Morgunblaðið - 11.11.1997, Qupperneq 13

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 11. NÓVEMBER 1997 13
FRÉTTIR
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
formanni Alþýðubandalagsins, umboð til samfylkingarviðræðna.
og var það að mestu leyti í sam-
ræmi við orðalag tillögu fram-
kvæmdastjórnar.
Helgi Hjörvar hafnar
málamiðluninni
Stuðningsmenn samfylkingar í
starfshópnum töldu sig hafa unnið
nokkurn sigur, þó ekki væri jafn
langt gengið í tillögunni sem var
að fæðast eins og í tillögu verka-
lýðsleiðtoganna. En Helgi Hjörvar,
helsti fulltrúi Gróskumanna á
fundinum, taldi að ekki hefði feng-
ist nægilega mikið. Hann hafði
starfað í öðrum vinnuhópi og því
ekki tekið þátt í gerð málamiðlun-
artillögunnar. Andstaða hans
hleypti aftur upp málum og allt
leit út fyrir að kjósa yrði miili
þriggja tillagna á fundinum sjálf-
um. Mikill taugatitringur ríkti
meðan reynt var að miðla málum
að nýju.
Loks náðist samkomulag um
orðalagið. Helgi Hjörvar fékk
framgengt nokkrum orðalags-
breytingum. Helstar voru þær að
tímatakmörk loka viðræðnanna
voru gerð skýrari og að í stað þess
að þær stefndu að „samstarfi, sam-
fylkingu eða sameiginlegu fram-
boði“ skyldi stefnt til „aukins sam-
starfs og/eða sameiginlegs fram-
boðs.“
Með þessu taldi Helgi meðal ann-
ars að dregið hefði verið úr vægi
þess möguleika sem efasemdarmenn
um sameiginlegt framboð hefðu
nefnt, að gerður yrði „samfylkingar-
samningur“ um sameiginlega mál-
efnaskrá fyrir kosningar og ríkis-
stjómarsamstarf að þeim loknum
en ekki sameiginlegt framboð.
Stuðningsmenn sameiginlegs
framboðs töldu að andstæðingamir
hefðu gefið eftir vegna þess að
þeir hefðu óttast mjög að annars
yrði tillaga verkalýðshreyfingar-
innar samþykkt. Andstæðingar
sameiginlegs framboðs sögðu á
móti að þeir mættu vel við nýju
málamiðlunartillöguna una, því að
í raun hefði ekki verið neitt ákveð-
ið um það hver útkoma úr viðræð-
unum ætti að verða. Hjörleifur
Guttormsson alþingismaður, sem
var einn harðasti andstæðingurinn,
sagði að slagnum hefði verið fre-
stað fram að aukalandsfundinum
sem ráðgert væri að halda í vor.
Afgerandi stuðningur við
málamiðlunartillögu
Tillagan um samfylkingarmál
kom til atkvæða síðdegis á laugar-
daginn. Það var nokkuð ljóst að
samstaða hefði náðst milli fylking-
anna í flokknum en þó kom á óvart
hversu afgerandi niðurstaðan var.
Tillagan var samþykkt með öllum
greiddum atkvæðum nema einu.
Taugatitringnum létti þar með og
mikil fagnaðarlæti brutust út.
Landsfundarfulltrúar, sem rætt
var við, voru sammála um að þessi
niðurstaða væri mikill sigur fyrir
formanninn. Sú varfærna leið sem
hún fylgdi á fundinum hafði borið
ávöxt. Klofningshættan, sem bæði
formaðurinn og Hjörleifur Gutt-
ormsson höfðu varað við opinber-
lega, var liðin hjá, að minnsta kosti
fram að næsta landsfundi.
Vegna þess að aldrei kom til
kosningar um mismunandi tillögur
um samfylkingarmálin varð aldrei
fullljóst hver styrkur mismunandi
sjónarmiða til samfylkingarmála
var meðal landsfundarfulltrúa.
Stuðningsmenn sameiginlegs
framboðs sögðust þó fullvissir um
að þeir ættu mikinn meirihluta á
fundinum, enda voru þeirra menn
mun meira áberandi í allri um-
ræðu, einkum á fyrstu dögum
landsfundarins. Steingrímur J.
Sigfússon alþingismaður, sagðist í
samtali við Morgunblaðið á laugar-
dag þó telja að um þriðjungur
landsfundarfulltrúa væri ákveðið
andsnúinn sameiginlegu framboði,
þriðjungur með en aðrir væru
óvissir og vildu sjá hvað gerðist í
viðræðunum.
Ákveðnar vísbendingar um
þingstyrkinn mátti sjá í kosningu
til miðstjórnar og framkvæmda-
stjómar og virtust þær heldur
benda til þess að stuðningsmenn
sameiginlegs framboðs væru
sterkari, þó að niðurstöðurnar hafi
verið túlkaðar á mismunandi vegu.
Ljóst er þó að stuðningsmenn
Margrétar Frímannsdóttur voru í
góðum meirihluta bæði í miðstjórn
og framkvæmdastjórn enda var
það varfærin samfylkingarstefna
hennar sem að lokum varð ofan á.
Róttækustu sameiningarmenn
innan flokks telja sig mega vel við
una. „Við fórum eins langt í þess-
um efnum og komist varð að þessu
sinni,“ segir Helgi Hjörvar. „Við
viljum sameina alla og höfumn
ekki trú á því að kljúfa flokka eða
búa til nýja í þeim tilgangi að sam-
eina.“
Hann segir að Gróska hafi haft
töluverð áhrif, meðal annars hafi
Opna bókin verið notuð í fjölmörg-
um starfshópum í málefnavinnunni
á landsfundinum."
Hjörleifur Guttormsson sat hjá
þegar stjórnmálaályktun lands-
fundarins var samþykkt. „Eg tel
að hún hafi ekki haft neitt sjálf-
stætt gildi því búið var að greiða
atkvæði um einstaka þætti á fund-
inum.“
Hjörleifur segist ekki hafa ein-
angrast innan flokksins og telur
að sér muni ekki reynast erfitt að
starfa innan hans. „Ég tel að sam-
þykktir fundarins hafi ekki fært
til flokkinn í veigamiklum atriðum.
Niðurstaðan í sjávarútvegsmálun-
um finnst mér óljós og hún latti
mig til að greiða atkvæði með
stjórnmálaályktuninni."
Hjörleifur gagnrýnir forystu
flokksins og formann fyrir að hafa
beint sjónum að þingflokknum á
mjög ósanngjarnan og neikvæðan
hátt. Hann segir að þetta hafi
haft slæm áhrif á andrúmsloftið á
fundinum.
Verkalýðshreyfingin sýndi
styrk sinn
Miklu munaði um stuðning
verkalýðshreyfingarinnar við sam-
fylkingaráformin. „Við vorum
ákveðnir í því að beita okkur bæði
í aðdraganda og á landsfundinum
sjálfum,“ segir Grétar Þorsteins-
son, forseti ASÍ. „Við teljum mjög
mikilvægt að til verði kröftug sam-
tök félagshyggjuflokka sem fylgja
eftir kröfum verkalýðshreyfingar-
innar. Niðurstaðan á fundinum var
mjög viðunandi."
Grétar segir að samstarfið við
stjórnarandstöðuna hafi skilað
góðum árangri að undanförnu í
baráttumálum verkalýðshreyfing-
arinnar.
Margrét Frímannsdóttir biðlaði
mjög til verkalýðshreyfingarinnar
á fundinum. í lokaræðu sinni sagði
hún meðal annars: „Ég vona að
það starf sem að hér hófst í raun,
samstarf verkalýðshreyfingar og
Alþýðubandalagsins, megi verða
að öðru meira í framtíðinni. Ég
vona jafnframt að með þessu sam-
starfí takist að byggja upp öfluga
vinstrihreyfingu þar sem allir þeir
sem vilja standa vörð um lífskjör
launafólks í landinu geti sameinað
vinnu sína. Aðeins í samvinnu við
verkalýðshreyfinguna getum við
byggt upp öfluga hreyfingu vinst-
rimanna í landinu."
Formaður Alþýðuflokksins
Hef fullt umboð
til að vinna að sameigin
legu framboði
varp til breytinga á stjórnarskrá
þess efnis að skipuð verði nefnd tii
að skilgreina auðlindir í sameign
þjóðarinnar, til dæmis í sjó, á sjávar-
botni, í almenningum, á afréttum
og óbyggðum löndum utan heima-
landa, námur í jörðu, orku í renn-
andi vatni og jarðhita neðan við 100
metra dýpi.
Það eina sem greinir þessa tillögu
frá hugmyndum Margrétar er
ákvæði um rétt til gjaldtöku fyrir
afnot af auðlindunum. Meirihluti
þingflokksins vill aðeins að leyft
verði að taka gjald til að standa
undir rannsóknum, vernd og sjálf-
bærri nýtingu þeirra, en Margrét
vill bæta við því að gjaldið megi
nýta til að stuðla að réttlátri skipt-
ingu afrakstursins, meðal annars til
að styrkja byggð um landið.
Margrét lagði deilumálið fyrir
landsfundarfulltrúa strax í upphafi
í stefnuræðu sinni. „Ég er vissulega
ánægð með þá útfærslu sem er í
frumvarpi þingmanna Alþýðubanda-
lagsins. Þar er stigið mjög mikilvægt
skref. En því er ekki að leyna að
ég hefði viljað standa öðruvísi að
ákvörðun um slíka gjaldtöku og
ganga lengra í þessum efnum en
samstaða náðist um.“
Rætt var um auðindagjaldið í
starfshópi um umhverfis-, atvinnu-
og orkumál, en hann klofnaði í af-
stöðu sinni. Á laugardag stóð til að
bera tillögurnar báðar undir at-
kvæði. Þá tók Ragnar Arnalds til
máls og mótmælti málsmeðferðinni.
Hann sagði að ekki hefði gefist
nægilegt tækifæri til að ræða málið
og meðal annars hefði það átt að
koma til umræðu í starfshópi um
sjávarútvegsmál. Hann lagði til að
tillögunum báðum yrði vísað til
framkvæmdastjórnar.
Byggðaskattur falinn í tillögu
Margrétar
í máli Ragnars kom einnig fram
að þingflokkurinn teldi að orðin
„réttlát skipting arðsins" gætu vísað
til einhvers konar byggðaskatts sem
sjómenn og fleiri landsbyggðarmenn
mundu rísa upp á móti.
Í atkvæðagreiðslu um tillögu
Ragnars var naumur meirihluti gegn
frávísunartillögunni, 89 atkvæði
gegn 87. En fundarstjórar ákváðu
að fresta atkvæðagreiðslunni, vegna
þess hversu tæp úrslitin væru, því
ekki væri ljóst hveijir af viðstöddum
hefðu greitt félagsgjöld og væru
fullgildir landsfundarfulltrúar.
Ákveðið var að endurtaka hana
skriflega daginn eftir.
Á sunnudaginn hélt Margrét Frí-
mannsdóttir óvænta ræðu og tók að
nokkru leyti undir sjónarmið Ragn-
ars. Hún lagði því sjálf til að málinu
yrði frestað. Samkvæmt heimildum
Morgunblaðsins var ákvörðun um
þetta tekin kvöldið áður, þrátt fyrir
andstöðu margra stuðningsmanna
Margrétar, sem vildu láta sverfa til
stáls. En með stuðningi formannsins
var samþykkt að vísa tillögunum
báðum til miðstjórnar.
„Margir hefðu viljað að gengið
hefði verið til atkvæða um tillögu
Margrétar um auðlindagjaldið því
það er trúlega stærsta verkefnið sem
jafnaðarmenn verða að sameinast
um,“ segir Helgi Hjörvar, formaður
Birtingar-Framsýnar og félagi í
Grósku.
„FLOKKURINN tekur þá af-
stöðu að hann vill sameiginlegt
framboð jafnaðarmanna og fé-
lagshyggjufólks í næstu Alþing-
iskosningum og gefur mér fullt
umboð til að vinna að því,“ sagði
Sighvatur Björgvinsson, formað-
ur Alþýðuflokksins, aðspurður
um ályktun flokksþings flokksins
um helgina um hugsanlegt sam-
starf flokka um framboð.
Formaðurinn segir ályktunina
irýög afdráttarlausa, hún hafi
verið samþykkt samhljóða og svo
til án umræðu. „Jafnframt er
þess farið á leit að ég beiti mér
fyrir því að fá sem allra fyrst
svör við því hvort viðmælendur
okkar séu reiðubúnir til að ræða
málin á grundvelli þess markm-
iðs. Þetta er mjög afdráttarlaus
afstaða og ég hef mjög skýrar
línur frá mínu fólki," segir Sig-
hvatur Björgvinsson ennfremur.
Hann segir menn vilja ræða
landsmálasamstarf á sömu nót-
um og verið sé að ræða víða í
sveitarstjórnarmálum.
Aðspurður um samþykkt
landsfundar Alþýðubandalagsins
sagði hann merkilegast að þar
væri Alþýðubandalagið í fyrsta
sinn að orða í texta möguleika á
sameiginlegu framboði.
Vítt umboð formanns
Alþýðubandalagsins
„í öðru lagi kom það mjög
skýrt fram að það er mjög mik-
ill stuðningur við þá hugmynd
hjá fulltrúum verkalýðshreyfing-
arinnar og ungu fólki þannig að
þetta er allt mjög jákvætt. Hins
vegar tók landsfundurinn ekki
afstöðu til þess hvort markmiðið
með viðræðunum sé sameiginlegt
framboð eða bara bætt sambúð.
En formaður Alþýðubandalags-
ins hefur fengið vítt umboð til
þess að ræða málin á þessum
nótum. Ég lít því svo á að hún
hafi frá sínum flokki fullt umboð
til að ganga út frá því í viðræðun-
um að við stefnum að sameigin-
legu framboði. Um það mun ég
náttúrlega spyrja hana á okkar
fyrsta fundi,“ segir formaður
Alþýðuflokksins og gerir ráð fyr-
ir að sá fundur þeirra geti orðið
nyög bráðlega.
Flokkamir
undirbúa
samstarfs-
viðræður
MARGRÉT Frímannsdóttir, for-
maður Alþýðubandalagsins, segir
að framkvæmdastjórn Alþýðu-
bandalagsins verði kölluð saman á
næstu dögum til að fara yfir sam-
>ykktir landsfundarins og und-
irbúa viðræður við Alþýðuflokkinn
og aðra hópa á vinstri væng sfjórn-
málanna. Hún leggur áherslu á að
liðsmenn A-flokkanna í verkalýðs-
hreyfingunni komi að þeim viðræð-
um sem framundan eru.
Margrét sagði að ekki væri búið
að ganga frá því með hvaða hætti
viðræðum um sameiginlegt fram-
boð yrði háttað. Hún sagðist telja
eðlilegt að óháðir kæmu að þessum
viðræðum með formlegum hætti.
Innan Grósku væru félagar úr Al-
þýðuflokki og Alþýðubandalagi og
því væri ekki sjálfsagt að Gróska
kæmi að viðræðum með beinum
hætti. Eins sagðist hún vilja að fólk
úr verkalýðshreyfingunni kæmi til
liðs við flokkana og tæki með ein-
hveijum hætti þátt í þeim viðræðum
sem framundan væru.
Margrét sagði að samþykkt
flokksstjórnar Alþýðuflokksins
væri í samræmi við það sem flokk-
urinn hefði áður lýst yfir. Alþýðu-
flokkurinn hefði falið formanni
sínum umboð til að ganga til við-
ræðna við Alþýðubandalagið og
það væri vel.
Gróskumenn ánægðir
Hrannar B. Amarsson, talsmað-
ur Grósku, sagðist tejja að skref
hefðu verið stigin í rétta átt á fund-
um Alþýðubandalags og Alþýðu-
'flokks um helgina og ástæða væri
til að fagna því. Landsfundur Al-
þýðubandalagsins hefði gefið Mar-
gréti Frímannsdóttur ótvírætt um-
boð til að vinna að undirbúningi
sameiginlegs framboðs og gerð
málefnasamnings jafnaðarmanna
og félagshyggjufólks. Hrannar
sagðist ekki telja að Alþýðubanda-
lagið hefði gert neinar þær sam-
þykktir sem útilokuðu sameiginlegt
framboð. Á landsfundinum hefði
flokkurinn lagt fram skýra stefnu
í flestum málum, en alls staðar
værí þvi þó haldið opnu að ná mála-
miðlun um þau atriði sem ágrein-
ingur kynni að vera um.
Hrannar sagði að framlag
Grósku hefði greinilega verið já-
kvætt innlegg í þessa umræðu.
Hann sagði að Gróska myndi gera
kröfu um að koma með beinum
hætti að þeim viðræðum um mál-
efnagrundvöll og sameiginlegt
framboð sem fram undan væru.
Skýrari sjávarútvegsstefna
Margrét sagði i setningarræðu
sinni á landsfundi Alþýðubanda-
lagsins að hún væri óánægð með
að flokkurinn hefði ekki markað
skýra stefnu í sjávarútvegsmálum.
Margrét sagði að flokkurinn hefði
á landsfundinum markað sér skýra
sjávarútvegsstefnu þó vissulega
hefði verið hægt að ganga lengra.
„Á meðan við búum við þetta
kvótakerfi hafnar flokkurinn hvers
konar braski með kvótann. Við
höfnum einnig kvótakerfinu sem
slíku og óskum eftir nýju stjórn-
kerfi fiskveiða sem byggi á sex
meginmarkmiðum. Miðstjórninni er
falið að vinna í samræmi við þau.
Ég er mjög ánægð með þetta því
að þetta er í raun í fyrsta skipti
sem flokkurinn kemur með svo af-
dráttarlausar yfirlýsingar varðandi
þetta kvótabrask," sagði Margrét.
í ályktun flokksins um sjávarút-
vegsmál segir að stefna skuli að
því að leggja kvótakerfið niður
árið 2002. Ekki er hins vegar sagt
með ótvíræðum hætti hvaða kerfi
skuli taka við. Margrét sagði að
flokkurinn þyrfti lengri tíma til
að móta nýtt kerfi, en meginþætt-
irnir lægju þó fyrir í samþykktum
landsfundarins.