Morgunblaðið - 25.10.1995, Blaðsíða 8

8 MIÐVIKUDAGUR 25. OKTÓBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Willy Claes sagði af sér sem framkvæmdastjóri NATO:
Uffe Ellemann gaf strax
í kost á sér í draumastarfið
' '111'111|!! 11 111 I!
I
Já, en Úffe, þú ert ekki búinn að klæða þig.
Morgunblaðið/Kristinn
SIGRÚN Erla Egilsdóttir kvennafulltrúi Stúdentaráðs
Háskóla íslands og Guðmundur Steingrímsson formað-
ur Stúdentaráðs íslands taka við viðurkenningunni.
Stúdentaráð HÍ
fær Jafnréttisvið-
urkenninguna
JAFNRÉTTISRÁÐ veitti í gær viður-
kenningu til Stúdentaráðs Háskóla ís-
lands fyrir framtak til jafnréttismála og
var það í fjórða sinn sem viðurkenning
af þessu tagi er veitt.
Jafnréttisráð fékk til liðs við sig Önnu
G. Olafsdóttur blaðamann, Svein Hannes-
son, framkvæmdastjóra Samtaka iðnað-
arins og Stefaníu M. Pétursdóttur, fyrr-
verandi formann Kvenfélagasambands
íslands. Með þeim störfuðu fulltrúar
Jafnréttisráðs, Ellen Ingvadóttir og Stef-
anía Traustadóttir í nánu samráði við
formann ráðsins, Elínu R. Líndal.
Að mati starfshópsins komu þrír aðilar
til greina sem viðurkenningarhafar, þ.e.
Plastos hf., Póstur og sími og Stúdenta-
ráð Háskóla íslands. Með því að veita
Stúdentaráði Háskóla íslands viðurkenn-
inguna leggja starfshópurinn og Jafn-
réttisráð áherslu á mikilvægi þess að
ungt fólk taki virkan þátt í umræðunni
um jafnan rétt og jafna stöðu kvenna og
karla.
Breytingar á
Reykjanesbraut
Kosta 260
milljónir
FYRIRHUGAÐAR breytingar á
Reykjanesbraut árið 1997 eiga að
kosta um 260 milljónir króna sam-
kvæmt vegaáætlun, þar af um 10
milljónir á næsta ári og 248 miiljón-
ir árið 1997.
Þórarinn Hjaltason framkvæmda-
stjóri framkvæmda- og tæknisviðs
Kópavogskaupstaðar segir málið á
frumáætlunarstigi en í breytingunum
felist gerð misiægra gatnamóta við
Fífuhvammsveg.
„Síðan þarf um svipað leyti að
tvöfalda Reykjanesbraut frá Breið-
holtsbraut að Fífuhvammsvegi, eða
úr tveimur akbrautum í fjórar. Einn-
ig hefur verið rætt um að mislæg
gatnamót verði gerð við Breiðholts-
braut,“ segir Þórarinn.
Fyrirlestur um efnasmíðar í Basel
Þijú af 10.000
HK-efnum
markaðssett
HAUKUR Kristinsson
starfar hjá sviss-
neska efnafyrirtæk-
inu Ciba, þar sem hann
stundar grundvallarrann-
sóknir í lífrænni efnafræði
og hélt nýlega upp á smíði
10.000. efnisins síns. Hauk-
ur hefur skrifað ijölda fræði-
greina í virt erlend vísinda-
tímarit og haldið fyrirlestra
víða í Bandaríkjunum og
Evrópu. Hann heldur sinn
fyrsta fyrirlestur á íslandi á
föstudaginn, 27. október, á
vegurn lyfjafræðideildar Há-
skóla íslands.
Út á hvað gengur rannsókn-
arstarf hjá alheimsfyrirtæki
eins og Ciha?
Hugmyndin á bak við
rannsóknirnar er fyrst og
fremst sú að finna nýtt efni
sem hægt er að markaðs-
setja og kemur fyrirtækinu að
gagni. Það þarf að meðaitaii að
smíða 25.000 til 30.000 efni til
að koma einu á markaðinn. Það
liggja því gífurlegar rannsóknir
að baki hvers efnis sem reynist
markaðsgengt. Ég smíðaði nýlega
10.000. efnið mitt en af þeim hafa
þijú, azamethiphos, pymetrozine
og dicyclanil, verið markaðssett.
Flest þessi efni eru uppbyggð úr
hetero-hringjum, en efnafræði líf-
rænna hetero-hringja er sérsvið
mitt. Það er auðvitað mjög
ánægjulegt þegar efni sem maður
hefur smíðað kemst á markaðinn
en líkurnar á því eru svo litlar að
ég hef frekar stefnt að því að
stunda grundvallarrannsóknir og
greina frá mínum uppgötvunum í
vísindaritgerðum og taka þannig
virkan þátt í þróun efnafræðinnar.
Helsta hvatning mín í starfí er að
fá grein birta eftir mig í vísinda-
tímariti.
Hvaða gagn er að efnunum þín-
um sem hafa verið markaðssett?
Azmethiphos er elst þessara
efna. Það er varnarefni sem er
notað_ gegn meindýrum í landbún-
aði. Ég var ekki búinn að vera í
landbúnaðarvarnarefnadeild Ciba
nema í tvö ár þegar ég smíðaði
það. Hin efnin, sem ég fjalla um
í fyrirlestrinum í Háskóla Islands,
eru nýrri. Þau eru einnig landbún-
aðarvarnarefni.
Pymetrozine er mín merkasta
uppgötvun. Það er sterkt, sérvirkt
efni sem vinnur gegn vissum skað-
legum meindýrum í landbúnaði en
er meinlaust gegn skordýrum sem
koma náttúrunni að gagni. Það
vinnur því með náttúrunni gegn
óvinum hennar. Það er notað við
grænmetis- og kartöflurækt og
hefur reynst vel í hrísgijónarækt.
Það er mjög oft fískeldi á hrís-
gijónaökrum í Asíu og það er því
mikilvægt að landbúnaðarvarnar-
efnið spilli ekki umhverfi dýra-
ríkisins. Pymetrozine stenst þær
kröfur. Meindýr í land-
búnaði, eins og bakter-
íur í lyfjafræði, byggja
smátt og smátt upp
ónæmiskerfi gegn efn-
um sem eiga að drepa
þau. Efni og lyf verða
því óvirk með tímanum. Pymetroz-
ine virkar á nýjan hátt og meindýr-
in geta ekki varist því. Það er
selt út um ailan heim undir ýmsum
nöfnum, eins og Fulfíll, Chess,
Sterling og Plenum.
Dicyclanil fer í framleiðslu á
næsta ári. Það er óvenju sterkt
og virkar á vöxt lirfu ýmissa skor-
dýra. Það stöðvar vöxt lirfunnar
og hún nær ekki að púpa sig. Það
verður í upphafi aðallega notað í
Ástralíu og Suður-Afríku gegn
Blowfly-flugunni en hún sest á
sauðfé og nautgripi. Efnið hefur
Haukur Kristinsson
►DR. HAUKUR Kristinsson er
fæddur og uppalinn á Húsavík.
Hann lauk stúdentsprófí frá
MA 1956 og doktorsnámi í efna-
fræði í Karlsruhe í Þýskalandi
árið 1964. Hann stundaði rann-
sóknir í Ijósefnafræði við Tul-
ane háskóla í New Orleans og
Caltech í Pasadena í Bandaríkj-
unum í þrjú ár áður en hann
réðst til starfa hjá Ciba efnafyr-
irtækinu í Sviss árið 1968.
Pymetrozine
merkasta
uppgötvun
einnig reynst gott landbúnaðar-
vamarefni í kartöflu- og græn-
metisrækt.
Hvaða þátt á efnafræðingurinn
í markaðssetningu efnanna sinna?
Sama og engan. Ég skila mínu
efni í hendur líffræðinga, þeir
gefa efninu númer og athuga
hvaða gagn er hægt að hafa af
því. Það fær alþjóðlega viðurkennt
heiti ef það reynist markaðshæft
en þá er búið að nota það í ótal-
mörgum tilraunum út um allan
heim.
Af hverju fórstu til starfa hjá
Ciba og hvernig hvetur fyrirtækið
sína vísindamenn?
Ég vildi starfa við rannsóknir í
þýskumælandi landi en hafði ekki
áhuga á embætti við þýskan há-
skóla. Stóru efnafyrirtækin komu
því helst til greina. Ciba er númer
eitt í landbúnaðarvarnarefnafram-
leiðslu í heimi en hefur dottið dálít-
ið niður í lyfjaframleiðslu. Það
stunda mörg hundruð sérfræðing-
ar rannsóknir í iíffræðideild fyrir-
tækisins.
' Ég hef alveg fijálsar hendur
við mínar rannsóknir, það segir
mér enginn fyrir verkum og ég
get einbeitt mér að því sem mér
fínnst áhugavert og skemmtilegt.
Frammistaðan er fyrst og fremst
Iaunuð með launauppbótum. Efna-
fræðingarnir fengu prósentu af
sölu efnanna þeirra hér áður fyrr
en það er alveg búið að vera. Það
eiga svo margir þátt í því að koma
einu efni á markaðinn
að það er ekki réttlátt
að láta efnafræðinginn
njóta þess sérstaklega
þótt hann hafí uppgötv-
að efnið.
Hvaða samband hef-
urðu við Island?
Ég hef alltaf haldið góðum
tengslum við ísland og mér liður
hvergi betur en á Húsavík. Ég hef
aðallega haft samband við Vil-
hjálm Skúlason, prófessor í lyfja-
fræði hjá Háskóla íslands. Við
höfum unnið að sameiginlegum
verkefnum og Úlfur Ingi Jónsson,
nemandi Vilhjálms, lauk til dæmis
verkefni sem hann hóf á íslandi á
rannsóknarstofunni hjá Ciba. Ég
vonast til að komast í samband
við fleiri við háskólann í fyrirlestr-
arferðinni.