Morgunblaðið - 23.10.1997, Blaðsíða 38

38 FIMMTUDAGUR 23. OKTÓBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
AÐHALD MEÐ
RÍKISREKSTRI
ALÞINGI ÞARF að fjalla með formlegum hætti um
þær ábendingar og tillögur, sem Ríkisendurskoðun
gerir um ríkisreksturinn í skýrslu sinni. An formlegs
þrýstings á ráðuneytin frá Alþingi er erfitt fyrir stofnun-
ina að fylgja því eftir, að tillögur um endurbætur komist
í framkvæmd. Þetta kemur fram í úttekt brezku ríkisend-
urskoðunarinnar, sem gerð var á starfsskipulagi og
starfsháttum Ríkisendurskoðunar að beiðni ríkisendur-
skoðanda.
Brezka ríkisendurskoðunin bendir á, að þessir ann-
markar á umfjöllun og afgreiðslu á athugasemdum og
ábendingum Ríkisendurskoðunar leiði til þess, að það sé
ekki Alþingi heldur fjölmiðlar, sem þrýsti á að tekið sé
á málum, sem endurskoðun leiði í ljós að gera þurfi.
Vakin er athygli á því, að íjárlaganefnd Alþingis láti
hvorki í ljós ákveðið álit né birti eigin skýrslu um niður-
stöður Ríkisendurskoðunar. Ekki er talið fullnægjandi,
að ríkisreikningur ásamt áliti og skýrslu Ríkisendurskoð-
unar sé lagður fyrir þingið til samþykktar.
Meginniðurstaðan í úttektinni er jákvæð, því stjórn-
skipulag og störf Ríkisendurskoðunar eru talin með ágæt-
um og fagleg þekking starfsmanna góð, svo og sam-
skipti hennar og Alþingis. Lagt er til, að fulltrúar Alþing-
is heimsæki brezka þingið og ræði við þá nefnd þess,
sem fjallar um endurskoðun, til að kynnast því með hvaða
hætti álit og tillögur brezku ríkisendurskoðunarinnar eru
afgreiddar.
Ástæða er til að taka ábendingar brezku ríkisendur-
skoðunarinnar alvarlega og ráða bót á þeim annmörkum
sem eru á eftirliti Alþingis með rekstri ríkisins og stofn-
ana þess. ítarlegri og formlegri umfjöllun þingsins á
skýrslum Ríkisendurskoðunar getur varla orðið til ann-
ars en bóta. Það er til lítils að stofnunin bendi á misfellur
í ríkisrekstrinum og geri tillögur til úrbóta sé ekki tekið
tillit til þess. Það er Alþingis að veita nauðsynlegt aðhald
í þessum efnum enda heyrir Ríkisendurskoðun beint
undir starfssvið þess.
BRETAR BIÐA
YFIRLÝSING Gordons Brown, fjármálaráðherra Bret-
lands, fyrr í vikunni, þess efnis að ólíklegt sé að
Bretar muni taka þátt í Efnahags- og myntbandalagi
Evrópu (EMLf) frá upphafi er um margt athyglisverð.
Frá því ríkisstjórn Verkamannaflokksins tók við völd-
um í Bretlandi fyrir fimm mánuðum hefur flest 'gengið
henni í haginn. Efnahagur Bretlands blómstrar, atvinnu-
leysi hefur ekki verið minna í 17 ár og hið pólitíska
andrúmsloft hefur einkennst af bjartsýni, ólíkt því sem
er raunin í flestum meginlandsríkjum Evrópu.
Á undanförnum vikum hefur hins vegar verið ólga í
loftinu vegna vangaveltna í breskum fjölmiðlum um að
fjármálaráðherrann vildi taka af skarið í EMU-málum í
andstöðu við forsætisráðherrann.
Bretar hafa verið undir miklum þrýstingi annarra
ESB-ríkja um að taka þátt í EMU frá upphafi. Sterlings-
pundið er einn af megingjaldmiðlum Evrópu og Bretland
eitt örfárra ríkja Evrópusambandsins sem uppfyllir hin
ströngu skilyrði Maastricht um EMU-þátttöku. Á hinn
bóginn eru Evrópumálin eldfimasti þáttur breskrar
stjórnmálaumræðu.
Margsinnis lá við klofningi í íhaldsflokknum á síðasta
kjörtímabili vegna deilna um Evrópumál, sem Verka-
mannaflokkurinn gat leitt hjá sér sem stjórnarandstöðu-
flokkur.
Það kom því fæstum á óvart að Evrópumálin og EMU
yrðu til að binda enda á hveitibrauðsdaga stjórnarinnar.
Með yfirlýsingu Browns er vandanum skotið á frest og
komið í veg fyrir óþolandi óvissu á fjármálamörkuðum
um framtíð pundsins.
Eftir stendur að sama óvissan og áður ríkir um fram-
tíðarstöðu Breta innan Evrópusambandsins. Ákvörðun
Browns um að bíða og sjá til er í raun lítið annað en
framhald á þeirri stefnu er John Major fylgdi.
MÁLEFNI innflytjenda eru mikið til umræðu í Danmörku.
Aðlögun
og útlend-
ingaandúð
Danski þjóðarflokkurinn er gegnsýrður útlend-
ingaandúð og dafnar óðfluga samkvæmt skoð-
anakönnunum. Sigrún Davíðsdóttir rekur
umræður um innflytjendamál sem hafa bloss-
að upp í Danmörku síðustu daga.
VIÐ viljum þá ekki, þeir hafa
ekkert hér að gera. Þeir
eru 300 þúsund, þeir kosta
danska skattgreiðendur
40 milljarða danskra króna árlega
og sjálfir greiða þeir ekki nema tíu
prósent af því. Ég er löngu hættur
að kjósa jafnaðarmenn og farinn að
kjósa Danska þjóðarflokkinn." Það
vafðist ekki fyrir bifvélavirkjanum
sem rekur stórt verkstæði á Norður-
brú í Kaupmannahöfn að skýra skoð-
un sína, um leið og hann bograði
yfir bílnum.
Hann er einmitt dæmigerður kjós-
andi Danska þjóðarflokksins, flokks
yst á hægrivængnum og afsprengi
Framfaraflokks Mogens Glistrups:
Karlmaður á sextugsaldri, fyrrverandi
kjósandi jafnaðarmanna og rekur
sjálfstæðan atvinnurekstur. Þökk sé
þessum hópi kjósenda sópar þjóð-
arflokkurinn og Pia Kjærsgaard, for-
maður hans, til sín kjósendum þessa
dagana, þegar afstaða til útlendinga
er efst á baugi.
Mótleikur Pouls Nyrups Rasmuss-
ens, forsætisráðherra og leiðtoga
Jafnaðarmannaflokksins, var að skipa
á mánudag nýjan innanríkisráðherra,
Thorkild ^ Simonsen, fýrrum borgar-
stjóra í Árósum og ákafan talsmann
aðflutningstakmarkana og takmark-
ana á aðgangi útlendinga að félags-
kerfínu. Simonsen segist þó ekki endi-
lega halda á lofti hertum reglum,
heldur að málið sé hugsað upp á nýtt.
Hann kemur f stað Birte Weiss, sem
heldur eftir öðru ráðuneyti sínu, heil-
brigðisráðuneytinu. Hún þótti fijáls-
lynd og hefur sett ofan í við borgar-
stjóra eins og Simonsen.'
Danski þjóðarflokkurinn hefur nú
§óra þingmenn, en fengi samkvæmt
skoðanakönnunum 21 þingmann af
189 og yrði þriðji eða fjórði stærsti
flokkurinn ásamt íhaldsflokknum á
eftir Jafnaðarmannaflokknum og
Venstre.
Rejmdar er einföldun að einblína
aðeins á útlendingaandúð þjóðar-
flokksins því hann laðar einnig að sér
kjósendur með and-Evrópuhyggju og
áherslu á umönnun gamla fólksins.
Stjóm jafnaðarmanna og Radikale
venstre hefur nú lagt til að lögin um
móttöku innflytjenda og flóttamanna
verði hert. Jafnframt lætur síðar-
nefndi flokkurinn á sér skilja að hann
vilji láta þar við sitja.
Eins og er fá flóttamenn, sem dval-
ið hafa í Danmörku í þijú ár, sjálf-
krafa varanlegt dvalarleyfi og geta
sótt um ríkisborgararétt. Stjórnin
hyggst nú taka upp nýjar reglur, svo
útlendingarnir fái ekki sjálfkrafa var-
anlegt dvalarleyfi eftir þijú ár, heldur
vinni til þess. Fyrir nokkrum árum
fékkst dvalarleyfi eftir tvö ár.
Samkvæmt nýju reglunum þurfa
útlendingarnir að hafa náð tökum á
dönsku og geta séð sér farborða. í
hópi útlendinganna eru margir, sem
taka þessum tillögum vel, því þeir
leggja einmitt áherslu á að það þurfi
að gera kröfur til útlendinganna, en
ekki taka á þeim með silkihönskum.
Aðrir eru hræddir við að reglurnar
bjóði upp á huglægt mat, sem geti
bitnað ójafnt á útlendingunum.
Danmörk er ennþá dönsk
Grundvallaratriði i umræðunni um
innflytjendur og flóttamenn er
hversu marga um sé að ræða. I Dan-
mörku búa um 5,3 milljónir manna
og þar af eru um 228 þúsund erlend-
ir ríkisborgarar.
Tæplega 6 þúsund þeirra eru ís-
lendingar, en það eru ekki þeir eða
aðrir Norðurlandabúar, sem inn-
fæddir amast við. Það eru „hinir“,
„þessir dökku“, „þessir sem lykta af
hvítiauk", „þessir sem koma til Dan-
mörku til að lifa á kerfinu", svo
helstu fordómarnir séu nefndir.
Hlutfall útlendinga í einstökum
bæjarfélögum leikur á bilinu 1,5-6
prósent. Það er hæst í Kaupmanna-
höfn, en þar búa 58.883 útlendingar
eða 10,9 prósent af borgarbúum í
sjálfri miðborginni, samanborið við
rúmlega 37 þúsund 1992. Þar vekur
áhyggjur að tveir af hveijum þremur
nýjum borgarbúum eru útlendingar.
Flestir þeirra eru Tyrkir, en síðan
koma borgarar frá fyrrum Júgóslav-
íu, Bretar og Pakistanar.
Á undanförnum árum hefur Afr-
íkubúum fjölgað mest og nú síðast
hafa 658 Sómalir stækkað hópinn
og jafnframt aukið áhyggjurnar.
Þetta eru flóttamenn er komu eftir
síðustu átök í heimalandinu og sá
hópur sem mest athygli hefur beinst
að undanfarið.
Aðeins um 1.200 Sómalir búa í
Danmörku, en þeir hafa fengið á sig
fima slæmt orð, því hópur þeirra hef-
ur verið viðriðinn eiturlyfjasölu og
aðra glæpastarfsemi. Þeir þykja hort-
ugir og ófúsir til að læra dönsku og
taka upp siði og venjur heimamanna.
Öðru hveiju birta blöðin fréttir af
einstaka útlendingum, sem hafa sér-
lega greiðan aðgang að félagslega
kerfinu. Fyrir nokkru var sagt frá
Pakistana, sem þáði um sjö milljónir
íslenskra króna á ári í félagsbætur.
Að baki þeim tölum var að maðurinn
og kona hans áttu mörg börn, en auk
þess átti hann börn með tveimur
öðrum konum, svo samtals deildust
bæturnar á ljóra fullorðna og fjórtán
börn.
Þetta átti að athuga nánar, en það
eru fréttir af þessu tagi sem kynda
ærlega undir andúð í garð útlend-
inga. Það ríkir almenn og útbreidd
tortryggni i garð þeirra og flestir
Danir telja að útlendingarnir komi
til að liggja uppi á kerfinu.
Varanlegt dvalarleyfi
ef unnið er til þess
Vissulega fer ekki framhjá Kaup-
mannahafnarbúum að þeir eru ekki
lengur allir af dönskum uppruna og
einstakar þjóðir setja svip sinn á
ýmsan atvinnurekstur. Margir út-
lendingar keyra leigubíla í borginni,
Pakistanar reka sjoppur og Tyrkir
grænmetisbúðir og skyndibitastaði.
Um leið hefur grænmetisúrvalið stór-
batnað, verðið lækkað og grænmetið
er gott, því Tyrkirnir vita hvernig
gott grænmeti á að vera.
Þessir smáatvinnurekendur vinna
myrkranna á milli og sá grunur vakn-
ar að fáir Danir væru tilbúnir að
vinna svo mikið. En ástæðan fyrir
því hve margir útlendingar fara í
sjálfstæðan atvinnurekstur er oft á
tíðum sú að þeir eiga í vandræðum