Morgunblaðið - 16.12.1993, Qupperneq 1

104 SIÐUR B/C/D
287. tbl. 81.árg.
FIMMTUDAGUR 16. DESEMBER1993
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Friðarhvatningu Johns Majors og Alberts Reynolds fálega tekið á Norður-írlandi
Akalj til IRA mii að
leg-gj a niður vopn
Tallinn, Moskvu, Kíev. Reuter.
FORSETAR Eystrasaltsríkjanna, sem öðluðust sjálfstæði frá
Sovétríkjunum fyrir tveimur árum, komu saman í gær og hvöttu
rússneska umbóta- og lýðræðissinna til að sameinast gegn þjóð-
ernisöfgamönnum sem fengu mikið fylgi í þingkosningunum á
sunnudag. Forsetarnir sögðust líta svo á að Atlantshafsbanda-
lagið (NATO) myndi tryggja sjálfstæði þeirra í framtíðinni og
létu í ljós von um aukna samvinnu við bandalagið. Embættis-
menn í Rússlandi sögðu í gær að kosningasigur þjóðernisöfga-
mannsins Vladímírs Zhírínovskíjs væri ekki eins stór og talið
var í fyrstu.
Forsetar Eistlands, Lettlands og
Litháens sögðust ekki teljá að upp-
gangur rússneskra þjóðrembu-
manna myndi hafa áhrif á sjálf-
stæði ríkjanna eða viðræður um
brottflutning rússneskra hermanna
úr löndunum. Þeir höfðu þó augljós-
lega miklar áhyggjur af þróuninni
í Rússlandi og Lennart Meri, for-
seti Eistlands, sagði að framgangur
Zhírínovskíjs minnti á Hitler.
„Það er engin ástæða til að fara
á taugum,“ sagði Guntis Ulmanis,
fo-seti Lettlands. „Kosningabarátta
er eitt, það að starfa á þingi og
gegna þar ákveðnum skyldum er
annað.“
Úkraínskir ráðamenn sögðu í
gær að uppgangur rússnesku öfga-
mannanna réttlætti tregðu Úkra-
ínumanna til að láta öll kjarnavopn
sovéthersins fyrrverandi í landi sínu
af hendi. A1 Gore, varaforseti
Bandaríkjanna, ræddi þetta mál við
Borís Jeltsín í Kreml og rússneski
forsetinn sakaði Úkraínumenn um
að reyna að blekkja umheiminn.
„Þeir eru að blekkja okkur öll,
Bandaríkjamenn, Rússa, Evrópu-
þjóðir, þeir blekkja allan heiminn
og við erum svo hjálparvana að við
getum ekki svarað þessari illsku,“
sagði Jeltsín.
Háttsettur embættismaður í
Kreml sagði í gær að Valkostur
Rússlands hefði forystu í einmenn-
ingskjördæmunum þótt flokkur
Zhírínovskíjs væri stærstur í þeim
hluta kosninganna þar sem kosið
var um landslista. Þegar atkvæði
hefðu verið talin í 209 kjördæmum
af 225 hefðu 24% þeirra sem náðu
kjöri í einmenningskjördæmunum
verið frambjóðendur eða stuðnings-
menn Valkosts Rússlands, en aðeins
4% í flokki Zhírínovskíjs. Kjör-
stjórnin hafði þó ekki staðfest þetta
í gær.
Sjá „Umbótasinnar með mikla
forystu í...“ á bls. 35.
Lokar GATT-samningum
PETER Sutherland, framkvæmdastjóri GAT.T, sleit í gær viðræðum um
afnám tolla og hindrana í milliríkjaviðskiptum er samkomulag var í höfn
eftir sjö ára samningaþref. Þegar Sutherland hafði lamið fundarhamrin-
um í borðið til marks um að Urúgvæ-lotunni svonefndu væri lokið brut-
ust út fagnaðarlæti meðal fulltrúa ríkjanna 117 sem aðild eiga að sam-
komulaginu og kampavín flóði um sali. Franska þingið lýsti í gær trausti
við það hvernig stjórn Edouards Balladurs forsætisráðherra hefur haldið
á málum í samningaviðræðunum með því að samþykkja sérstaka trausts-
yfirlýsingu með 466 atkvæðum gegn 90 en 15 sátu hjá. Þingmenn sósíal-
ista og kommúnista greiddu mótatkvæði.
mótsagnakennt. Stjórn Johns Maj-
ors hefur nokkrum sinnum átt líf
sitt undir stuðningi þingmanna
flokks Molyneaux komið, meðal
annars er atkvæði voru greidd um
Maastricht-samkomulagið í breska
þinginu.
Harðlínumenn í röðum mótmæl-
enda brugðust ókvæða við samn-
ingnum. Talsmenn þeirra töldu
margir að Bretar ætli sér að svíkja
landshlutann í hendur kaþólikkum.
Sjá „Bretar sætta sig við sam-
einingu írlands í eitt ríki“ og
„Linnir loks vargöld á Norður-
Irlandi?" á bls. 34.
-----».♦-♦-----
Aspin boð-
ar afsögn
Washington. Reuter.
LES Aspin varnarmálaráðherra
Bandaríkjanna tilkynnti í gær-
kvöldi að hann myndi láta af
starfi 20. janúar næstkomandi.
Forsetar Eystrasaltsríkja óttast rússneska þjóðrembumenn
London. Reuter.
JOHN Major forsætisráðherra Bretlands og Albert Reynolds,
írskur starfsbróðir hans, náðu í gær samkomulagi um yfirlýs-
ingu sem ætlað er að stuðla að friði á Norður-írlandi. Með
henni er ætlunin að telja hryðjuverkamenn írska lýðveldishers-
ins (IRA) á að leggja niður vopn ojg ganga til viðræðna um
varanlega lausn deilunnar á Norður-Irlandi. Bill Clinton Banda-
ríkjaforseti fagnaði samkomulagi Majors og Reynolds og hét
liðveislu Bandaríkjamanna við að ná settu markmiði. „Hér er
á ferðinni sögulegt tækifæri til þess að stöðva blóðsúthelling-
ar,“ sagði Clinton.
Bæði Major og Reynolds beindu
ástríðuþrungnum tilmælum til IRA
að leggja niður vopn og ljúka þar
með einum lengsta skæruhernaði
sögunnar, sem kostað hefur 3.000
manns lífið frá árinu 1969. Hétu
þeir Sinn Fein, stjórnmálaarmi IRA,
aðild að samningum um framtíð
Norður-írlands þremur mánuðum
eftir að vopnin hefðu verið kvödd.
Fyrstu viðbrögð í Norður-Irlandi
gáfu ekki alltof góðar vonir. Mitch-
el McLaughlin talsmaður Sinn Fein
lýsti vonbrigðum samtakanna með
samkomulag forsætisráðherranna.
í því breyta Bretar þó frá fyrri
stefnu og fallast á þá kröfu IRA
að öll írska þjóðin, bæði í lýðveldinu
og í Norður-írlandi, fái að lýsa af-
stöðu til framtíðar eyjunnar allrar
í þjóðaratkvæði. Sömuleiðis segjast
Bretar munu samþykkja að lands-
hlutinn sameinist írlandi ef meiri-
hluti mótmælenda fáist til að sam-
þykkja það.
James Molyneaux, leiðtogi Sam-
bandsflokks Ulster, langstærStu
stjórnmálasamtaka mótmælenda,
brást við samkomulaginu af var-
færni, sagði orðalag þess snúið og
Samkomulag
FORSÆTISRÁÐHERRAR írlands og Bretlands, Albert Reynolds
(t.v.) og John Major, takast í hendur eftir að hafa náð samkomulagi
um yfirlýsingu sem vonast er til að stuðli að friði á Norður-írlandi.
Genakort
markar
tímamót
París. Reuter.
FRANSKIR vísindamenn
birtu í gær nær fullgert kort
af genasamsetningu manns-
líkamans. Er talið að það geti
hjálpað til við að koma í veg
fyrir arfgenga sjúkdóma.
„Með þessu hefur verið stigið
fyrsta skrefið til þess að leita
uppi og skilgreina gen sem ráða
alvarlegum erfðasjúkdómum,"
sagði Francois Gros, erfðafræð-
ingur og ritari frönsku vísinda-
akademíunnar.
Á kortinu er birt röð kjarnsýru-
samsetninga í 23 litningapörum
mannsins og nær kortið yfir um
90% svokallaðs erfðamengis
líkamans. Gerð kortsins er jafnað
á við uppgötvanir franska efna-
fræðingsins Louis Pasteurs á
þfetti örvera í ýmsum lífsferlum
sem ollu straumhvörfum í sótt-
vömum á síðustu öld og uppgöt-
vanir J.D. Watsons og F.H.C.
Cricks árið 1953 á byggingar-
formúlu DNA-kjamsýrunnar.
Talið er að genakortið muni
flýta margfalt rannsóknum sem
miða að því að finna sjúkdóma-
gen. Vísindamenn og almenn-
ingur geta fengið aðgang að því
gegnum tölvunet 16.-31. desem-
ber. Gerð genakortsins hófst fyr-
ir áratug í CEPH-stofnuninni í
París og frönsku Genethon-til-
raunastofnuninni. Kostnaður við
gerð þess nemur rúmlega þremur
milljörðum króna.
Vonast til að NATO
tryg-gi sjálfstæðið
Aspin gaf engar skýringar á
ákvörðun sinni sem hann kynnti á
fundi með fréttamönnum í forseta-
skrifstofunni í Hvíta húsinu með
Bill Clinton forseta sér við hlið.
Hann sagði aðeins að tími væri
kominn til að snúa sér að öðrum
hugðarefnum. Aspin er fyrsti ráð-
herrann til að segja skilið við stjórn
Clintons.