Morgunblaðið - 11.11.1997, Qupperneq 48

>48 ÞRIÐJUDAGUR 11. NÓVEMBER 1997
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Sjómanna-
skólinn
HINN 16. okt. sl.
boðaði menntamála-
ráðuneytið til fundar
með skólameisturum
og fulltrúum nem-
endafélaga Sjó-
mannaskólans ásamt
fulltrúum hagsmuna-
samtaka sem tengj-
ast sjómennsku og
útgerð. Gögn frá
fundinum lágu á
kennarastofu Stýri-
mannaskólans dag-
inn eftir. í fundarboði
var auglýst fund-
arefnið „að ræða ætti
húsnæðismál Stýri-
mannaskólans og
Hrafnkell
Guðjónsson
Vélskólans vegna aðstöðu skólanna
í Sjómannaskólahúsinu og álit
nefndar um byggingaframkvæmdir
á háskólastigi, sem kynnt verður á
fundinum.“
Starfsfólk skólans hafði reyndar
heyrt um að það væri á óskalista
menntamálaráðuneytisins að út-
• hýsa skólunum úr eigin húsi, sem
byggt var yfir starfsemi þeirra á
sínum tíma, en ég held að starfs-
mönnum og öðrum velunnurum
skólanna hafi þótt hugmyndin svo
fráleit að óþarfi væri að ergja sig
yfir henni, ráðuneytismönnum dytti
einfaldlega ekki í hug að fram-
kvæma hana þegar málin yrðu bet-
ur athuguð. En nú er komið á dag-
inn að menn mátu ekki hugrenning-
ar ráðuneytismanna rétt, fundar-
boðið sýnir að þeim er full alvara
B^með að reyna að framkvæma þetta
gerræði. Hugmyndin er að flytja
skólann að Höfðabakka 9 í iðnaðar-
- hús sem þar er verið að rýma.
Sjómannaskólahúsið var byggt á
sínum tíma fyrir sérskóla íslensku
sjómannastéttarinnar þ.e. stýri-
mannaskóla, vélskóla, loftskeyta-
skóla og matsveinaskóla. Loft-
skeytaskóli er ekki lengur starf-
ræktur á íslandi og sérstakur skóli
sjómatsveina ekki heldur. Horn-
steinn hússins var lagður 4. júní
1944. Við það tækifæri féllu mörg
háfleyg orð. Sveinn Björnsson þá-
verandi ríkisstjóri sagði þá m.a.:
„Það eru fremur öðrum íslenskir
sjómenn, sem hafa aflað þess ijár,
^sem gerir ríkinu kleift að reisa þessa
myndarlegu byggingu.“ Það er ljóst
af þessum orðum og fleirum sem
sögð voru á þessum tíma að menn
ætluðust til að sjómannamenntunin
í landinu ætti húsið og það yrði
ekki tekið til annarra nota, enda
hafa Stýrimannaskólinn og Vélskól-
inn skipt húsnæðinu á milli sín síð-
ustu árin. Ekkert vandamál hefur
komið upp með húsnæðið milli þess-
ara skóla, það hentar vel þeirri
starfsemi sem þar fer fram. í aðal-
byggingunni er mötuneyti á jarð-
hæð, kennslustofur á annarri og
þriðju hæð og bókasafn með lesað-
stöðu og heimavist fyrir 38 nemend-
ur í risi. Auk þass eru tvö önnur
jtóiús, sem tilheyra Sjómannaskólan-
um, á lóðinni. í öðru húsinu er full-
kominn vélasalur fyrir Vélskólann
en.í hinu er á efri hæð góð aðstaða
fyrir siglinga- og veiðiherma þar
sem Stýrimannaskólinn getur þjálf-
Kork*o*Plast
KORK-gólfflisar
með vinyl-plast áferð
Kork.o-Plast:
i 20 gerðum
Kork O Floor
er ekkert annað en
hið viðurkennda
Kork O Plast, limt á
þéttpressaðar
viðartrefjaplötur,
kantar með nót og gróp.
UNDIRLAGSKORKIÞREMUR ÞYKKTUM.
VEGGTÖFLUKORKPLÖTUR i ÞREMUR ÞYKKTUM
KORK-PARKETT, VENJULEGTITVEIMUR ÞYKKTUM.
Þ. ÞORGRÍMSSON & CO
ABMULA 29 • PÓS7HOLF 8360 • 128 REYKJAVIK
SIMI 553 8640 568 6100
að nemendur sína í að
sigla og veiða með eftir-
líkingu að raunveruleg-
um aðstæðum. Á neðri
hæð hússins eru kennslu-
stofur.
Nú er það svo að hús-
næðismál skólans há
starfsemi hans á engan
hátt. Eina vandamálið
varðandi húsið er viðhald
þess, en það er vandamál
íjárveitingavaldsins,
ekki skólans. Húsinu
hefur því miður ekki ver-
ið haldið nægilega við í
gegnum árin með þeim
afleiðingum að þegar
rignir mikið míglekur
það. Húsið er sem sagt „margra
fötu hús“.
í gögnum frá fundinum, sem
áður er vitnað í, er vakin athygli á
að tillögur sem nefndin gerir sé
eftir frumathugun og til að skapa
umræðugrundvöll um málið. Eg
Veríð er að fínna lausn
á húsnæðisvanda einnar
stofnunar, segir Hrafn-
kell Guðjónsson, með
því að henda annarri út.
ætla því að leyfa mér að leggja orð
í belg og hvet alla, sem láta sig
málefni sjómannamenntunar varða,
að láta heyra í sér. Ef menn kom-
ast að því að tillögurnar séu aðför
að sjómannamenntun í landinu er
ástæða til að mynda breiðfylkingu
til að vinna gegn þeirri aðför.
Rökin sem nefndin færir fyrir
því að rétt sé að færa skólana eru
heldur grunn og sum nánast barna-
leg þegar farið er að skoða þau.
Hér er verið að finna lausn á hús-
næðisvanda einnar stofnunar með
tillögu um að henda annarri út. Eru
þetta vinnubrögð sem skattgreið-
endur biðja um? Maður hefur það
á tilfinningunni að fyrst hafi verið
ákveðið að nauðsynlegt væri að
færa skólana og síðan leitað að
rökum til að réttlæta þá ákvörðun.
Lítum nánar á nokkur rök ráðu-
neytisins með og á móti færslu
skólanna og dæmi nú hver fyrir sig.
a) „Núverandi húsnæði svarar
engan veginn þeim almennu sjálf-
sögðu kröfum sem gerðar (eru) um
aðgengi fatlaðra i skólum landsins
í dag. I nýjum húsakynnum yrði
slík aðstaða öll samkvæmt for-
skriftinni." Þetta er að sjálfsögðu
rétt að aðgengi fatlaðra að Sjó-
mannaskólahúsinu er ekki gott en
ég held að flestir geri sér grein
fyrir að fatlaðir nemendur sækja
ekki mikið í það nám sem þar er í
boði en geta hins vegar átt fullt
erindi í uppeldisskóla svo þessi rök
mæla gegn færslu Sjómannaskól-
ans og að uppeldisskóli verði settur
í húsið.
b) „Núverandi húsriæði hefur
vissulega sterka tilfinningalega
skírskotun. Byggingin er ein af
merkari byggingum íslenskrar
byggingarsögu. Reist af miklum
stórhug og er nánast sem minnis-
varði um mikilvægi þessa náms.“
Þessu er ég sammála og mér
finnst að menn ættu að leggja nokk-
uð mikið upp úr þessu. Eins vil ég
minna á orð þáverandi ríkisstjóra,
Sveins Björnsonar, sem vitnað er í
hér á undan, en það er greinilegt
að á þeim tíma þegar ráðist var í
byggingu hússins fannst mönnum
að það væru fyrst og fremst sjó-
menn sem aflað hefðu fjár til bygg-
ingarinnar og sjómannamenntunin
ætti húsið. E.t.v. hefur mennta-
málaráðherra lagalega heimild til
að ráðstafa þessu húsi til annars
en það var upphaflega byggt til en
hann hefur enga siðferðislega heim-
ild til þess.
c) „En byggingar geta líka orðið
að steingervingum og nátttröllum.
Þær geta heft framgang og nútíma-
væðingu þess náms sem þær eiga
að þjóna. Sjómannaskólinn hefur
enda áður flutt úr sérbyggðu hús-
næði. Má af því tilefni minna á
Stýrimannaskólann við Stýri-
mannastíg í vesturbæ Reykjavíkur.
Ekki síður merk bygging sem gegn-
ir öðru hlutverki í dag.“
Já, ansi seilast menn langt til að
rökstyðja flutning skólanna. Við
getum kallað öll steinhús nátttröll
ef okkur sýnist, svo sú nafngift, sem
mér sýnist að sé notuð hér í niðr-
andi merkingu, breytir engu um
hvort réttlætanlegt sé að færa skól-
ana. Þegar Stýrimannaskólinn var
fluttur á sínum tíma í núverandi
hús var það einfaldlega vegna þess
að gamla húsið var orðið of lítið
og nýrri skólabyggingu valinn þessi
staður þar sem hann þótti hæfa
byggingunni og þeirri starfsemi
sem fyrirhuguð var í húsinu. Það
er rétt að vekja athygli á því fyrir
þá sem ekki þekkja húsið og að-
stæður að einmitt staðsetning húss-
ins kemur að notum við kennslu í
Stýrimannaskólanum. í turni skól-
ans, en þaðan sér yfir allan Faxa-
flóa og innsiglinguna inn til Reykja-
víkur, eru radartæki sem nemend-
um er kennt að nota. Þeir geta
fylgst með skipaferðum bæði í rad-
arnum og með berum augum, en
þetta er ómetanlegt fyrir nemendur
til að tengja radarmyndina og um-
hverfið. Nefndin talar einnig um
að „nátttröllið" geti heft framgang
og nútímavæðingu námsins án þess
að skýra það nokkuð nánar. En
hvað um uppeldisskóla, þarf ekki
að nútímavæða hann?
d) „Aðlögun húsnæðis að breytt-
um aðstæðum í framtíðinni, s.s.
stækkun eða tilfærslur rýma, er
mun auðveldari í þessu húsnæði
(Höfðabakka 9).
Núverandi húsnæði býður síður
upg á þann möguleika."
Ég vil benda nefndinni á að til
er skipulag yfir allt svæðið þar sem
Sjómannaskólinn og Kennarahá-
skólinn eru, en þar er gert ráð fyr-
ir möguleikum á nýbyggingum í
tengslum við þessar menntastofn-
anir. Það er því alveg fráleitt að
nota það sem rök fyrir færslu skól-
anna að ekki verði möguleiki í fram-
tíðinni að skólinn geti lagað sig að
nýjum kröfum.
Að öllu þessu athuguðu sé ég
engin haldbær rök fyrir færslu skól-
anna, miklu fremur hið gagnstæða.
Til þess að leysa þetta mál vil
ég benda menntamálaráðherra og
nefndarmönnum á að ætla væntan-
legum uppeldisskóla pláss til bráða-
birgða í húsnæðinu á Höfðabakka
9. Síðan getur framtíðarverkefnið
verið að standa að þessum málum
með reisn og ganga í að gera við
Sjómannaskólahúsið, það þarf hvort
sem er að gera við húsið, hvaða
starfsemi sem þar fer fram. í fram-
tíðinni er svo möguleiki á nýbygg-
ingum á svæðinu og eru ýmsar
hugmyndir um hvernig megi nýta
það fyrir sjávarútveginn.
Haft var eftir ráðherra í ein-
hverri blaðafrétt nýverið að ríkis-
sjóður ætti húsið og ráðherra gæti
ráðstafað því til annarra nota en
nú er ef hann teldi það hagkvæmt.
Það fer ekkert á milli mála að ríkis-
sjóður á allar opinberar byggingar
og ríkisstjórnir á hverjum tíma hafa
með umsýslu ríkiseigna að gera.
En er ætlast til að nánast geð-
þóttaákvarðanir séu teknar um jafn
umdeilda aðgerð þar sem engin
skynsamleg rök mæla með þeim?
Ég held ekki.
Að lokum, nefndin telur að lækka
megi stofnkostnað KUHÍ úr 1.500-
1.900 m.kr. í 612 m. kr. með þessu
brambolti. Þessu er slegið fram án
frekari skýringa og trúi nú hver sem
vill. Er ekki rétt, strákar, að þið
skýrið þetta betur og takið öll atr-
iði til greina? Þá kæmi e.t.v. önnur
niðurstaða út úr þessum athugun-
um.
Höfundur er kennari í
Stýriniannaskólanum.
Saga úr
skólastofunni
í VONANDI nýaf-
staðinni kjaradeilu
grunnskólakennara og
sveitarfélaga hefur oft
verið haft á orði að
grunnskólinn sé sveltur
og að hann þurfí að
efla. Á dögunum fékk
ég boð um að koma á
kynningarfund í Vest-
urbæjarskóla þar sem
börnin mín eru. Það var
eftir þann fund sem ég
ákvað að skrifa grein
um þróunina sem orðið
hefur í bekknum hjá
dóttur minni. Dóttir
mín er tólf ára og var
þess vegna í sjötta bekk
í fyrra. Þar voru tveir bekkir, báðir
frekar fámennir, 12 og 15 nemend-
ur í hvorum bekk. Það var því
ákveðið að sameina bekkina í vet-
ur. Helstu áhyggjur kennara og
Varla gerir ráðuneytið
ráð fyrír því, segir
Þröstur Haraldsson,
að skólastjórínn greiði
fitrir þá tíma sem upp á
vantar úr eigin vasa.
foreldra voru þær að samkomulag
barnanna yrði erfitt því það hafði
stundum verið grunnt á því góða
milli bekkjanna. Sá ótti reyndist
ástæðulaus. Börnin samlöguðust
vel og engin vandamál hafa komið
upp af þeirra sökum. Kannski sann-
ast þar orðtakið að þröngt mega
sáttir sitja, þrengslin í stofunni og
skólanum hafa þjappað þessum
stóra hópi saman. Hvað sem veldur
þá eru börnin 25 bestu vinir og
stemmningin í bekknum ágæt.
Því miður, kvótinn er búinn
En það eru aðrar hliðar á þess-
ari sameiningu og þær öllu skugga-
legri. Húsnæðismál Vesturbæjar-
skóla eru með þeim hætti að stórir
bekkir, einkum í eldri árgöngunum,
geta ekki verið allir í einu í verkleg-
um greinum. Það þarf að skipta
bekkjum í fögum eins og mynd- og
handmennt, heimilisfræðum og eðl-
isfræði. Það væri svo sem ekkert
vandamál ef nógur tími væri til
ráðstöfunar því eðli málsins sam-
kvæmt tekur það helmingi fleiri
vinnustundir að kenna bekk sem
búið er að skipta í tvennt. Sá tími
er ekki til í þeim kvóta sem Vestur-
bæjarskóla er úthlutað af fræðslu-
yfirvöldum Reykjavíkurborgar. Það
er hægt að taka af einhveiju sem
nefnist nemendastundir til þess að
bjarga heimilisfræðunum og mynd-
og handmenntinni fyrir hom en
samt fá krakkarnir minni kennslu
í þessum fögum en ráð er fyrir gert
í námskrá. Þegar röðin kemur að
eðlisfræðinni er kvótinn búinn og
því fagi einfaldlega sleppt. Kennar-
ar hafa reynt að bjarga því sem
bjargað verður með því að beina
nemendum í valgreinar þar sem
þeim eru kennd undirstöðuatriði
eðlisfræði. En tilraunir geta þau
ekki gert, auk þess sem þessi
kennsla er mun minni en lög og
reglur kveða á um. Dóttir mín fer
því að verulegu leyti á mis við eðlis-
fræðikennslu þennan veturinn.
Söngurinn hljóðnar
En þar með er ekki öll sagan
sögð: það er heldur engin tón-
menntakennsla í bekknum. Skýring-
in sem við foreldrar fáum er sú að
það hafi ekki tekist að ráða annan
tónmenntakennara að skólanum og
sá sem fyrir er annar ekki öllum
skólanum, elstu bekkimir verða út-
undan. Þetta er víst ekkert einsdæmi
í íslenskum skólum. Tónmennta-
kennarar eru of fáir og lítið gert
af hálfu fræðsluyfirvalda til þess að
ýta undir að ungt fólk
leggi slíkt nám fyrir
sig. Starfsaðstæður
eru oft slæmar, víða
er vinnudagurinn sund-
urslitinn og launin víst
ekkert til að hrópa
húrra fyrir. Dóttir mín
hefur gaman af tónlist
og þótt hún sæki píanó-
tíma úti í bæ finnst
henni líka gaman að
syngja. Það var heldur
engin tónmennta-
kennsla í bekknum í
fyrra en þá fékk hún
útrás fyrir sönggleðina
í kór sem starfræktur
var við Vesturbæjar-
skóla. Tónmenntakennarinn sem þar
starfar, Kristín Valsdóttir, hafði
starfað með kómum í nokkur ár
með ágætum árangri. Kórinn tók
góðum framföum og var farinn að
syngja opinberlega. Og ekki spillti
það ánægju krakkanna að fá að
fara á kóramót og eyða heilli helgi
með söngfélögum á sama reki af
öllu landinu.
Kórstjórn láglaunastarf?
En nú er þessi kór allur, í bili
að minnsta kosti. Ástæðuna má
rekja til sérkennilegrar launastefnu
borgarinnar. Kórastarf er flokkað
sem tómstundastarf í skólum borg-
arinnar og er því ekki á stunda-
skrá. Launagreiðslur fyrir slíkt
starf eru teknar af öðrum launa-
kvóta en almenna kennslan. Og af
einhveijum ástæðum hefur verið
ákveðið að í tómstundastarfi skuli
greidd lægri laun en í kennslu, jafn-
vel þótt kennarar með full réttindi
sinni starfinu. Kórstjórinn stóð því
frammi fyrir því að eftir að hún var
búin að kenna fullan vinnudag við
tónmenntakennslu þá lækkuðu laun
hennar þegar eftirvinnan hófst.
Hún fékk kórstjórnina greidda sam-
kvæmt lægri launaflokki en hún er
í sem kennari og þar að auki á
dagvinnutaxta þótt kóræfingar
væru haldnar síðla dags eftir að
kennslu var lokið. Ég varð ekki
hissa þegar hún sagðist ekki lengur
geta varið það fyrir sjálfsvirðingu
sinni að starfa á þessum forsendum.
Bakarinn og smiðurinn
Á þriðjudaginn var svo haldinn
aðalfundur í foreldrafélagi skólans
þar sem þessi mál komu til um-
ræðu. Þar kom fram að skólastjórn-
endur og foreldraráð hafa gert allt
mögulegt til þess að fá þessu breytt,
en fram til þessa talað fyrir daufum
eyrum. Það er búið að ræða við
Fræðslumiðstöð, borgarfulltrúa og
menntamálaráðuneyti. Engin svör
hafa borist frá borginni og ráðu-
neytið sagði það eitt að vissulega
væri verið að brjóta grunnskólalög
á börnunum okkar og þess vegna
hefðu foreldrar rétt til að draga
skólastjórann fyrir dómstóla og fá
úrskurð þeirra. En við sjáum ekki
réttlætið í því að skólastjórinn sé
dæmdur fyrir brot á grunnskólalög-
unum. Hún er eingöngu að fram-
fylgja þeim reglum sem henni eru
settar af fræðsluyfirvöldum. Varla
gerir ráðuneytið ráð fyrir því að
hún greiði fyrir þessa tíma sem upp
á vantar úr eigin vasa? Hvað sem
því líður þá er meðferðin á dóttur
minni og bekkjarfélögum hennar í
vetur ekki sæmandi fræðsluyfir-
völdum, þeim ber að fara að lands-
lögum. Hún skýtur líka skökku við
þá umræðu sem verið hefur hávær
í vetur um nauðsyn þess að bæta
kennslu í raungreinum, verklegum
greinum og listum. Þetta ætti held-
ur ekki að vera það stórmál að það
setji borgarsjóð á hausinn. Eða rík-
ir kannski svipað ástand í fleiri
skólum borgarinnar, jafnvel einnig
utan hennar?
Höfundur er biaðamaður.
Þröstur
Haraldsson