Morgunblaðið - 25.10.1995, Blaðsíða 35

MORGUNBLABIÐ
MIÐVIKUDAGUR 25$ OJÍTÓBER 1995 35
I
I
I
I
<
<
I
I
<
|
I
I
AÐSENDAR GREINAR
Opið bréf til foreldra
ÞETTA bréf er til
allra foreldra, einkum
þó foreldra skólabarna.
Þetta er sönn saga úr
daglega lífinu og hefst
eins og ævintýrin á -
Einu sinni var lítil
stúlka. Hún hét Lilja.
Lilja var sjö ára þegar
sagan gerðist og var
að byrja í skóla. Hún
þekkti alla stafina, en
gat ekki ennþá kveðið
að. Hún var svo ánægð
með skólann sinn, þar
var svo gaman og allir
voru svo góðir við
hana. Kennarinn henn-
ar var ungur og elsku-
legur. Lilja átti tvær vinkonur sem
bjuggu í sömu götu og hún, þær
voru líka sjö ára og að byija í skóla
en þær voru ekki í sama bekk og
Lilja. Foreldrar Lilju fylgdust
spenntir með skólagöngu litlu stúlk-
unnar sinnar, hún var svo skýr og
skemmtileg, henni hlaut að ganga
vel að læra. Fyrstu vikurnar þurfti
ekki að spyrja Lilju um skólann.
Fyrsta verk hennar þegar heim kom
var að taka upp stafabókina sína
og stafa fyrir mömmu. Þegar pabbi
kom heim um kvöldið var líka staf-
að fyrir hann.
En eins og ykkur grunar ef til
vill kom bráðlega babb í bátinn.
Þegar komið var fram í október var
Lilja hætt að taka upp bókina sína.
Hún var heldur ekki lengur glöð
þegar mamma og pabbi spurðu um
skólann. „Það hlýtur að ama eitt-
hvað að henni Lilju minni,“ sagði
pabbi loks eitt kvöldið. „Já, ég hef
tekið eftir því,“ sagði mamma, „hún
er alveg hætt að sýna mér bækurn-
ar sínar og svo segist hún ekkert
eiga að læra heima. Það er eitthvað
bogið við þetta.“
Til að gera langa sögu stutta
varð endirinn sá að mamman gerð-
ist leynilögreglumaður. Hún fór að
tala við mæður hinna telpnanna í
götunni, jafnaldra
Lilju. Þá kom í ljós að
þær áttu alltaf að læra
heima. Þær voru staut-
andi þegar skólinn
byijaði og þeim hafði
farið mikið fram þá tvo
mánuði sem liðnir voru.
Þær lærðu líka ljóð,
voru farnar að skrifa
skrifstafi og orðnar
býsna sleipar í sam-
lagningu. En Lilja átti
ekkert að gera heima,
kannski að skrifa
stundum en aldrei að
lesa enda var hún ekki
enn farin að kveða að.
Þetta var áfall fyrir
móðurina, hún fann kaldan gustinn
smjúga niður eftir bakinu þegar hún
flýtti sér heim af fundi grann-
kvenna sinna. Hún gat ekki sagt
þeim frá áhyggjum sínum, það
væri svo skammarlegt ef þær héldu
að hún Lilja hennar væri einhver
auli. Eiginmaðurinn tók tíðindunum
Eina úrræðið er þjálfun,
segir Helga Sigurjóns-
dóttir, þjálfun og
þolinmæði.
með stóískri ró, hann var alltaf svo
yfirvegaður en móðirin var gráti
nær. „Já, en við verðum að gera
eitthvað,“ sagði hún. „Ef Lilja hefur
verið látin í tossabekk þá skal ég
ná henni þaðan. Hún er enginn
tossi, þú veist það sjálfur. Hún á
heima í góðum bekk eins og hinar
telpurnar, hún er ekkert síðri en
þær.“ En pabbinn vildi ekki efast
um óskeikulleik skólans. Hann vildi
ekki tala við skólastjórann, það
gæti bara orðið til hins verra, betra
væri að bíða og sjá hveiju fram
yndi. Kannski voru áhuygjur þeirra
með öllu óþarfar, það var jú, svo
margt breytt frá því að þau voru
sjálf í barnaskóla. Aðrar kennsluað-
ferðir t.d. „Nei, kona góð, við skul-
um bíða og sjá hvað setur, skólinn
veit áreiðanlega hvað er henni Lilju
okkar fyrir bestu.“ Og þar með var
málið útrætt af hans hálfu.
Vinkonan ráðagóða
Eins og í öllum góðum ævintýr-
um er hjálpin næst þegar neyðin
er stærst. Mamman átti ráðagóða
vinkonu sem hún leitaði oft til þeg-
ar á bjátaði. Vinkonan var við ald-
ur, fyrrum kennslukona og Ijósmóð-
ir, en hætt störfum. „Nú skalt þú
fara og tala við sálfræðing og láta
hann athuga Lilju,“ sagði konan
ráðsnjalla er hún hafði hlýtt á mála-
vöxtu. „Biddu hann að leggja fyrir
hana greindarpróf og kanna þroska
hennar. Síðan skaitu tala við kenn-
arann, þú mátt samt ekki segja
honum frá greindarprófinu. Ekki
ennþá. Þú skalt spyija kennarann
um Lilju og bekkinn í heild og heyra
hvað honum fmnst um börnin.
Komdu svo til mín aftur þegar þessu
er lokið, þá skulum við ráða ráðum
okkar.“
Mamman fór með telpuna til
sálfræðings. Niðurstaða grein-
ingarinnar var „góð meðalgreind
og þroski í sumum þáttum langt
yfir meðallagi“. Það var uppör-
vandi. Hið sama varð ekki sagt um
samtalið við kennarann. Grunur
foreldranna hafði reynst réttur,
Lilja var í lélegum bekk, hún var
svo seinþroska, sagði kennarinn,
eins og öll börnin í bekknum, að
ákveðið hafði verið að bíða með
að kenna þeim svo neinu næmi þar
til þroskinn væri orðinn meiri. Eig-
inlegt lestrarnám hæfist þess
vegna ekki fyrr en eftir jól eða
ekki fyrr en að hausti. „Þú hlýtur
að skilja það, við verðum að bíða
eftir þroskanum," sagði kennarinn
um leið og þau kvöddust. Gamla
kennslukonan lét sér samt ekki
Helga
Siguijónsdóttir
bregða. „Þeir eru svona stundum
þessir nýliðar og ef skólastjórinn
er ekki því vitrari og reyndari er
hætta á að illa fari. En vertu ró-
leg, elskan mín, við skulum kenna
Lilju það sem litlu vinkonurnar
hennar eru að læra í „góða“ bekkn-
um og sannaðu til, þá kemur þrosk-
inn. Hann eflist nefnilega við átök
eða hvað heldurðu að það gagnaði
aflraunamanninum að æfa sig ekki
neitt og bíða bara eftir kröftun-
um.“
Svo var hafist handa. Mamman
og vinkonan hjálpuðust að við að
kenna Lilju. Sem betur fór var hún
samvinnuþýð og gladdist innilega
yfir eigin framförum. Hún var orð-
in þokkalega læs í mars en auk
þess búin að læra mörg Ijóð og
byijuð að skrifa skrifstafi. Þá fór
mamman á stúfana á ný, hvað sem
pabbinn sagði, og talaði við skóla-
stjórann. Hún vildi láta færa Lilju
í annan bekk. Skólastjórinn brást
illur við og neitaði. En mamman
hafði tromp á hendi sem skólastjór-
inn vissi ekki um, það var plaggið
frá sálfræðingnum. Þegar skóla-
stjórinn sá það var sigur unninn.
Eftir fáa daga var Lilja komin í
bekkinn til vinkvenna sinna úr göt-
unni. Hún lauk grunnskólaprófi
með viðhlítandi einkunnum, varð
einn af verðlaunahöfunum á stúd-
entsprófí og lauk sama ár 7. stigi
í hljóðfæraleik. Lilja er núna í há-
skólanámi.
Eitt er nauðsynlegt
Kæru foreldrar, ég segi ykkur
þessa sögu af því að ennþá eru
margar „Liljur“ í skólakerfinu okk-
ar. Gamla kennslukonan hafði rétt
fyrir sér, öll börn geta Iært en þau
þurfa góða og nærfæma kennslu
og sum lengri tíma en önnur. Ef
hægt gengur má ekki missa móðinn
og alls ekki slaka á kröfunum. Bið-
in eftir þroska getur reynst afdrifa-
rík. Þó að börnum sé ekki lengur
raðað í bekki eftir lestrarkunnáttu
sjö ára gömlum er enn ríkjandi fá-
fræði - og jafnvel fordómar - um
námshæfileika manna. Börnin sem
nú yfirgefa grunnskólann með lé-
legar einkunnir eru ekki illa gefin.
Þau þurfa hins vegar, öllum börnum
fremur, mikla og nákvæma kennslu
(þjálfun) og geysilega mikla upp-
örvun. Eg ætla að enda þetta bréf
á nokkrum atriðum sem ég veit
með vissu að eru sönn og geta skipt
sköpum. Þið megið ekki undir nein-
um kringumstæðum efast um
námshæfileika bamsins ykkar.
Barnið ykkar er lítið kraftaverk sem
getur allt. Ef illa gengur er ástæð-
an of lítil þjálfun en ekki greindar-
skortur. Reynið sjálf að kenna bam-
/inu og þjálfa það í einstökum náms-
greinum, en ef það gengur illa reyn-
ið þá að fá aðstoð í skólanum eða
utan hans. Ef barnið ykkar hefur
„fallið“ á grunnskólaprófi gefið þá
ekki upp alla von. Það era til góð
úrræði í nokkrum skólum og þau
verða vonandi fleiri eftir því sem
þekking eykst á mannlegum vits-
munum. Einnig er hægt að leita til
einkaaðlia sem aðstoða böm og
unglinga í námi. Svokallaða les-
blindu eða „dyslexíu" þarf ekki að
hræðast. Börnin sem eru haldin
þessum lítilvæga ágalla geta lært
alveg eins og önnur böm. Þau þurfa
hins vegar að æfa sig meira en
hin. Eina úrræðið er nefnilega þjálf-
un og aftur þjálfun. Lykilorðin era
tími og þolinmæði. Oft hafa náms-
erfiðleikar skapbresti í för með sér.
Ef svo er, talið þá við aðra um
málið og leitið ykkur aðstoðar, t.d.
hjá sálfræðingum, kennuram eða
námsráðgjöfum. Munið líka að þið
eigið að gera kröfur til skólans.
Honum ber að sjá til þess að börn
og unglingar verði vel að sér í lög-
boðnum námsgreinum. Sé lestur
slakur þarf að þjálfa hann betur,
sé stafsetning slæm þarf að kenna
hana betur, sé reikningskunnátta í
molum þarf að kenna reikning bet-
ur. Séu starfsaðstæður í skólum
slæmar þarf að bæta þær. Allt þetta
er hægt að gera en það mun ekki
gerast fyrr en ALLIR - kennarar
og foreldrar, afar og ömmur, sér-
fróðir og ósérfróðir - era orðnir
þess fullvissir að öll heilbrigð börn
geti náð góðum árangri i venjulegu
skólanámi. Það er hið eina nauðsyn-
lega.
Höfundur er kennari
og námsráðgjafi.
i
I
u
<
Alræðishyggja!
ÞAÐ ER ljóst að al-
ræðishyggja gömlu
Sovétríkjanna er
grunnur að hugmynda-
fræði ESB og forstjóra
þess. Bendi þar á for-
ræðishyggju þeirra í
utanríkismálum að-
ildarþjóðanna!
Er hætta á
valdaráni?
Fyrir nokkru heyrði
ég útvarpserindi sem
Sigurðar A. Magnús-
son rithöfundur flutti,
þar sem hann talaði
um Evrópusamdandið.
Með þessu erindi vakti
nafni minn mig, til að tjá mig, um
eitt og annað viðvíkjandi EES og
ESB einræði. Ég leyfi mér að um-
vefja sumt af því sem hann sagði
með mínum vangaveltum. Þetta
erindivakti óvenju sterkar minning-
ar hjá mér frá árinu 1992 þegar
þáverandi iðnaðarráðherra boðaði
að flest væri miklu betra með EES-
aðild og miðstýringu ESB og þar
með væri nauðsyn á fjöldauppsögn-
um og breytingu á rafmagnseftirliti
í landinu. „Þótt ríkistjórnir aðildar-
ríkjanna hafi í orði kveðnu stjórn á
hinu viðamikla miðstýringarbákni,
þá er það í reynd svo, að ríflega
20.000 embættismenn, „sem ekki
hafa verið kjörnir til verkefna sinna
i lýðræðislegum kosningum", hafa
töglin og hagldimar og móta bæði
stefnu og dagleg störf sambands-
ins“.“ Enda virðist þeim fjölga eins
og framum í krabbameinsæxli.
Til dæmis má vísa til "„Frétta
Evrópu“, á 16. síðu
Morgunblaðlins frá 24.
ágúst siðastliðnum, en
sú grein fjallar um
áform um að ESB hafi
forræði í utanríkismál-
um aðildarþjóðanna.
Þessi alræðishyggja
ESB-mannanna er í
takt við „skref fyrir
skref“ aðferðina til að
ná yfirráðum yfir
stjómum aðildarland-
anna smátt og smátt,
og er þó hætt við að
ráðherrar í ríkisstjóm-
um ESB-landanna
verði tengdir við stjóm-
strengi frá Brussel.
Þetta má ekki verða, að þeir kom-
ist með tæmar á okkar strönd, þvi
þá tapar þjóðin endanlega sjálf-
stæði sínu, og það þegar minnst
varir.
Launamisrétti á íslandi,
50-föld laun?
Svo sagði í erindi S.A.M.:
„Launamisrétti á íslandi er vissu-
lega alvarleg meinsemd þar sem
sumir eru með 16-falt hærri laun
en hjá þeim verkakonum, sem hæst
launaðar eru, samt eru þetta smá-
munir hjá því sem tíðkast í Evrópu-
sambandinu þar sem 50- til 60-föld
laun forstjóra, miðað við almennan
launþega eru hreint ekki óalgeng.“
Verkalýðshreyfingin!
Enn vitna ég til orða S.A.M.:
„Og það sem er öllu ískyggilegra,
er að nú „rær“ forstjóraveldið að
því öllum áram í nafni hinnar ginn-
Sigurður
Magnússon
heilögu samkeppni að gera verka-
lýðshreyfínguná áhrifalausa og af-
nema lágmarkslaun, þannig að það
geti haft sína hentisemi með launa-
kjör lágstéttanna." Eftirtektarvert
er að á skömmu tímabili gera tveir
„vitrir" menn forstjóraveldið að
umtalsefni, þar sem í grein Jóns
Steinars Gunnlaugsonar hæstarétt-
arlögmanns i Morgunblaðinu 24.
ágúst síðast liðinn má skilja ýmis-
legt. Það læt ég lesendum greinar-
innar eftir, því hver og einn skilur
eftir sínu viti.
Svikin loforð!
Já, margt er eftirtektarvert, sem
Sigurður A. Magnússon segir. Þetta
erindi vakti rhig sérstaklega til
umhugsunar um hvernig staðið var
að breytingum á Rafmagnseftirliti
ríkisins sem hófust 1992 þegar al-
þýðuflokksgengið réð í iðnaðar-
ráðuneytinu. Breytingum sem gerð-
ar voru til að „íslenskt“ rafmagns-
eftirlit væri eftir upphugsuðum nót-
um hugmyndafræðinga íslenskra
stjórnvalda vegna EES- aðildar sem
þá var fyrirhuguð. Mig langar að
minna á, nú þegar brátt eru liðin
þijú ár frá því að meirihluta starfs-
fólks Rafmagriseftirlits ríkisins var
sagt upp störfum, jafnvel eftir ára-
tuga starf, var því lofað aðstoð við
að finna vinnu við hæfi. Það stóð
ekki á að hugmyndafræðingarnir
lofuðu öllu fögru með að útvega
fólki ný störf, á meðan þeir Iosuðu
sig við starfskraftana, „en þau lof-
orð hafa í engu verið efnd“.
Andlegt böl!
Atvinnuleysi er böl sem greini-
lega stofnar lífsafkomu fólks í
hættu. Þetta er staðreynd, sem er
sjáanleg í dag þegar margir hafa
verið atvinnulausir síðan EES-
gengið tók til við að drepa lífsvilja
og framtíðarvonir fólksins, vonir
Atvinnuleysi er böl, seg-
ir Sigurður Magnús-
son, og það stofnar lífs-
afkomu fólks í hættu.
sem byggðar voru á löngu starfi.
En þetta fólk var í vegi fyrir tilraun
þeirra. Tilraunum sem byggðust á
fyrirfram gefinni hugmyndafræði
Alþýðuflokksins.
Nú í dag er ljóst að stjómvöld,
(það eru sömu menn við störf í ráðu-
neytinu þótt ráðherraskipti hafi orð-
ið), hafa ekki staðið við gefin loforð
og taka ekki tillit til sálarheilsu eða
afkomu fólks eins og sjá má af
vanefndum þeirra gagnvart þeim
sem látnir vora hrynja, miskunnar-
laust af fórnartré breytinganna
vegna trúar sumra þeirra á EES.
Það trúir hver sínu, en reynslan
lýgur ekki.
Hver er ábyrgur?
Hugmyndafræðin frá Brassel um
alræði embættismanna á sér hlið-
stæður hér á íslandi. Því er spurn-
ingin, eru þessir vernduðu forsvars-
menn ráðuneytanna ábyrgðarlaus-
ir? Geta þeir í skjóli embætta sinna
ráðskast með líf fólks eftir hentug-
leikum hugmyndafræðinnar sem
ríkir í það og það skiptið í skrifstof-
um þeirra? Hver verða mannréttindi
Islendinga við fulla aðild að ESB?
Nú segja sumir, að hættan sé
engin þar sem við erum ekki komin
í ESB. Þetta er rétt út af fyrir sig
en þar sem skref fyrir skref aðferð-
inni er beitt, er hætt við að þjóðin
vakni upp einn hörmungardaginn,
við að hafa verið hneppt í fjötra
ESB-alræðisins!
Höfundur cr fv. yfirrafmagns-
eftirlitsmaður
EKTA HANDHNÝTT
AUSTURLENSK TEPPI
BMÍRlt
JL-húsinu.
Opið: Virka daga kl. 13-18,
laugardaga kl. 10-16.
MEG frá ABET
UTANÁHÚS
PVDIQI IPP lAMni
co Þ.Þ0RGRÍMSS0N & C0
Ármúla 29 - Reykjavik - sími 553 8640
GLÆSILEGAR GJAFAVÖRUR
KR. 4.750
MÖRKINNI 3 • SlMI 588 0640