Morgunblaðið - 11.11.1997, Blaðsíða 12

12 ÞRIÐJUDAGUR 11. NÓVEMBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Samfylkingarmál á landsfundi Alþýðubandalagsins
Flokkseining sigur
fyrir formanninn
Uppgjörinu frestað, segir Hjörleifur Guttormsson
Mikill taugatitringur ríkti á landsfundi Al-
þýðubandalagsins vegna afgreiðslu á tillög-
um um samfylkingarmál um helgina og um
tíma leit út fyrir að kosið yrði milli þriggja
tillagna. Mikill fögnuður braust því út eftir
atkvæðagreiðslu á laugardaginn þar sem
allir sem atkvæði greiddu að einum undan-
skildum voru tillögunni samþykkir. Helgi
Þorsteinsson hleraði baktjaldamakk fundar-
manna og fylgdist með átökum sem ógnuðu
einingu flokksins.
MARGRÉTI Frímannsdóttur, for-
manni Alþýðubandalagsins, tókst
það sem hún ætlaði sér i samfylk-
ingarmálum á landsfundi flokksins
um helgina. Segja má að höfuð-
stoðir hennar í þessum málum
hafi verið tvær. Meginhluti ung-
liðahrejrfingarinnar í flokknum
stóð við hlið hennar eins og við
hafði verið búist, enda eru margir
úr þeim hópi starfandi í Grósku,
samtökum jafnaðarmanna og fé-
lagshyggjufólks. Óvæntari var sú
aðstoð sem barst frá verkalýðs-
hreyfingunni.
Umboð landsfundarins til for-
manns og framkvæmdastjómar í
samfýlkingarmálum er að flestu
leyti eins og tillaga sú sem fram-
kvæmdastjóm hafði lagt fyrir
fundinn en auk hennar voru tvær
aðrar tillögur lagðar fram.
Útspil verkalýðshreyfingarinnar
kom á fyrsta kvöldi landsfundar-
ins. Guðmundur Þ. Jónsson, for-
maður Iðju, kynnti róttæka tillögu
um umboð til formannsins, í sam-
ráði við framkvæmdastjóm, um að
ræða við fulltrúa Alþýðuflokks og
annarra félagshyggjuafla um sam-
eiginlegt framboð. Ekki var í tillög-
unni gert ráð fyrir öðmm mögu-
leikum á samstarfí og í greinar-
gerð sagði að settur væri „skila-
dagur á sameiginlegt framboð í
júnílok nk.“
Undir tillöguna skrifuðu flestir
helstu verkalýðsleiðtogar innan
Alþýðubandalagsins, meðal annars
Grétar Þorsteinsson, forseti ASÍ,
Björn Grétar Sveinsson, formaður
Verkamannasambandsins, Halldór
Björnsson, formaður Dagsbrúnar
og margir aðrir.
Úr hópi verkalýðsforingja vant-
aði hins vegar til dæmis Ógmund
Jónasson, formann BSRB, og Sjöfn
Ingólfsdóttur, formann Starfs-
mannafélags Reykjavíkurborgar.
Ögmundur lýsti á fundinum and-
stöðu við sameiginlegt framboð og
Sjöfn skrifaði undir tillögu um
samfylkingarmál sem stefndi að
samstarfí en ekki sameiginlegu
framboði.
Lifum í sameiningarheimi
„Það gefur auga leið að við sem
teljumst til forystu Alþýðusam-
bandsins höfum lengi lifað í tölu-
verðum sameiningarheimi,“ sagði
Guðmundur Þ. Jónsson í ræðu
þegar hann kynnti tillöguna. „Inn-
an ASÍ vinnum við að sameigin-
legum markmiðum sem oft snúa
að slagsmálum við atvinnurekend-
ur og stjórnnvöld. í þessu starfi
er yfirleitt aldrei litið til þess hvar
í flokki menn standa. Markmiðin
eru skýr og aðferðirnar skilgrein-
anlegar."
Hann sagði að á yfirstandandi
kjörtímabili hefði góð samstaða
náðst milli verkalýðshreyfingar-
innar og stjórnarandstöðunnar í
málum eins og baráttunni um
vinnu- og atvinnuleysislöggjöf og
vegna átaka um lífeyrissjóðamálin.
„Við horfum einnig til þess að
sú ríkisstjórn sem nú situr er mjög
sterk í sessi. Þessi ríkisstjórn hefur
verið verkalýðshreyfingunni og
launafólki mjög erfið og því miður
eru ekki miklir möguleikar á því
að þessi ríkisstjórn sýni á sér farar-
snið. Þessa ríkisstjóm verður að
fella svo um munar og ég held að
við sem stöndum vinstra megin í
stjórnmálunum náum því markmiði
ekki ef við förum fram ein sér.“
LANDSFUNDARFULLTRÚAR veittu Margréti Frímannsdóttur,
Ungliðarnir í samstarfi við
verkalýðsforystuna
Undir tillögu verkalýðsleiðtog-
anna skrifuðu einnig margir ungir
flokksmenn sem hafa verið virkir
í starfi Grósku, til dæmis Helgi
Hjörvar, formaður Birtingar-
Framsýnar, sem ritstýrði drögum
að stefnuskrá Grósku, Opnu bók-
inni svonefndu, Flosi Éiríksson,
fulltrúi í framkvæmdastjórn Al-
þýðubandalagsins, sem einnig sat
í ritstjóm Opnu bókarinnar, Þor-
varður Tjörvi Ólafsson, formaður
ungliðafélagsins Verðandi, Róbert
Marshall, fyrrverandi formaður
þess félags, og ýmsir fleiri.
Á föstudegi söfnuðu andstæð-
ingar sameiginlegs framboðs liði
og lögðu fram tillögu um að for-
ystu flokksins, framkvæmdastjórn
og þingflokki yrði falið að halda
áfram viðræðum við aðra stjórnar-
andstöðuflokka með það markmið
að gera við þá samstarfs- og mál-
efnasamning en að undirbúningur
að framboði Alþýðubandalagsins
yrði hafinn tímanlega. Undir þessa
tillögu skrifuðu 33 fundarmenn.
Auk mismunandi markmiða var sá
munur á þessari tillögu og þeirri
sem framkvæmdastjórnin hafði
lagt fyrir fundinn að ætlast var til
að þingmenn tækju þátt í viðræð-
unum. Það hefði án efa veikt sam-
fylkingarstefnuna mjög vegna
andstöðu margra þeirra.
Deilt um hlutverk
þingflokksins í viðræðunum
Einarðastir andstæðingar sam-
eiginlegs framboðs í þingflokki al-
þýðubandalagsmanna og óháðra
voru þeir Hjörleifur Guttormsson
og Ögmundur Jónasson. Ragnar
Arnalds og Steingrímur J. Sigfús-
son töluðu einnig mjög gegn þess-
ari leið. Bryndís Hlöðversdóttir
lýsti stuðningi við tillögur Margrét-
ar og framkvæmdastjórnarinnar í
ræðu á fundinum. Kristinn H.
Gunnarsson hafði sig ekki í frammi
í samfylkingarmálum en sagðist
aðspurður fylgja svipaðri stefnu
og formaður flokksins. Sigríður
Jóhannesdóttir tjáði sig ekki á
fundinum um afstöðu sína.
Tillaga um að þingflokkurinn
tæki þátt í viðræðunum kom fram
á fundum starfshóps sem falið var
að fjalla um samfylkingarmálin á
föstudegi. Lengi dróst að fá niður-
stöðu en að lokum varð sú hug-
mynd undir. Skömmu fyrir hádegi
á laugardag virtist hafa náðst sam-
komulag um orðalag umboðsins
Ályktun landsfundar Alþýðubandalagsins um sjávarútvegsmál
Fiskveiðilöggjöfín falli
úr gildi árið 2002
SAMÞYKKT var á landsfundi Alþýðu-
bandalagsins um helgina að stefna
að þvi að leggja niður núverandi físk-
veiðilöggjöf árið 2002. Jafnframt voru
staðfest markmið í fískveiðistjómun
sem miðstjóm flokksins samþykkti í
fyrra. Tillögu um að lýsa stuðningi
við fmmvörp og tillögur þingmanna
Alþýðubandalagsins sem sumar hafa
verið lagðar fyrir þingið en aðrar vom
kynntar í fyrsta sinn á landsfundinum,
var breytt þannig að ákveðið var að
vísa aðeins'til þeirra.
Tillögur miðstjórnarinnar sem
bornar vom að mestu óbreyttar fram
til atkvæða skiptast í fímm liði. í
fyrsta lið, sem fjallar um þjóðareign
á auðlindum sjávarins, er í raun tek-
in fyrir verslun með veiðiheimildir.
Þar segir: „Það samrýmist ekki sam-
eign þjóðarinnar á auðlindinni að
einstakir aðilar hafí tekjur af ráð-
stöfun veiðiréttinda án þess að nýta
þau sjálfir."
Aðeins leyfilegt að veiða til
matar?
Jóhann Ársælsson, fyrrverandi
þingmaður, var formaður starfshóps
um sjávarútvegsmál sem vann tillögur
fyrir landsfundinn. Hann, ásamt fleir-
um sem skrifuðu undir þessa tillögu
hópsins, taldi rétt að samþykkja alla
fímm liðina en styðja enn við hinn
fyrsta með því að bæta við að lands-
fundurinn árétti sérstaklega „að engin
fénýting handhafa veiðiréttar á afla-
heimildum getur farið saman við
fyrsta aðalmarkmið samþykktarinnar
um þjóðareign á auðlindinni."
Sumir landsfundarfulltrúa töldu
þessa viðbót ótæka því hún útilokaði
í raun að nokkrar tekjur mætti hafa
af fiskveiðum og því aðeins veiða
sér til matar. Jóhann sagði á móti
að tillöguna yrði að skilja með hlið-
sjón af liðnum sem hún vísaði til.
Vildu stuðning við tillögur
þingmanna
Þeir Jóhann og Steingrímur J. Sig-
fússon alþingismaður urðu persónu-
gervingar ágreiningsins á fundinum.
Steingrímur og Kristinn H. Gunn-
arsson alþingismaður voru á meðal
flutningsmanna ályktunartillögu þar
sem lýst var stuðningi við tillögur
og frumvörp þingmanna flokksins
um fiskveiðistjórnun. Þar er lögð
áhersla á aðgerðir til að styrkja
stöðu báta og smábátaútgerðar,
„auka forgang þeirrar útgerðar að
grunnslóðinni og á vistvænar veiði-
aðferðir, jafnframt því að tryggja
eðlilegan aðgang nýrra aðila. Þá
telur fundurinn brýnt að grípa til
ráðstafana til að treysta rekstrar-
grundvöll landvinnslunnar og stuðla
þannig að þróun í átt til aukinna
fullvinnslu sjávarafurða hérlendis."
Einnig er í tillögunni tiltekið að
núgildandi fiskveiðilöggjöf skuli falla
úr gildi árið 2002 og annað fyrirkomu-
lag taki þá við sem samræmist grund-
vallarmarkmiðum Alþýðubandalags-
ins. „Með þessu er undirstrikaður rétt-
ur löggjafans til að breyta leikreglum
um nýtingu hinnar sameiginlegu auð-
lindar. Á næstu misserum þarf að
útkljá með hvaða hætti sameign þjóð-
arinnnar á auðlindum, hagkvæm
nýtng og réttlát skipting afraksturs
hinnar sameiginlegu auðlindar verði
best tryggð í því fískveiðistjómunar-
kerfí er við tekur.“
Auk þessara stefnumótunartil-
lagna sem að ofan hefur verið lýst
fluttu þeir Steingrímur J. og Jóhann
tillögur um nánari útfærslu á nýju
fiskveiðistjórnunarkerfi. Tillaga
Steingríms var bæði flutt í sjávarút-
vegsstarfshópnum og kynnt sem
lagafrumvarp sem hann hugðist
flytja á Alþingi.
Allur kvóti leigður út eða
enginn
í frumvarpi Steingríms er mælt
með því að áfram verði byggt á
núverandi aflamarkskerfi og kvóta-
úthlutun á einstök skip en að óheim-
ilt verði að leigja út veiðiheimildir,
að varanlegar veiðiheimildir megi
aðeins selja á viðurkenndum mark-
aði og að óveiddur kvóti fymist að
hluta.
í tillögu Jóhanns segir að byggja
eigi áfram á aflamarkskerfi en hætta
úthlutun kvóta á einstök skip. í stað
þess verði veiðiheimildirnar leigðar
út á markaði sem allir útgerðaraðil-
ar hafí aðgang að. Tryggingu verði
að setja fyrir greiðslu en hana megi
inna af hendi þegar afla er landað.
Mælt er með að á hveiju ári verði
20% kvótans færð frá núverandi
handhöfum og til útleigu.
Steingrímur gagnrýndi tillögu Jó-
hanns harðlega á fundinum og sagði
hana fela í sér endanlega fijáls-
hyggjuvæðingu fískveiðistefnunnar.
„Ég myndi fyrr greiða tillögu Al-
þýðuflokksins um auðlindaskatt at-
kvæði mitt en þessari tillögu."
Hvorug útfærslan var borin undir
atkvæði á fundinum, heldur var þeim
vísað til miðstjómar ásamt öðmm til-
lögum um þetta efni. í starfshópi var
reynt að ná samkomulagi um stefnu-
mörkunartillögur þeirra Steingríms J.
og Jóhanns og tillögu frá Steingrími
Ólafssyni, sem var að mörgu leyti
svipuð tillögu Steingríms J. en gekk
lengra í einstökum atriðum.
Kosið um báðar tillögurnar
Þrátt fyrir langa fundi og tilraun-
ir flokksforystunnar tókst ekki að
ná fram málamiðlun og því vom til-
lögurnar bornar til atkvæða. Það
sem menn greindi á um var einkum
sá hluti tillögu Jóhanns sem lagði
bann við fénýtingu handhafa veiði-
réttar á aflaheimildum.
í atkvæðagreiðslu var tillaga Jó-
hanns Ársælssonar samþykkt með
120 atkvæðum gegn 80. Tillaga Stein-
gríms var einnig samþykkt, með 95
atkvæðum gegn 89, en með þeirri
mikilvægu breytingu sem þegar hefur
verið nefnd, að ekki var lýst stuðningi
við tillögu þingmanna um þessi efni
heldur aðeins vísað til þeirra.
Niðurstaðan sem fékkst um af-
stöðuna til kvótakerfisins var því
nokkuð skýr. Lagst var gegn verslun
með veiðiheimildir og þess krafist
að óumdeildur eignar- og ráðstöfun-
arréttur þjóðarinnar á auðlindinni
yrði tryggður. Nákvæmlega hvað
ætti að taka við árið 2002, þegar
núverandi löggjöf skyldi falla úr
gildi, var ekki tiltekið.
Þriðja helsta deilumálið sem lá
fyrir fundinum, á eftir fiskveiði-
stjórnunni og samfylkingarmálum,
voru mismunandi tillögur um auð-
lindagjald.
Sjö af níu þingmönnum Alþýðu-
bandalagsins hafa lagt fram frum-