínar daglegu
heilsubótarferðir um nágrennið.
Foreldrar mínir, þau Karl og Val-
gerður, eiga miklar þakkir skyldar
fyrir þá natni og umburðarlyndi, sem
þau sýndu gamla manninum. Þar
sem þau voru annarsvegar átti afí
góða að.
Endurminningin um afa er ljúf-
sár. Þær fjölmörgu ánægjustundir
sem ég átti með afa bera þó alla
sorg og allt víl ofurliði í endurminn-
ingunni, enda tel ég mig ríkari eftir
að hafa kynnst þeim manni sem afí .
minn var.
Ragnar Karlsson
t
Þökkum innilega veitta samúö vegna andláts og jaröarfarar móö-
ur okkar, tengdamóður og systur,
JÓNU SVEINSDÓTTUR,
Marargötu 4,
Reykjavík.
Sveinn Þorkelsson,
Dóra Diego Þorkelsdóttir,
Hjálmar Diego Þorkelsson,
Þorkell Diego Þorkelsson,
Jón Þorkelsson,
Arnheiöur Sveinsdóttir,
Þórunn Sveinsdóttir.
Brynhildur Sigurðardóttir,
Kristján H. Þorgeirsson,
Dagbjört Bergmann,
Halldóra Björk Ragnarsdóttir,
Linda Ágústsdóttir,
t
Þökkum auðsýnda samúö viö andlát og útför eiginmanns míns,
fööur, tengdaföður og afa,
GUNNARS ÞÓRS JÓHANNSSONAR,
Bárugötu 7,
Dalvík.
Ásta Sveinbjarnardóttir,
Valgeröur Gunnarsdóttir, Örlygur Hnefill Jónsson,
Jóhann Gunnarsson,
Hulda Gunnarsdóttir, Gestur T raustason,
Gunnar Gunnarsson,
Edda Gunnarsdóttir
og barnabörn.
t
Þökkum auðsýnda samúö við andlát og jaröarför eiginmanns
míns, föður okkar, tengdaföður og afa,
BJARNA INGVARS KJARTANSSONAR,
Garðavegi 14,
Keflavík.
Jóhanna Veturliöadóttir,
Óli Baldur Bjarnason, _ Gunnþórunn Gunnarsdóttir,
Kjartan Bjarnason, Hrefna Guömundsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Þökkum innilega hlýhug og samúö viö andlát og útför fööur okk-
ar, tengdafööur, afa og langafa,
STEFÁNS GUÐJÓNSSONAR,
Hólagötu 7,
Vestmannaeyjum.
Guöjón Stefánsson, Erna Tómasdóttir,
Ingveldur Stefánsdóttir, Rögnvaldur Bjarnason,
barnabörn og barnabarnabörn.